Utracone w XX wieku. O przeszłości podbełchatowskich wsi przed wydobyciem węgla brunatnego (zarys problematyki badawczej na wybranym przykładzie wsi Wola Grzymalina)

Piotr Czepas

doi:10.31261/SEIA.2020.20.06

Published: 2020-12-21

Vol. 20 (2020)

Lost in the 20th Century. Concerning the Histories of Villages near Bełchatów Prior to the Mining of Brown Coal (An Outline of Research Topics Based on the Particular Example of the Village of Wola Grzymalina)

Piotr Czepas

Section: Artykuły

https://doi.org/10.31261/SEIA.2020.20.06

Abstract

This article presents ethnographic research undertaken in the region of Bałchatów at the initiative of the Archaeological and Ethnographic Museum in Łódź. The primary focus of the research is upon villages that do not exist at present, having been liquidated during the construction of the brown coal opencast mine known as “Bełchatów”. Of special interest has been the village of Wola Grzymalina, nonexistant since the 1980s. The study’s objective has been to reconstruct the village’s spatial layout, including traces of the social and economic lives of its residents, and to track the liquidation process itself. Special attention has been paid to the building industry, small industry and crafts, and commercial contacts. The study has also located material remnants of the former village which survived thanks to relocation. The research at hand is presented against a backdrop of the archaeological and ethnographic works which had been completed prior to the building of the mine.

Keywords:

Bełchatów region , Wola Grzymalina village , “Bełchatów” brown coal opencast mine

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Czepas, P. (2020). Lost in the 20th Century. Concerning the Histories of Villages near Bełchatów Prior to the Mining of Brown Coal (An Outline of Research Topics Based on the Particular Example of the Village of Wola Grzymalina). Studia Etnologiczne I Antropologiczne, 20, SEIA.2020.20.06 s. 1–14. https://doi.org/10.31261/SEIA.2020.20.06

Cited by / Share

References

Baranowski W.: Katalog zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce. Województwo łódzkie, powiaty Bełchatów i Łask. T. 4. Z. 5. Wrocław 1972.
Google Scholar

Ciołek G.: Zagadnienie ochrony budownictwa ludowego. „Ochrona Zabytków” 1952, R. 5, nr 4 (19), s. 217–228.
Google Scholar

Czepas P.: Zaginione, zapomniane. Prawo wodne i jego wpływ na relacje między właścicielami młynów i osad młyńskich a mieszkańcami wsi w okresie dwudziestolecia międzywojennego (na podstawie wybranych przykładów). W: Wieś zaginiona. Stan i perspektywy badań. Red. P. Nocuń, A. Przybyła-Dumin, K. Fokt. Chorzów 2016, s. 265–275.
Google Scholar

Dekowski J.P.: Ogólna charakterystyka Grocholic. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 13–27.
Google Scholar

Dekowski J.P.: Stolarze grocholiccy. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 85–116.
Google Scholar

Drozdowska W.: Krawcowe grocholickie. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 177–182.
Google Scholar

Drozdowska W.: Krawcy grocholiccy. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 161–176.
Google Scholar

Dudkiewicz J.: Rymarstwo w Grocholicach. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 127–135.
Google Scholar

Frąsiak P., Gwóźdź B., Siciński W.: Wyniki ratowniczych badań archeologicznych na terenie odkrywki „Szczerców” KWB „Bełchatów” SA na stan. 12 w miejscowości Chabielice, gm. Szczerców, woj. łódzkie. W: Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” S.A. T. 1. Red. R. Grygiel. Łódź 2000, s. 25–187.
Google Scholar

Gaik G.M.: Historia. http://www.belchatow.lodz.lasy.gov.pl/historia/-/asset_publisher/kCS6/content/informacje-ogolne#.W_Qpbym9G2V [data dostępu: 3.06.2019].
Google Scholar

Grygiel R.: Społeczny odbiór wyników badań. W: Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” S.A. Red. R. Grygiel. T. 1. Łódź 2000, s. 317–328.
Google Scholar

Kaniecki K.: Co kryje Jeziorsko? Wystawa w Muzeum Miasta i Rzeki Warty. https://sieradz.naszemiasto.pl/co-kryje-jeziorsko-wystawa-w-muzeum-miasta-i-rzeki-warty/ar/c13-2352430 [data dostępu: 31.07.2019].
Google Scholar

Kondracki J.: Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. Warszawa 1994.
Google Scholar

Kronenberg M.: Przewodnik filmowy po województwie łódzkim. Łódź 2015.
Google Scholar

Królikowska E.: Społeczne uwarunkowanie obrzędów widowiskowych (na podstawie badań w Bełchatowskiem). „Łódzkie Studia Etnograficzne” 1966, t. 8, s. 83–96.
Google Scholar

Krukowski M.: Wysiłek i czas w związku ze zmianami technik produkcyjnych w gospodarstwie wiejskim (na podstawie badań w Łękawie). „Łódzkie Studia Etnograficzne” 1966, t. 8, s. 147–150.
Google Scholar

Krzyszkowski A.: Osadnictwo neolityczne na stanowisku w Kucowie, gm. Kleszczów, woj. Piotrków Trybunalski. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 1991–1992 [wyd. 1995], nr 37-38, s. 25–63.
Google Scholar

Lech J.: Murarze grocholiccy. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 29–58.
Google Scholar

Lech J.: Wyprawy grocholickich trzepaczy lnu. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 215–217.
Google Scholar

Lechowa I.: Problematyka badań etnograficznych nad rzemiosłem w Grocholicach w powiecie bełchatowskim. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 5–12.
Google Scholar

Lechowa I.: Tkacze grocholiccy. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 183–206.
Google Scholar

Machajewski H.: Osada ludności kultury przeworskiej na stanowisku 1 w Kucowie, gm. Kleszczów, woj. Piotrków Trybunalski. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 1991–1992 [wyd. 1995], nr 37-38, s. 65–139.
Google Scholar

Marchelak I. et al.: Wyniki ratowniczych badań archeologicznych na terenie odkrywki „Szczerców” KWB „Bełchatów” SA na stan. 11 w miejscowości Kolonia Chabielice, gm. Szczerców, woj. łódzkie. W: Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” S.A. T. 1. Red. R. Grygiel. Łódź 2000, s. 201–315.
Google Scholar

Mazurowski R.: Przedmowa. W: Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” S.A. T. 5. Red. R. Mazurowski, W. Dzieduszycki, D. Żychliński. Poznań 2006, s. 5–7.
Google Scholar

Mulkiewicz-Goldbergowa O.: Badania etnograficzne w okręgu przemysłowym bełchatowskim. „Łódzkie Studia Etnograficzne” 1964, t. 6, s. 53–59.
Google Scholar

Mulkiewicz-Goldbergowa O.: Badania inwentaryzacyjne kultury ludowej w rejonie bełchatowskim. „Zeszyty Badań Rejonów Uprzemysławianych” 1963, nr 5, s. 319–323.
Google Scholar

Mulkiewicz-Goldbergowa O.: Bełchatowskie jako przedmiot badań nad zróżnicowaniem kultury ludowej. „Łódzkie Studia Etnograficzne” 1966, t. 8, s. 5–24.
Google Scholar

Mulkiewicz-Goldbergowa O.: Wiejskie tkactwo chałupnicze w Bełchatowskiem. „Etnografia Polska” 1966, t. 10, s. 208–216.
Google Scholar

Mulkiewicz-Goldbergowa O.: Zróżnicowanie kulturowe wsi w Bełchatowskiem (autoreferat). „Lud” 1968, t. 52, s. 369–372.
Google Scholar

Muzolf B. et al.: Wyniki ratowniczych badań wykopaliskowych na terenie odkrywki „Szczerców” KWB „Bełchatów” S.A. na stanowisku nr 12 w Grabku, gm. Szczczerców, woj. łódzkie. W: Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” S.A. T. 2. Red. R. Grygiel. Łódź 2002, s. 25–456.
Google Scholar

Nowosz W.: Garncarze w Grocholicach. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 137–159.
Google Scholar

Olędzki M.: Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Kucowie, gm. Kleszczów woj. Piotrków Tryb. (stan. 7). „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica” 1985, t. 7, s. 33–125.
Google Scholar

Paszkowska-Wróblewska B.: Cieśle grocholiccy. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 59–78.
Google Scholar

Paszkowska-Wróblewska B.: Tracze z Grocholic i okolicy. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 79–84.
Google Scholar

Putyńska E.: Lecznictwo ludowe w okolicznych wsiach Bełchatowa. „Łódzkie Studia Etnograficzne” 1966, t. 8, s. 97–114.
Google Scholar

Sabaturska B.: Wspomnienie o Ruszczynie. Kamieńsk 2010.
Google Scholar

Skowron J.: Cmentarzysko kultury przeworskiej z późnego okresu wpływów rzymskich w miejscowości Piaski, gm. Kleszczów, woj. piotrkowskie – st. 1. „Prace i Materiały Muzeum Miasta Zgierza” 1997, t. 2, s. 11–154.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 13. Red. B. Chlebowski. Warszawa 1893.
Google Scholar

Tatkowska Z.: Kołodzieje w Grocholicach. „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna” 1966, nr 10, s. 117–125.
Google Scholar

Wieruszewska M.: Obrzędy recepcyjne wieku dojrzałego w Bełchatowskiem. „Łódzkie Studia Etnograficzne” 1966, t. 8, s. 25–82.
Google Scholar

Wieś miniona, lecz obecna. Ślady dawnych wsi i ich badania. Red. P. Nocuń, A. Przybyła-Dumin, K. Fokt. Chorzów 2018.
Google Scholar

Wieś zaginiona. Stan i perspektywy badań. Red. P. Nocuń, A. Przybyła-Dumin, K. Fokt. Chorzów 2016.
Google Scholar

Wola Grzymalina. http://wolagrzymalina.blogspot.com [data dostępu: 3.06.2019].
Google Scholar

Vol. 20 (2020)
Published: 2020-12-22

ISSN: 1506-5790

eISSN: 2353-9860

10.31261/SEIA

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit

Lost in the 20th Century. Concerning the Histories of Villages near Bełchatów Prior to the Mining of Brown Coal (An Outline of Research Topics Based on the Particular Example of the Village of Wola Grzymalina)

Abstract

Keywords:

Piotr Czepas

Information