Mending tradition: The costumes of Sądecki Lachs as an expression of identity and regional affiliation
Abstract
In their studies of the clothing of the former Sądecczyzna region conducted so far, scholars have omitted its variability. The idea of there being only one variant of the traditional costume, embraced and copied both by researchers and by local regionalists, was effectively fixed in the consciousness of the group identified as Sądecki Lachs. The region, thus hermetically sealed and supposedly resistant to any transformation, has become identified as an area where this variant has exclusively occurred. The use of traditional Lach costumes is an important element of social discussion, and its analysis stimulates further research problems, e.g.: Is a new creation/recomposition a continuation of the phenomena of folklore? Is it folklorismus? Or is it a completely different phenomenon in the context of autofolklorization?
Keywords
: regional costume; regional affiliation; cultural diversity; Sądecki Lachs
References
Arnett J.J.: The psychology of globalization. „American Psychologist” 2002, vol. 57, no. 10, s. 774–783.
Błachnio A.: „Małe ojczyzny” w globalnym świecie. W: Wileńszczyzna małą ojczyzną. Red. A. Szerląg. Wrocław 2010, s. 151–164.
Bogatyriew P.: Funkcje stroju ludowego na obszarze morawskosłowackim. Przeł. Z. Saloni. W: Idem: Semiotyka kultury ludowej. Wstęp, wybór i oprac. M.R. Mayenowa. Warszawa 1975, s. 167–232.
Brylak-Załuska M.: Krakowiacy, Lachy, Górale – stroje wsi małopolskiej. T. 3: Lachy Sądeckie, Pogórzanie. Nowy Sącz 2020.
Brylak-Załuska M.: „Projekt: strój ludowy dla zespołu regionalnego Gminy Korzenna” [skrypt niepublikowany, Nowy Sącz 2015].
Brylak-Załuska M., Szewczyk Z.: Strój Lachów Sądeckich. Nowy Sącz 2004.
Brzezińska A.W.: Specjaliści od kultury ludowej? „Nauka” 2009, nr 3, s. 155–172.
Burszta W.J.: Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Poznań 1998.
Burszta W.J.: Etnografia ludowości. W: Kultura ludowa. Teorie – praktyki – polityki. Red. B. Fatyga, R. Michalski. Warszawa 2014, s. 107–132.
Burszta W.J.: Wymiary antropologicznego poznania kultury. Poznań 1992.
Felshin N.: Clothing as subject. „Art Journal” 1995, vol. 54, no. 1, s. 20–29.
Golonka-Czajkowska M.: Między kosmopolityzmem a lokalnością, czyli wybrane zagadnienia z kultury ubioru Starego Sącza i okolic w latach 1860–1918. Ćwiczenia z rekonstrukcji. „Zeszyty Naukowe UJ – Prace Etnograficzne” 2015, t. 43, nr 4, s. 361–367.
Kaiser S.B.: Fashion and cultural studies. London 2012, s. 16.
Kantor R.: Ubiór – strój – kostium. Funkcja odzienia w tradycyjnej społeczności wiejskiej w XIX i w początkach XX wieku na obszarze Polski. Kraków 1982.
Kempny M.: Czy globalizacja kulturowa współdecyduje o dynamice społeczeństw postkomunistycznych? „Kultura i Społeczeństwo” 2000, nr 1, s. 3–26.
Klekot E.: Samofolkloryzacja. Współczesna kultura ludowa z perspektywy krytyki postkolonialnej. „Kultura Współczesna” 2014, nr 1, s. 86–99.
Kozłowska A.: Festiwale polskiego regionalizmu górskiego – święta, zjazdy i tygodnie gór (1935–1939). „Zeszyty Wiejskie” 2014, z. 19, s. 286–288.
Lachersi. www.lachersi.pl [data dostępu: 15.12.2020].
Lewandowska I.: Historyczna świadomość regionalna. Z badań nad młodzieżą licealną Warmii i Mazur. Olsztyn 2003 (Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, nr 214).
Michalikowa L.: Charakterystyka etnograficzna regionu. W: L. Michalikowa, Z. Chrząstowska, S. Chrząstowski: Folklor Lachów Sądeckich. Warszawa 1974, s. 13–14.
Pauli Ż.: Wyimki z podróży po Galicji w 1831 r. „Rozmaitości. Pismo dodatkowe do Gazety Lwowskiej” 1835, nr 49, s. 85–86.
Reinfuss R.: Pogranicze krakowsko-góralskie, w świetle dawnych i nowszych prac etnograficznych. „Lud” 1946, t. 36, s. 222–255.
Pieniążek J.: O ginącym stroju ludowym i ostatnich jego wytwórcach. „Wierchy” 1934, R. 12, s. 34–61.
Rutkowski P.: Zatarte tradycje – współczesny strój w północnej i wschodniej części regionu Lachów Sądeckich. W: (Re)konstruowane stroje ludowe jako znak manifestowania tożsamości lokalnej. Red. A.W. Brzezińska, A. Paprot-Wielopolska, M. Tymochowicz. Wrocław 2020 (Atlas Polskich Strojów Ludowych, [t. 49], Zeszyt Specjalny), s. 319–333.
Rutkowski P.: Ze skarbnicy kultury przygranicznej. Korzenna – wybrane zagadnienia kultury ludowej na pograniczu lachowsko-pogórzańskim. Raslavice 2018.
Rykiel Z.: Tożsamość terytorialna jako uczestnictwo w kulturze. W: Tożsamość terytorialna w różnych skalach przestrzennych. Red. Z. Rykiel. Rzeszów 2010, s. 204.
Udziela S.: Kilka słów o strojach, budowlach, sprzętach i naczyniach w Sądeczyźnie. „Lud” 1904, t. 10, s. 168–191.
Udziela S.: Notatki z Sądeczyzny, rękopis, 1904, Archiwum Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Nr Inwentarza Archiwaliów I/1414/RKP.
Trebunia-Staszel S.: Śladami podhalańskiej mody. Studium z zakresu historii stroju Górali Podhalańskich. Nowy Targ 2007.
Węglarz S.: Identyfikacja lokalna w konstrukcji tożsamości kulturowej. W: Ich małe ojczyzny. Lokalność, korzenie i tożsamość w warunkach przemian. Red. M. Trojan. Wrocław 2003, s. 11–22.
Węglarz S.: Koncepcje etnograficznego zróżnicowania kultury ludowej dzisiaj. „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty. Antropologia kultury, etnografia, sztuka”. 1992, t. 46, nr 2, s. 49–57.
Zespoły regionalne. Sokół. Małopolskie Centrum Kultury. http://www.archiwum.mcksokol.pl/360,991,ZESPOLY_REGIONALNE.htm [data dostępu: 11.06.2021].
University of Silesia in Katowice Poland
https://orcid.org/0000-0002-1027-9100
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
