Przepisywanie pamięci. Performansy piśmienne na murach Stoczni Gdańskiej

Marta Rakoczy

doi:10.31261/SSP.2021.18.06

Opublikowane: 2021-09-27

Tom 18 Nr 2 (2021)

Przepisywanie pamięci. Performansy piśmienne na murach Stoczni Gdańskiej

Marta Rakoczy

Dział: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.31261/SSP.2021.18.06

Abstrakt

Stocznia Gdańska pełni wiele funkcji we współczesnych praktykach i dyskursach pamięci. Jest punktem wyjścia różnorodnych poszukiwań animacyjnych, antropologicznych i artystycznych przetwarzających doświadczenie polskiej transformacji oraz jego konsekwencji społecznych i politycznych. Wieloznacznie odczytywane są też mury Stoczni – jako miejsce znaczeniowo szczególnie gęste dla kulturowego imaginarium: symbolizujące inicjatywy obywatelskie pozwalające otwarcie negocjować reguły życia społecznego lub zamknięty i coraz bardziej odległy nam kulturowo świat pracy społeczności fabrycznych skazanych po 1989 roku na społeczną peryferyzację. Autorka tekstu przygląda się działaniom animacyjno-artystycznym związanym z murami Stoczni po 2012 roku, głównie projektowi Stocznia jest kobietą Stowarzyszenia Arteria oraz działaniom animacyjno-muralowym Iwony Zając. Przyjmuje perspektywę antropologii słowa i historii mówionej, aby zadać pytania o inicjowane przez działania artystyczne wokół Stoczni procesy tożsamościowe związane z płcią, klasą, ciałem i techniką oraz o obecność i nieobecność muru jako ważnego katalizatora tych procesów.

Słowa kluczowe:

Stocznia Gdańska , transformacja 1989 , tożsamość , performans piśmienny , praktyki kulturowe , polityki pamięci

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Rakoczy, M. (2021). Przepisywanie pamięci. Performansy piśmienne na murach Stoczni Gdańskiej. Śląskie Studia Polonistyczne, 18(2), 1–26. https://doi.org/10.31261/SSP.2021.18.06

Cited by / Share

Bibliografia

Anna Zgliczyńska. [Transkrypcja rozmowy]. https://stocznia-jest-kobieta.org/archiwum [dostęp: 9.01.2021].
Google Scholar

Araya Pedro, 2010: NO + (Chile 1983–2007). Uwagi o piśmie kontestacyjnym. W stronę pragmatycznej antropologii pisma. W: Antropologia pisma. Od teorii do praktyki. Red. Philippe Artičres, Paweł Rodak. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 93–113.
Google Scholar

awe, 2014: Iwona Zając. Stocznia – Murale (dokumentacja) 2010. Ekologia i Sztuka. Think Tank Feministyczny. 19.07.2014. http://www.ekologiasztuka.pl/think.tank.feministyczny/articles.php?article_id=786 [dostęp: 9.01.2021].
Google Scholar

Baer Monika, 2009: Transformacje transformacji. O problemach antropologii postsocjalizmu. W: Antropologiczne badania zmiany kulturowej. Społeczno-kulturowe aspekty transformacji systemowej w Polsce. Red. Konrad Górny, Mirosław Marczyk. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 33–56.
Google Scholar

Barbara Salach, rozmowa przeprowadzona w grudniu 2015 roku. [Transkrypcja]. Pobrano z: https://stocznia-jest-kobieta.org/archiwum/files/original/47d549c67116b2bf4ffbde939ce8d67b.pdf [13.07.2021].
Google Scholar

Borowiak Barbara, 2016: Uwikłane w relacje z władzą. Z czym się zgadzamy pisząc o robotnicach. W: Stocznia kobiet. Stowarzyszenie Arteria, Gdańsk–Gdynia, s. 251–260.
Google Scholar

Brylowska Małgorzata, 2013: Stoczniowy mur zniknął, ale sztuka przetrwa w sieci. trojmiasto.pl, 22.05.2013. https://kultura.trojmiasto.pl/Stoczniowy-mur-zniknal-ale-sztuka-przetrwa-w-sieci-n69053.html [dostęp: 14.07.2021].
Google Scholar

Bucholc Marta, 2012: Konserwatywna utopia kapitalizmu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Buchowski Michał, 1996: Klasa i kultura w okresie transformacji. Antropologiczne studium przypadku społeczności lokalnej w Wielkopolsce. Drawa, Poznań.
Google Scholar

Buchowski Michał, 2018: Czyściec. Antropologia neoliberalnego postsocjalizmu. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Google Scholar

Clément Gilles, 2019: Manifest trzeciego krajobrazu. Tłum. Marta Turnau. „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni”, nr 3. https://autoportret.pl/artykuly/manifest-trzeciego-krajobrazu/ [dostęp: 9.07.2021].
Google Scholar

Cud ciężkiej pracy. Rozmowa z Iwoną Zając. [Rozmawiała Magda Grabowska]. Sztukapubliczna.pl. https://sztukapubliczna.pl/pl/cud-ciezkiej-pracy-iwona-zajac/czytaj/22 [dostęp: 9.01.2021].
Google Scholar

Gdańsk – Stocznia Gdańska, miejsce narodzin Solidarności. https://zabytek.pl/pl/obiekty/gdansk-stocznia-gdanska-miejsce-narodzin-solidarnosci [dostęp: 13.07.2021].
Google Scholar

Gierczak Julia, 2016: Materiały znalezione, miejsca odebrane. Sztuka o kobietach, przez kobiety i dla kobiet na terenie dawnej Stoczni Gdańskiej. W: Stocznia kobiet. Stowarzyszenie Arteria, Gdańsk–Gdynia, s. 191–202.
Google Scholar

Głowiński Michał, 1991: Marcowe gadanie. Komentarze do słów 1966–1971. „PoMost”, Warszawa.
Google Scholar

Głowiński Michał, 1993: Peereliada. Komentarze do słów 1976–1981. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Hirsch Marianne, 2012: Post-memory Generation: Writing and Visual Culture after Holocaust. Columbia University Press, New York.
Google Scholar

Karaś Dorota, 2018: Stocznia Gdańska została pomnikiem. „Gazeta Wyborcza. Trójmiasto”, 14.12.2018. https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,24273996 [dostęp: 9.01.2021].
Google Scholar

Karpowicz Agnieszka, 2009: Panoptykon pisma. „Kultura Współczesna”, nr 2 (60), s. 151–163.
Google Scholar

Katka Krzysztof, 2018: Kolejny dźwig Stoczni Gdańskiej zostanie uratowany. Pomogła Strefa Ekonomiczna. „Gazeta Wyborcza. Trójmiasto”, 31.08.2018. https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,22960439 [dostęp: 9.01.2021].
Google Scholar

Marcus George E., 1995: Ethnography in/of the World System. The Emergence of Multi-Sited Ethnography. „Annual Review of Anthropology”, vol. 24, s. 95–117.
Google Scholar

Osterhammel Jürgen, 2020: Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata. Red. nauk. i posł. Witold Molik. Tłum. Izabela Drozdowska-Broering et al. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar

Paszek Paweł, [w druku]: „Itinerarium ex post” albo teren, który uchodzi. W: Bycie w terenie / Being out in the land / Estar en el terreno. Red. Aleksandra Kunce. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Penn Shana, 2003: Sekret „Solidarności”. Kobiety, które pokonały komunizm w Polsce. Tłum. Maciej Antosiewicz. Wydawnictwo WAB, Warszawa.
Google Scholar

Petrucci Armado, 2010: Pismo. Idea a przedstawienie. Przekł. Anna Osmólska-Mętrak. Red. nauk. Jakub Kujawiński. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Poprzednie edycje. https://stocznia-jest-kobieta.org/poprzednie-edycje/ [dostęp: 9.01.2021].
Google Scholar

Rakowski Tomasz, 2009: Łowcy, zbieracze, praktyki niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego. Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk.
Google Scholar

Rakowski Tomasz, 2011: Teren, czas, doświadczenie. O specyfice wiedzy antropologicznej po zwrocie krytycznym. W: Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej rzeczywistości kulturowej. Red. Tarzycjusz Buliński, Mariusz Kairski. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 131–149.
Google Scholar

Reboul Olivier, 1980: Kiedy słowo jest bronią. Tłum. Joanna Arnold. W: Język i społeczeństwo. Wybrał i wstępem opatrzył Michał Głowiński. Przekł. Joanna Arnold et al. Czytelnik, Warszawa, s. 299–337.
Google Scholar

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Gdańsk – Stocznia Gdańska, miejsce narodzin Solidarności”. Dz.U. 2018, poz. 2506. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180002506/O/D20182506.pdf [dostęp. 9.01.2021].
Google Scholar

Sulima Roch, 2000: O imionach widywanych na murach. W: Idem: Antropologia codzienności. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 53–91.
Google Scholar

Szcześniak Magda, 2016: Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji. Fundacja Bęc Zmiana–Instytut Kultury Polskiej. Wydział Polonistyki. Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Google Scholar

Szydłowska Agata, 2018: Od solidarycy do TypoPolo. Typografia a tożsamości zbiorowe w Polsce po roku 1989. Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław.
Google Scholar

Śpiewak Paweł, 2005: Pamięć po komunizmie. Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk.
Google Scholar

„Teksty Drugie” 2015, nr 4: Performanse piśmienne. Urszula Ściubeł. [Transkrypcja rozmowy]. https://stocznia-jest-kobieta.org/archiwum [dostęp: 9.01.2021].
Google Scholar

Zańko Piotr, 2012: „Zabijemy was słowami”. Prowokacja kulturowa w przestrzeni miejskiej i w internecie. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Znak Dziedzictwa Europejskiego dla historycznego zespołu obiektów Stoczni Gdańskiej oraz ECS. https://ecs.gda.pl/title,Znak_Dziedzictwa_Europejskiego,pid,432.html [dostęp: 9.01.2021].
Google Scholar

Tom 18 Nr 2 (2021)
Opublikowane: 2021-11-10

ISSN: 2084-0772

eISSN: 2353-0928

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst