Wymyślać świat na nowo. O reportażu Światy wzniesiemy nowe Urszuli Jabłońskiej

Mariusz Maciak; Kinga Wyskiel-Szandecka

doi:10.31261/SSP.2024.24.01

Opublikowane: 2024-09-30

2024

Wymyślać świat na nowo. O reportażu Światy wzniesiemy nowe Urszuli Jabłońskiej

Mariusz Maciak

, Kinga Wyskiel-Szandecka

Dział: Rozprawy i artykuły

https://doi.org/10.31261/SSP.2024.24.01

Abstrakt

W artykule zaproponowano omówienie reportażu Urszuli Jabłońskiej Światy wzniesiemy nowe (2021) w kontekście badań z zakresu utopian studies oraz badań nad reportażem. Zarysowano problematykę książki Jabłońskiej, wskazano przy tym, że jest to z jednej strony narracja o społecznościach intencjonalnych, z drugiej zaś ważny głos w debacie na temat utopijnego myślenia i utopijnych impulsów oraz ich wzmożonej obecności w wyobraźni zbiorowej XX i XXI wieku, a więc w czasach narastających napięć społecznych i kryzysów. Pokazano też, w jaki sposób książka Jabłońskiej – którą można uznać za przykład reportażu zaangażowanego – wpisuje się w najnowsze badania dotyczące prozy reportażowej. Wieloaspektowa analiza i interpretacja tekstu ujawniły, że Światy wzniesiemy nowe to nie tylko dowód toczącego się procesu zmiany w sposobie postrzegania miejsca człowieka w świecie, lecz także wartościowe świadectwo autorskiej wrażliwości społecznej i artystycznej.

Słowa kluczowe:

Urszula Jabłońska , utopia , reportaż , społeczności intencjonalne , impulsy utopijne

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Maciak, M., & Wyskiel-Szandecka, K. (2024). Wymyślać świat na nowo. O reportażu Światy wzniesiemy nowe Urszuli Jabłońskiej. Śląskie Studia Polonistyczne, 1–18. https://doi.org/10.31261/SSP.2024.24.01

Cited by / Share

Bibliografia

Adamczewska Izabella, 2017: Reportaż wcieleniowy. „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, z. 4 (124), s. 177–183. Pobrano z: https://bibliotekanauki.pl/articles/578808.pdf [20.08.2024].
Google Scholar

Bacon Franciszek, 1954: Nowa Atlantyda. Przeł. i oprac. Wiktor Kornatowski. Pax, Warszawa.
Google Scholar

Bieńkowska-Ptasznik Małgorzata, 2006: Tożsamość jednostki we współczesnym świecie. W: Obywatelstwo i tożsamość w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo i na pograniczach. T. 1. Red. Małgorzata Bieńkowska-Ptasznik, Kazimierz Krzysztofek, Andrzej Sadowski. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 185–192.
Google Scholar

Blaim Artur, 1997: Aesthetic Objects and Blueprints: English Utopias of the Enlightenment. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Bloch Ernst, 1986: The Principle of Hope. Vol. 1–3. Transl. by Nevile Plaice, Stephen Plaice, Paul Knight. Basil Blackwell, Oxford.
Google Scholar

Bloch Ernst, 1988: The Utopian Function of Art and Literature. Selected Essays. Transl. by Jack Zipes, Frank Mecklenburg. The Mit Press, Cambridge–Massachusetts–London.
Google Scholar

Bloch Ernst, 2009: The Spirit of Utopia. Transl. by Anthony A. Nassar. Stanford University Press, Stanford–California.
Google Scholar

Campanella Tomasz, 1994: Miasto Słońca. Przeł. Luba Brandwajn, Rachmiel Brandwajn. Alfa, Warszawa.
Google Scholar

Christiania. [Strona internetowa Wolnego Miasta Christiania]. https://www.christiania.org/ [dostęp: 6.04.2024].
Google Scholar

Claeys Gregory, 2022: Utopianism for a Dying Planet. Life after Consumerism. Princeton University Press, Princeton–Oxford.
Google Scholar

Czapliński Przemysław, 2019: Gatunek orientacyjny. Reportaż polski na przełomie XX i XXI wieku. „Teksty Drugie”, nr 6, s. 19–41. https://doi.org/10.18318/td.2019.6.2.
Google Scholar

Czubaszek Magdalena, 2021: Współczesne utopie, komuny i ekowioski. Rozmawiamy z autorką reportażu „Światy wzniesiemy nowe” [rozmowa z Urszulą Jabłońską]. Papaya.Rocks, 17.12.2021. https://papaya.rocks/pl/people/wspolczesne-utopie-komuny-i-ekowioski-rozmawiamy-z-autorka-r [dostęp: 6.04.2024].
Google Scholar

Darska Bernadetta, 2023: Współczesny polski reportaż wobec kryminalnego śledztwa. Na wybranych przykładach. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr 1 (66), s. 425–441. https://doi.org/10.18778/1505-9057.66.18.
Google Scholar

Dlaczego Instytut Reportażu? [Informacje na temat Instytutu Reportażu i działającej pod jego auspicjami Polskiej Szkoły Reportażu]. Instytut Reportażu. https://instytutr.pl/o-instytucie/ [dostęp: 29.03.2024].
Google Scholar

Frukacz Katarzyna, 2013: Między literackością a podmiotowością. Nowy wymiar „skażenia” polskiego reportażu (na przykładzie Zapisków na biletach Michała Olszewskiego). „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1 (11), s. 153–166.
Google Scholar

Fundacja Kraina. [Strona internetowa fundacji Kraina]. https://fundacjakraina.pl [dostęp: 6.04.2024].
Google Scholar

Gray John, 2009: Czarna msza. Apokaliptyczna religia i śmierć utopii. Przeł. Adam Puchejda, Karolina Szymaniak. Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar

Grzybowski Marian, 2017: Dania. Zarys systemu ustrojowego. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Illg Jerzy, 1983: Konstrukcja postaci w powieściach inicjacyjnych Tadeusza Micińskiego. „Pamiętnik Literacki”, z. 3, s. 101–117.
Google Scholar

Jabłońska Urszula, 2021: Światy wzniesiemy nowe. Wydawnictwo Dowody na Istnienie, Warszawa.
Google Scholar

Jameson Fredric, 2011: Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe. Przekł. Maciej Płaza, Małgorzata Frankiewicz, Andrzej Miszk. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Juszczyk Andrzej, 2014: Stary wspaniały świat: o utopiach pozytywnych i negatywnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Lange Antoni, 2022: Miranda. Red. Krzysztof Grudnik. Dom Horroru, Wrocław.
Google Scholar

Levitas Ruth, 2010: The Concept of Utopia. Peter Lang, Bern.
Google Scholar

Levitas Ruth, 2013: Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society. Palgrave Macmillan, New York.
Google Scholar

Maj Krzysztof M., 2014a: Eutopie i dystopie. Typologia narracji utopijnych z perspektywy filozoficznoliterackiej. „Ruch Literacki”, R. 55, z. 2 (323), s. 153–174.
Google Scholar

Maj Krzysztof M., 2014b: Utopia, czyli tam i z powrotem. O założeniach światotwórczych narracji eu- i dystopijnych. „Wielogłos”, nr 3 (21), s. 37–49.
Google Scholar

More (Morus) Thomas, 1993: Utopia. Przekł. Kazimierz Abgarowicz. Daimonion, Lublin.
Google Scholar

Sargent Lyman Tower, 1975: Utopia – The Problem of Definition. „Extrapolation”, vol. 16 (2), s. 127–148.
Google Scholar

Sargent Lyman Tower, 1994: The Three Faces of Utopianism Revisited. „Utopian Studies”, vol. 5 (1), s. 1–37.
Google Scholar

Sargent Lyman Tower, 2010: Utopianism: A Very Short Introduction. Oxford University Press, Oxford.
Google Scholar

Szacki Jerzy, 1980: Spotkania z utopią. Iskry, Warszawa.
Google Scholar

Tamera. [Strona internetowa ekowioski Tamera]. https://www.tamera.org/ [dostęp: 6.04.2024].
Google Scholar

Urszula Jabłońska, [2024]. [Sylwetka Urszuli Jabłońskiej na stronie internetowej Wydawnictwa Dowody na Istnienie]. Wydawnictwo Dowody. https://dowody.com/autor/urszula-jablonska/ [dostęp: 30.03.2024].
Google Scholar

Welcome to Longo Mai. [Strona internetowa spółdzielni Longo Maï]. http://www.longomaicostarica.org/ [dostęp: 6.04.2024].
Google Scholar

Wells Herbert George, 1993: Ludzie jak bogowie. Przekł. Janina Sujkowska. Diossa, Gliwice.
Google Scholar

Winter Jay, 2006: Dreams of Peace and Freedom. Utopian Moments in the 20th Century. Yale University Press, New Heaven–London.
Google Scholar

Ziątek Zygmunt, 2018: Nowa formuła reportażu społecznego. W: Literatura bez fikcji. Między sztuką a codziennością: w stronę nowej syntezy. T. 3. Red. Maryla Hopfinger, Jan Leończyk, Tomasz Żukowski. Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa, s. 43–72.
Google Scholar

Zimnoch Mateusz, 2014: Współczesny reportaż. Między racjonalizmem a doświadczeniem. Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych. Praca doktorska. Pobrano z: https://repozytorium.uw.edu.pl/entities/publication/8a41c5bc-117c-416bae46-b9ec7aa8c046 [14.08.2024]
Google Scholar

2024
Opublikowane: 2021-01-13

ISSN: 2084-0772

eISSN: 2353-0928

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst