Wymyślać świat na nowo. O reportażu Światy wzniesiemy nowe Urszuli Jabłońskiej

Mariusz Maciak; Kinga Wyskiel-Szandecka

doi:10.31261/SSP.2024.24.01

Published: 2024-09-30

2024

Reinventing the World: On Światy wzniesiemy nowe by Urszula Jabłońska

Mariusz Maciak

, Kinga Wyskiel-Szandecka

Section: Essays and Articles

https://doi.org/10.31261/SSP.2024.24.01

Abstract

The article discusses Urszula Jabłońska’s reportage Światy wzniesiemy nowe (2021) in the context of research in the field of utopian studies and reportage. The article outlines the issues of Jabłońska’s book, pointing out that, on the one hand, it is a narrative about intentional communities, and, on the other, an important voice in the debate on utopian thinking and utopian impulses and their increased presence in the collective imagination from the 20th to the 21st century, being times of growing social tensions and crises. Also, the article shows how Jabłońska’s reportage – which can be considered an example of engaged reportage – fits into the latest research on reportage prose. The multifaceted analysis and interpretation of the reportage allowed us to show that Światy wzniesiemy nowe is not only a proof of the ongoing process of change
in the way we perceive man’s place in the world, but also a valuable testimony of the author’s social and artistic sensitivity.

Keywords:

Urszula Jabłońska , utopia , reportage , intentional communities , utopian impulses

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Maciak, M., & Wyskiel-Szandecka, K. (2024). Reinventing the World: On Światy wzniesiemy nowe by Urszula Jabłońska. Śląskie Studia Polonistyczne [Silesian Journal of Polish Studies], 1–18. https://doi.org/10.31261/SSP.2024.24.01

Cited by / Share

References

Adamczewska Izabella, 2017: Reportaż wcieleniowy. „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, z. 4 (124), s. 177–183. Pobrano z: https://bibliotekanauki.pl/articles/578808.pdf [20.08.2024].
Google Scholar

Bacon Franciszek, 1954: Nowa Atlantyda. Przeł. i oprac. Wiktor Kornatowski. Pax, Warszawa.
Google Scholar

Bieńkowska-Ptasznik Małgorzata, 2006: Tożsamość jednostki we współczesnym świecie. W: Obywatelstwo i tożsamość w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo i na pograniczach. T. 1. Red. Małgorzata Bieńkowska-Ptasznik, Kazimierz Krzysztofek, Andrzej Sadowski. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 185–192.
Google Scholar

Blaim Artur, 1997: Aesthetic Objects and Blueprints: English Utopias of the Enlightenment. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Bloch Ernst, 1986: The Principle of Hope. Vol. 1–3. Transl. by Nevile Plaice, Stephen Plaice, Paul Knight. Basil Blackwell, Oxford.
Google Scholar

Bloch Ernst, 1988: The Utopian Function of Art and Literature. Selected Essays. Transl. by Jack Zipes, Frank Mecklenburg. The Mit Press, Cambridge–Massachusetts–London.
Google Scholar

Bloch Ernst, 2009: The Spirit of Utopia. Transl. by Anthony A. Nassar. Stanford University Press, Stanford–California.
Google Scholar

Campanella Tomasz, 1994: Miasto Słońca. Przeł. Luba Brandwajn, Rachmiel Brandwajn. Alfa, Warszawa.
Google Scholar

Christiania. [Strona internetowa Wolnego Miasta Christiania]. https://www.christiania.org/ [dostęp: 6.04.2024].
Google Scholar

Claeys Gregory, 2022: Utopianism for a Dying Planet. Life after Consumerism. Princeton University Press, Princeton–Oxford.
Google Scholar

Czapliński Przemysław, 2019: Gatunek orientacyjny. Reportaż polski na przełomie XX i XXI wieku. „Teksty Drugie”, nr 6, s. 19–41. https://doi.org/10.18318/td.2019.6.2.
Google Scholar

Czubaszek Magdalena, 2021: Współczesne utopie, komuny i ekowioski. Rozmawiamy z autorką reportażu „Światy wzniesiemy nowe” [rozmowa z Urszulą Jabłońską]. Papaya.Rocks, 17.12.2021. https://papaya.rocks/pl/people/wspolczesne-utopie-komuny-i-ekowioski-rozmawiamy-z-autorka-r [dostęp: 6.04.2024].
Google Scholar

Darska Bernadetta, 2023: Współczesny polski reportaż wobec kryminalnego śledztwa. Na wybranych przykładach. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr 1 (66), s. 425–441. https://doi.org/10.18778/1505-9057.66.18.
Google Scholar

Dlaczego Instytut Reportażu? [Informacje na temat Instytutu Reportażu i działającej pod jego auspicjami Polskiej Szkoły Reportażu]. Instytut Reportażu. https://instytutr.pl/o-instytucie/ [dostęp: 29.03.2024].
Google Scholar

Frukacz Katarzyna, 2013: Między literackością a podmiotowością. Nowy wymiar „skażenia” polskiego reportażu (na przykładzie Zapisków na biletach Michała Olszewskiego). „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1 (11), s. 153–166.
Google Scholar

Fundacja Kraina. [Strona internetowa fundacji Kraina]. https://fundacjakraina.pl [dostęp: 6.04.2024].
Google Scholar

Gray John, 2009: Czarna msza. Apokaliptyczna religia i śmierć utopii. Przeł. Adam Puchejda, Karolina Szymaniak. Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar

Grzybowski Marian, 2017: Dania. Zarys systemu ustrojowego. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Illg Jerzy, 1983: Konstrukcja postaci w powieściach inicjacyjnych Tadeusza Micińskiego. „Pamiętnik Literacki”, z. 3, s. 101–117.
Google Scholar

Jabłońska Urszula, 2021: Światy wzniesiemy nowe. Wydawnictwo Dowody na Istnienie, Warszawa.
Google Scholar

Jameson Fredric, 2011: Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe. Przekł. Maciej Płaza, Małgorzata Frankiewicz, Andrzej Miszk. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Juszczyk Andrzej, 2014: Stary wspaniały świat: o utopiach pozytywnych i negatywnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Lange Antoni, 2022: Miranda. Red. Krzysztof Grudnik. Dom Horroru, Wrocław.
Google Scholar

Levitas Ruth, 2010: The Concept of Utopia. Peter Lang, Bern.
Google Scholar

Levitas Ruth, 2013: Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society. Palgrave Macmillan, New York.
Google Scholar

Maj Krzysztof M., 2014a: Eutopie i dystopie. Typologia narracji utopijnych z perspektywy filozoficznoliterackiej. „Ruch Literacki”, R. 55, z. 2 (323), s. 153–174.
Google Scholar

Maj Krzysztof M., 2014b: Utopia, czyli tam i z powrotem. O założeniach światotwórczych narracji eu- i dystopijnych. „Wielogłos”, nr 3 (21), s. 37–49.
Google Scholar

More (Morus) Thomas, 1993: Utopia. Przekł. Kazimierz Abgarowicz. Daimonion, Lublin.
Google Scholar

Sargent Lyman Tower, 1975: Utopia – The Problem of Definition. „Extrapolation”, vol. 16 (2), s. 127–148.
Google Scholar

Sargent Lyman Tower, 1994: The Three Faces of Utopianism Revisited. „Utopian Studies”, vol. 5 (1), s. 1–37.
Google Scholar

Sargent Lyman Tower, 2010: Utopianism: A Very Short Introduction. Oxford University Press, Oxford.
Google Scholar

Szacki Jerzy, 1980: Spotkania z utopią. Iskry, Warszawa.
Google Scholar

Tamera. [Strona internetowa ekowioski Tamera]. https://www.tamera.org/ [dostęp: 6.04.2024].
Google Scholar

Urszula Jabłońska, [2024]. [Sylwetka Urszuli Jabłońskiej na stronie internetowej Wydawnictwa Dowody na Istnienie]. Wydawnictwo Dowody. https://dowody.com/autor/urszula-jablonska/ [dostęp: 30.03.2024].
Google Scholar

Welcome to Longo Mai. [Strona internetowa spółdzielni Longo Maï]. http://www.longomaicostarica.org/ [dostęp: 6.04.2024].
Google Scholar

Wells Herbert George, 1993: Ludzie jak bogowie. Przekł. Janina Sujkowska. Diossa, Gliwice.
Google Scholar

Winter Jay, 2006: Dreams of Peace and Freedom. Utopian Moments in the 20th Century. Yale University Press, New Heaven–London.
Google Scholar

Ziątek Zygmunt, 2018: Nowa formuła reportażu społecznego. W: Literatura bez fikcji. Między sztuką a codziennością: w stronę nowej syntezy. T. 3. Red. Maryla Hopfinger, Jan Leończyk, Tomasz Żukowski. Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa, s. 43–72.
Google Scholar

Zimnoch Mateusz, 2014: Współczesny reportaż. Między racjonalizmem a doświadczeniem. Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych. Praca doktorska. Pobrano z: https://repozytorium.uw.edu.pl/entities/publication/8a41c5bc-117c-416bae46-b9ec7aa8c046 [14.08.2024]
Google Scholar

2024
Published: 2021-01-13

ISSN: 2084-0772

eISSN: 2353-0928

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit