Aktywizowanie rozwoju sprawności słuchania w języku polskim jako ojczystym
Abstrakt
The aim of the present article is to present the typology of listening comprehension skills activated during Polish language lessons. What the author claims is that in Polish school two types of listening co-exist, namely: natural and activated. The former resembles conditions of natural communication, since a student assumes the role of text recipient, whereas the latter is a process of teaching the skills of listening comprehension. Based on questions and instructions elicited from selected school handbooks shows in what way the activated type of listening comprehension is taught as a part of Polish as a mother tongue lessons.
Słowa kluczowe
listening; typology; questions; instructions; Polish as a mother tongue
Bibliografia
Aubert J.‑L.: Naucz swoje dziecko słuchać. Odpowiedzi na pytania najczęściej zadawane przez rodziców. Tłum. A. Wróblewski. Warszawa 2007.
Chyb M.U.: Sprawności receptywno‑produktywne w kształceniu sprawności słuchania. „Kształcenie Językowe” 2017, t. 15 (25), s. 27—39.
Dźwięki mowy. Program kształtowania świadomości fonologicznej dla dzieci przedszkolnych i szkolnych. Red. A. Mauer. Kraków 2009.
Howatt A., Dakin J.: Materiały do pracy w laboratorium językowym. Tłum. E. Moszczak. W: Kurs edynburski językoznawstwa stosowanego. T. 2: Techniki w językoznawstwie stosowanym. Red. J.P.B. Allen, S. Pit Corder, A. Davies. Warszawa 1983, s. 84—115.
Jańczyk G.: Kształtowanie sprawności językowych w gimnazjum. Pisanie, mówienie, słuchanie. Kraków 2002.
Komorowska H.: Metodyka nauczania języków obcych. Warszawa 1999.
Król F.: Sztuka czytania. Warszawa 1982.
Lipińska E.: Słuchanie — sprawność zaniedbywana. „Przegląd Polonijny” 1994, z. 4, s. 75—89.
Malmquist E.: Nauka czytania w szkole podstawowej. Tłum. A. Thierry. Warszawa 1987.
Mądry‑Kupiec M.: Komunikacja werbalna nauczyciela i ucznia na lekcji. Kraków 2011.
Morreale S.P., Spitzberg B.H., Barge J.K.: Komunikacja między ludźmi. Motywacja, wiedza i umiejętności. Tłum. P. Izdebski, A. Jaworska‑Surma, D. Kobylińska. Warszawa 2007.
Nocoń J.: Polecenia i pytania w podręcznikach do nauki o języku. Opole 1997.
Skudrzyk A.: Czy zmierzch kultury pisma? O synestezji i analfabetyzmie funkcjonalnym. Katowice 2005.
Wojtczuk K.: Zachowania językowe nauczycieli w sytuacji lekcji szkolnej. Siedlce 1996.
Źródła internetowe
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. http://dziennikustaw.gov.pl/du/2017/356 [data dostępu: 18.03.2020].
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia. http://www.dziennikustaw.gov.pl/DU/2018/467 [data dostępu: 18.03.2020].
Wśród znajomych i przyjaciół. https://gwo.pl/strony/2736/seo_link:wsrod-znajomych-i-przyjaciol [data dostępu: 18.03.2020].
Wykaz cytowanych podręczników szkolnych
Bobiński W.: Świat w słowach i obrazach 3. Język polski. Podręcznik do gimnazjum. Warszawa 2014.
Budna K., Manthey J.: Język polski 4. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych. Kształcenie kulturowo‑literackie i językowe. Zakres podstawowy i rozszerzony. Pozytywizm. Młoda Polska. Gdynia 2014.
Chmiel M., Doroszewski P., Herman W., Pomirska Z.: Słowa na czasie. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy trzeciej gimnazjum. Straszyn k. Gdańska 2011.
Chmiel M., Kostrzewa E.: Ponad słowami. Podręcznik do języka polskiego dla liceum i technikum. Zakres podstawowy i rozszerzony. Klasa 1. Część 1. Warszawa 2012.
Chmiel M., Równy A.: Ponad słowami. Podręcznik do języka polskiego dla liceum i technikum. Zakres podstawowy i rozszerzony. Klasa 2. Część 1. Warszawa 2014.
Derlukiewicz M.: Słowa na start! Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy szóstej szkoły podstawowej. Warszawa 2015.
Herman W.: Słowa na czasie. Podręcznik do kształcenia językowego z ćwiczeniami dla klasy trzeciej gimnazjum. Straszyn k. Gdańska 2011.
Kopciński J.: Przeszłość to dziś. Literatura, język, kultura. 3 klasa technikum i liceum. Warszawa 2014.
Kościerzyńska J., Chmiel M., Szulc M., Gorzałczyńska‑Mróz A.: Nowe słowa na start! Podręcznik do języka polskiego dla klasy ósmej szkoły podstawowej. Warszawa 2018.
Łuczak A., Murdzek A.: Język polski. Między nami 4. Gdańsk 2017.
Łuczak A., Murdzek A.: Język polski. Między nami 6. Gdańsk 2014.
Mrowcewicz K.: Przeszłość to dziś. Literatura, język, kultura. 1 klasa technikum i liceum. Część 1. Warszawa 2012.
Nawarecki A., Siwicka D.: Przeszłość to dziś. Literatura, język, kultura. 1 klasa technikum i liceum. Część 2. Warszawa 2012.
Paczoska E.: Przeszłość to dziś. Literatura, język, kultura. 2 klasa technikum i liceum. Część 1. Warszawa 2013.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
