Im dalej w las, tym więcej drzew? Kształtowanie wrażliwości na naturę w edukacji polonistycznej w szkole podstawowej

Aleksandra Lange

doi:10.31261/TPDJP.2021.30.05

Opublikowane: 2021-11-25

Tom 30 (2021)

Im dalej w las, tym więcej drzew? Kształtowanie wrażliwości na naturę w edukacji polonistycznej w szkole podstawowej

Aleksandra Lange

Dział: Edukacja literacka i kulturowa

https://doi.org/10.31261/TPDJP.2021.30.05

Abstrakt

Kryzys ekologiczny jest traktowany jako jedno z wyzwań XXI wieku. Artykuł ma na celu udowodnienie, że na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej jest wskazane poruszanie problematyki zmian klimatycznych. Powinno dziać się to dzięki analizie i interpretacji tekstów literackich w duchu humanistyki ekologicznej i zaangażowanej. Zostają podane przykładowe lektury i konkretne rozwiązania, które można wykorzystać podczas ich opracowywania. Szczególna rola w proponowanej koncepcji edukacji ekologicznej na języku polskim jest powierzona literaturze faktu. W oparciu o współczesne reportaże omówione zostają postawy „humanisty sygnalisty” oraz „nieposłuszeństwa ekologicznego”. Pracę nad tymi teksami zostaje umieszczona w szerszym kontekście – społecznym, politycznym, moralnym. W zakończeniu zwrócono uwagę na ideę powrotu do życia w zgodzie z naturą i konieczności zwrócenia uwagi na rolę przyrody w wychowaniu i edukacji.

Słowa kluczowe:

zmiany klimatyczne , lasy , reportaż , humanistyka ekologiczna , humanistyka zaangażowana , lekcje języka polskiego

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Lange, A. (2021). Im dalej w las, tym więcej drzew? Kształtowanie wrażliwości na naturę w edukacji polonistycznej w szkole podstawowej. Z Teorii I Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 30, 65–80. https://doi.org/10.31261/TPDJP.2021.30.05

Cited by / Share

Bibliografia

Adamski P.: Czym jest bioróżnorodność i jej ekologiczne uwarunkowania. Pobrano z: https://rcin.org.pl/Content/79386/KR038_97877_r2007_IntegOP-Adamski-45-49.pdf [19.01.2021].
Google Scholar

Andersen H.Ch.: Choinka. Tłum. C. Niewiadomska. https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/choinka.html [dostęp: 11.01.2021].
Google Scholar

Bellon M.: Pożary w Australii. Aplikacje pomagają walczyć z żywiołem, a laser ratować koale. Business Insider. Polska, 24.01.2020. https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/pozary-w-australii-jakie-technologie-pomagaja-strazakom-i-weterynarzom/0gc3qhd [dostęp: 16.01.2021].
Google Scholar

Bińczyk E.: Ludzkości opłaca się przetrwanie. „Polityka” 2020, nr 43, s. 28—31.
Google Scholar

Bińczyk E., Robiński A.: Planeta własnego wyrobu. [Wywiad z Ewa Bińczyk]. Tygodnik Powszechny, 15.10.2018. https://www.tygodnikpowszechny.pl/planeta-wlasnego-wyrobu-155755 [dostęp: 16.07.2021].
Google Scholar

Buell L.: The environmental imagination: Thoreau, nature writing and the formation of American culture. Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Mass. 1995.
Google Scholar

Domańska E.: Humanistyka ekologiczna. „Teksty Drugie” 2013, nr 1/2, s. 13—32.
Google Scholar

Ernman B. et al.: Sceny z życia rodzinnego. Strajk klimatyczny Grety. Z języka szwedzkiego przeł. K. Knockenhauer, W. Łygaś. Przemówienia Grety z języka angielskiego przeł. A. Siewior-Kuś. Post Factum Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2019.
Google Scholar

Gostyński D.: Natura jako mit. „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza. W: P. Czapliński, J.B. Bednarek, D. Gostyński: Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich. Wydawnictwo Rys, Poznań 2017, s. 132—148.
Google Scholar

Konczal A.A.: Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce. Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo—Wydawnictwo Naukowe UAM, Warszawa—Poznań 2017.
Google Scholar

Kozielecki M.: Maciej Zaremba Bielawski — „Leśna Mafia”. Zielonazmiana.pl, 28.12.2016. http://www.zielonazmiana.pl/kultura/ksiazki/lesna-mafia/ [dostęp: 19.01.2021].
Google Scholar

Koziołek R.: Wiele tytułów. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019.
Google Scholar

Literatura w walce z kryzysem ekologicznym. Filip Springer, Julia Fiedorczuk i Magdalena Kicińska w rozmowie o Szkole Ekopoetyki, roli literatury w walce z kryzysem ekologicznym i o tym, co musimy zrobić, żeby naprawić świat. https://www.facebook.com/watch/live/?v=392520528409249&ref=watch_permalink [dostęp: 11.01.2021].
Google Scholar

Louv R.: Ostatnie dziecko lasu. Mamania, Grupa Wydawnicza Relacja, Warszawa 2016.
Google Scholar

Mickiewicz A.: Pan Tadeusz. Oprac. B. Włodarczyk. Wydawnictwo GREG, Kraków 2011.
Google Scholar

Nycz R.: Nowa humanistyka w Polsce: kilka bardzo subiektywnych obserwacji, koniektur, refutacji. „Teksty Drugie” 2017, nr 1, s. 18—40. https://doi.org/10.18318/td.2017.1.2.
Google Scholar

O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce. Red. P. Czapliński, J.B. Bednarek, D. Gostyński. Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2019.
Google Scholar

Ochwat M.: Edukacja polonistyczna w obliczu kryzysu klimatycznego — analizy i rekomendacje dydaktyczne. „Annales N — Educatio Nova” 2020, nr 5, s. 185—204. https://doi.org/10.17951/en.2020.5.185-204.
Google Scholar

Ochwat M.: Klimat — konflikty — migracje. Scenariusze przyszłości. „Postscriptum Polonistyczne” 2019, nr 2 (24), s. 51—71. https://doi.org/10.31261/PS_P.2019.24.04.
Google Scholar

Ochwat M.: Reportaż w świecie szkoły. W: Literatura polska w świecie. T. 7: Reportaż w świecie — światowość reportażu. Red. K. Frukacz. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019, s. 280—294.
Google Scholar

Ochwat M.: (Współ)myślenie w humanistyce. Literackie ekokształcenie w epoce antropocenu. „Polonistyka. Innowacje” 2020, nr 12, s. 31—51. https://doi.org/10.14746/pi.2020.12.3.
Google Scholar

Ogłoza E.: Wokół opowieści Hansa Christiana Andersena. O radości czytania. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014, s. 255.
Google Scholar

Robiński A.: Zmierzch epoki człowieka. „Tygodnik Powszechny”, 2019, nr 4 (12), s. 8—10.
Google Scholar

Sajdak-Michnowska E.: O potrzebie etyki ekologicznej. W: Człowiek i środowisko, humanistyka i ekologia. Prace I Olsztyńskiego Sympozjum Ekologicznego, Olsztyn 5—6 maja 1994 roku. Red. J. Dębowski. WSP, Olsztyn 1995, s.104.
Google Scholar

Skubała P.: Żyjemy w świecie zależności. „Aura” 2015, nr 2, s. 30—31. https://doi.org/10.15199/2.2015.2.8.
Google Scholar

Sobolewska J.: Recenzja książki: Urszula Zajączkowska, „Patyki, badyle”. Szkoła patrzenia. Polityka, 25.06.2019. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/1797650,1,recenzja-ksiazki-urszula-zajaczkowska-patyki-badyle.read [dostęp: 19.01.2021].
Google Scholar

Stawikowska E.: Amazonia umiera też przez nas. Ale i my coraz boleśniej odczuwamy jej wymieranie. Newsweek, 24.08.2019. https://www.newsweek.pl/swiat/pozar-lasow-amazonskich-wplywa-na-klimat-na-calej-planecie/24jw8hl [dostęp: 16.01.2021].
Google Scholar

Świat do radykalnej zmiany — rozmowa z dr hab. Ewą Bińczyk. Rozmawia Szymon Majewski. „Nowy Obywatel” 2019, nr 30 (81), s. 30—41.
Google Scholar

Świetlicki M.: Pora śmierci choinek. https://polska-poezja.com/marcin-swietlicki/pora-smiercichoinek/ [dostęp: 18.01.2021].
Google Scholar

„Teksty Drugie” 2018, nr 2: Ekokrytyka.
Google Scholar

Tokarczuk O.: Człowiek na krańcach świata. „Polityka” 2020, nr 40, s. 24—30.
Google Scholar

Tokarczuk O.: Czuły narrator. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2020.
Google Scholar

„Tygodnik Powszechny” [wydanie specjalne] 2019, nr 4 (12): Halo, tu Ziemia.
Google Scholar

Weiner J.: Po co nam puszcze. „Tygodnik Powszechny” 2019, nr 4, s. 57—59.
Google Scholar

Wohlleben P.: Sekretne życie drzew. Tłum. E. Kochanowska. Otwarte, Kraków 2016.
Google Scholar

Wolny-Zmorzyński K.: Reportaż — jak go napisać? Poradnik dla słuchaczy studiów dziennikarskich. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2004.
Google Scholar

Zajączkowska U.: Patyki, badyle. Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2019.
Google Scholar

Zaremba Bielawski M.: Leśna mafia. Szwedzki thriller ekologiczny. Przeł. M. Wasilewska-Chmura. Wstęp A. Wajrak. Posłowie T. Lindgren. Agora SA, Warszawa 2014.
Google Scholar

Zawada-Starenga A.: Artyzm opisów przyrody w „Panu Tadeuszu” A. Mickiewicza. Pobrano z: http://www.natura2000.mircze.pl/asp/pliki/ikony/anna_zawadzka-starenga_pdf.pdf [13.04.2021].
Google Scholar

Tom 30 (2021)
Opublikowane: 2021-12-30

ISSN: 0208-5011

eISSN: 2353-9577

10.31261/TPDJP

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Prześlij tekst