Im dalej w las, tym więcej drzew? Kształtowanie wrażliwości na naturę w edukacji polonistycznej w szkole podstawowej

Aleksandra Lange

doi:10.31261/TPDJP.2021.30.05

Published: 2021-11-25

Vol. 30 (2021)

The farther into the forest, the more trees? Shaping sensitivity to nature in Polish language education in primary school

Aleksandra Lange

Section: Literary and Cultural Education

https://doi.org/10.31261/TPDJP.2021.30.05

Abstract

The ecological crisis is regarded as one of the greatest challenges of the 21st century. Aleksandra Lange in this article argues that the issues of climate change ought to be addressed in Polish language lessons in primary schools. This may be achieved though the analysis and interpretation of literary texts in the spirit of the ecological and humanities committed to these issues. Lange gives examples of texts and specific ideas that can be used in the classroom. Non-fiction literature plays a special role in this proposal of environmental education in Polish language lessons. Based on contemporary reportages, Lange discusses the attitudes of the “humanist signaller” and “ecological disobedience”. She places work on these texts in a broad social, political, and moral context. In the conclusion, she draws attention to the idea of returning to nature and to the need to pay attention to the role of nature in home and school education.

Keywords:

climate change , forests , reportage , ecological humanities , committed humanities , Polish language lessons

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Lange, A. (2021). The farther into the forest, the more trees? Shaping sensitivity to nature in Polish language education in primary school. Z Teorii I Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 30, 65–80. https://doi.org/10.31261/TPDJP.2021.30.05

Cited by / Share

References

Adamski P.: Czym jest bioróżnorodność i jej ekologiczne uwarunkowania. Pobrano z: https://rcin.org.pl/Content/79386/KR038_97877_r2007_IntegOP-Adamski-45-49.pdf [19.01.2021].
Google Scholar

Andersen H.Ch.: Choinka. Tłum. C. Niewiadomska. https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/choinka.html [dostęp: 11.01.2021].
Google Scholar

Bellon M.: Pożary w Australii. Aplikacje pomagają walczyć z żywiołem, a laser ratować koale. Business Insider. Polska, 24.01.2020. https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/pozary-w-australii-jakie-technologie-pomagaja-strazakom-i-weterynarzom/0gc3qhd [dostęp: 16.01.2021].
Google Scholar

Bińczyk E.: Ludzkości opłaca się przetrwanie. „Polityka” 2020, nr 43, s. 28—31.
Google Scholar

Bińczyk E., Robiński A.: Planeta własnego wyrobu. [Wywiad z Ewa Bińczyk]. Tygodnik Powszechny, 15.10.2018. https://www.tygodnikpowszechny.pl/planeta-wlasnego-wyrobu-155755 [dostęp: 16.07.2021].
Google Scholar

Buell L.: The environmental imagination: Thoreau, nature writing and the formation of American culture. Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Mass. 1995.
Google Scholar

Domańska E.: Humanistyka ekologiczna. „Teksty Drugie” 2013, nr 1/2, s. 13—32.
Google Scholar

Ernman B. et al.: Sceny z życia rodzinnego. Strajk klimatyczny Grety. Z języka szwedzkiego przeł. K. Knockenhauer, W. Łygaś. Przemówienia Grety z języka angielskiego przeł. A. Siewior-Kuś. Post Factum Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2019.
Google Scholar

Gostyński D.: Natura jako mit. „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza. W: P. Czapliński, J.B. Bednarek, D. Gostyński: Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich. Wydawnictwo Rys, Poznań 2017, s. 132—148.
Google Scholar

Konczal A.A.: Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce. Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo—Wydawnictwo Naukowe UAM, Warszawa—Poznań 2017.
Google Scholar

Kozielecki M.: Maciej Zaremba Bielawski — „Leśna Mafia”. Zielonazmiana.pl, 28.12.2016. http://www.zielonazmiana.pl/kultura/ksiazki/lesna-mafia/ [dostęp: 19.01.2021].
Google Scholar

Koziołek R.: Wiele tytułów. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019.
Google Scholar

Literatura w walce z kryzysem ekologicznym. Filip Springer, Julia Fiedorczuk i Magdalena Kicińska w rozmowie o Szkole Ekopoetyki, roli literatury w walce z kryzysem ekologicznym i o tym, co musimy zrobić, żeby naprawić świat. https://www.facebook.com/watch/live/?v=392520528409249&ref=watch_permalink [dostęp: 11.01.2021].
Google Scholar

Louv R.: Ostatnie dziecko lasu. Mamania, Grupa Wydawnicza Relacja, Warszawa 2016.
Google Scholar

Mickiewicz A.: Pan Tadeusz. Oprac. B. Włodarczyk. Wydawnictwo GREG, Kraków 2011.
Google Scholar

Nycz R.: Nowa humanistyka w Polsce: kilka bardzo subiektywnych obserwacji, koniektur, refutacji. „Teksty Drugie” 2017, nr 1, s. 18—40. https://doi.org/10.18318/td.2017.1.2.
Google Scholar

O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce. Red. P. Czapliński, J.B. Bednarek, D. Gostyński. Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa 2019.
Google Scholar

Ochwat M.: Edukacja polonistyczna w obliczu kryzysu klimatycznego — analizy i rekomendacje dydaktyczne. „Annales N — Educatio Nova” 2020, nr 5, s. 185—204. https://doi.org/10.17951/en.2020.5.185-204.
Google Scholar

Ochwat M.: Klimat — konflikty — migracje. Scenariusze przyszłości. „Postscriptum Polonistyczne” 2019, nr 2 (24), s. 51—71. https://doi.org/10.31261/PS_P.2019.24.04.
Google Scholar

Ochwat M.: Reportaż w świecie szkoły. W: Literatura polska w świecie. T. 7: Reportaż w świecie — światowość reportażu. Red. K. Frukacz. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2019, s. 280—294.
Google Scholar

Ochwat M.: (Współ)myślenie w humanistyce. Literackie ekokształcenie w epoce antropocenu. „Polonistyka. Innowacje” 2020, nr 12, s. 31—51. https://doi.org/10.14746/pi.2020.12.3.
Google Scholar

Ogłoza E.: Wokół opowieści Hansa Christiana Andersena. O radości czytania. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014, s. 255.
Google Scholar

Robiński A.: Zmierzch epoki człowieka. „Tygodnik Powszechny”, 2019, nr 4 (12), s. 8—10.
Google Scholar

Sajdak-Michnowska E.: O potrzebie etyki ekologicznej. W: Człowiek i środowisko, humanistyka i ekologia. Prace I Olsztyńskiego Sympozjum Ekologicznego, Olsztyn 5—6 maja 1994 roku. Red. J. Dębowski. WSP, Olsztyn 1995, s.104.
Google Scholar

Skubała P.: Żyjemy w świecie zależności. „Aura” 2015, nr 2, s. 30—31. https://doi.org/10.15199/2.2015.2.8.
Google Scholar

Sobolewska J.: Recenzja książki: Urszula Zajączkowska, „Patyki, badyle”. Szkoła patrzenia. Polityka, 25.06.2019. https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/1797650,1,recenzja-ksiazki-urszula-zajaczkowska-patyki-badyle.read [dostęp: 19.01.2021].
Google Scholar

Stawikowska E.: Amazonia umiera też przez nas. Ale i my coraz boleśniej odczuwamy jej wymieranie. Newsweek, 24.08.2019. https://www.newsweek.pl/swiat/pozar-lasow-amazonskich-wplywa-na-klimat-na-calej-planecie/24jw8hl [dostęp: 16.01.2021].
Google Scholar

Świat do radykalnej zmiany — rozmowa z dr hab. Ewą Bińczyk. Rozmawia Szymon Majewski. „Nowy Obywatel” 2019, nr 30 (81), s. 30—41.
Google Scholar

Świetlicki M.: Pora śmierci choinek. https://polska-poezja.com/marcin-swietlicki/pora-smiercichoinek/ [dostęp: 18.01.2021].
Google Scholar

„Teksty Drugie” 2018, nr 2: Ekokrytyka.
Google Scholar

Tokarczuk O.: Człowiek na krańcach świata. „Polityka” 2020, nr 40, s. 24—30.
Google Scholar

Tokarczuk O.: Czuły narrator. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2020.
Google Scholar

„Tygodnik Powszechny” [wydanie specjalne] 2019, nr 4 (12): Halo, tu Ziemia.
Google Scholar

Weiner J.: Po co nam puszcze. „Tygodnik Powszechny” 2019, nr 4, s. 57—59.
Google Scholar

Wohlleben P.: Sekretne życie drzew. Tłum. E. Kochanowska. Otwarte, Kraków 2016.
Google Scholar

Wolny-Zmorzyński K.: Reportaż — jak go napisać? Poradnik dla słuchaczy studiów dziennikarskich. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2004.
Google Scholar

Zajączkowska U.: Patyki, badyle. Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2019.
Google Scholar

Zaremba Bielawski M.: Leśna mafia. Szwedzki thriller ekologiczny. Przeł. M. Wasilewska-Chmura. Wstęp A. Wajrak. Posłowie T. Lindgren. Agora SA, Warszawa 2014.
Google Scholar

Zawada-Starenga A.: Artyzm opisów przyrody w „Panu Tadeuszu” A. Mickiewicza. Pobrano z: http://www.natura2000.mircze.pl/asp/pliki/ikony/anna_zawadzka-starenga_pdf.pdf [13.04.2021].
Google Scholar

Vol. 30 (2021)
Published: 2021-12-30

ISSN: 0208-5011

eISSN: 2353-9577

10.31261/TPDJP

Publisher

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Submit