Climate fiction w badaniu i nauczaniu literatury w środowisku uniwersyteckim
Abstrakt
Autorka przedstawia termin climate fiction (fikcja klimatyczna), wskazuje na jego związek z fantastyką naukową i zwraca uwagę na problem ograniczania climate fiction do literatury gatunkowej. Podaje przykłady utworów polskich i słowackich autorów. Wskazując na ekokrytykę jako narzędzie do badania fikcji klimatycznej, ale także literatury związanej ze zmianami klimatu w szerszym rozumieniu, podsumowuje stan badań ekokrytycznych w Polsce i na Słowacji.
Słowa kluczowe
climate fiction; anthropocene fiction; ekokrytyka; poetyka ekologiczna
Bibliografia
Amerykańska krytyka ekologiczna, [2021], Uniwersytet Warszawski, Informator ECTS, http://informatorects.uw.edu.pl/pl/courses/view?prz_kod=3301-LA2209 [dostęp: 15.07.2021].
CfP: Go East!: Ekokrytyka w Europie Środkowo-Wschodniej, [2021], Polonoznawstwo Interdyscyplinarne, https://www.pol-int.org/pl/conference/cfp-go-east-ekokrytyka-w-europie-srodkowo-wschodniej-go-east [dostęp: 15.07.2021].
Cli-Fi Report Global, [2021], http://www.cli-fi.net/index.html [dostęp: 15.07.2021].
Dědinová T., Łaszkiewicz W., Borowska-Szerszun S., eds., 2021, Images of the Anthropocene in speculative fiction: Narrating the future, Lexington Books, Lanham.
ENG 230: Introduction to environmental literature, [2021], University of Oregon, https://blogs.uoregon.edu/environmentalliterature230/syllabus/ [dostęp: 15.07.2021].
Farkašová E., 2020, Záchrana sveta podľa G., Vydavateľstvo Spolku slovenských spisovateľov, Bratislava.
Fiedorczuk J., 2013, Ekokrytyka: bardzo krótkie wprowadzenie, Fragile. Pismo Kulturalne, 3.10.2013, https://fragile.net.pl/ekokrytyka-bardzo-krotkie-wprowadzenie/ [dostęp: 15.07.2021] (pierwodruk: „Fragile. Pismo kulturalne” 2010, nr 3 (9)).
Figueira D., 2013, The future of comparative literature in a world of world literature: The US experience, „Journal of the Comparative Literature Association of India”, no. 2 and 3 (February), s. [1]–[12].
Filo J., 2020, Posledné storočie, č. 1: Návrat do Dimony, Jakub Filo, Bratislava.
Filo J., 2021, Posledné storočie, č. 2: Pátranie po archách, Jakub Filo, Bratislava.
Ghosh A., 2016, Where is the fiction about climate change?, The Guardian, 28.10.2016, 8.00, https://www.theguardian.com/books/2016/oct/28/amitav-ghosh-where-is-the-fiction-about-climate-change-[dostęp: 15.07.2021].
Hvorecký M., 2020, Čierny lev, Marenčin PT, Bratislava.
Informačný list predmetu. Ecocriticism and climate fiction in Polish and Slovak literature, [2022], Univerzita Komenského v Bratislave, Filozofická fakulta.
Informačný list predmetu. Ecocriticism and cultural ecology, [2022], Univerzita Komenského v Bratislave, Filozofická fakulta.
Introduction to environmental literature, [2021], ASLE, https://www.asle.org/syllabi/introduction-environmental-literature/ [dostęp: 15.07.2021].
Johns-Putra A., 2019, Climate change and the contemporary novel, Cambridge University Press, Cambridge.
Juraszek D., 2020, Przyszłość przez zielone okulary: rola literatury w dobie wyzwań klimatycznych, Fragile. Pismo Kulturalne, 12.11.2020, https://fragile.net.pl/przyszlosc-przez-zielone-okulary-rola-literatury-w-dobie-wyzwan-klimatycznych-2/ [dostęp: 30.06.2022]. (Pierwodruk: „Fragile. Pismo Kulturalne” 2017, nr 3–4 (37–38)).
Kamenčík M., 2012, Ekoliteratúra a jej postmoderná šanca (poznámka k slovenskému básnickému kontextu), w: Brněnské texty k slovakistice. Postmodernismus: smysl, funkce a výklad (jazyk, kultura, literatura, politika), red. I. Pospíšil, J. Šaur, A. Zelenková, Masarykova univerzita, Filozofická fakulta, Brno, s. 39–45.
Kamenčík M., 2014, Literárna cesta k oceňovaniu prírody, „Kontexty kultúry a turizmu”, nr 1, s. 33–37, https://kmkt.sk/kontexty/literarna-cesta-k-ocenovaniu-prirody/ [dostęp: 15.07.2021].
Konwersatorium „Ekokrytyka”, [2021], Uniwersytet w Białymstoku, USOS Web, https://usosweb.uwb.edu.pl/kontroler.php?_action=katalog2/przedmioty/pokazPrzedmiot&kod=340-PS1-2KON4 [dostęp: 15.07.2021].
Laboratoria natury: teoria i działanie, [2021], Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, USOS Web, https://usosweb.amu.edu.pl/kontroler.php?_action=katalog2/przedmioty/pokazPrzedmiot&kod=03-F-LNT [dostęp: 15.07.2021].
LeMenager S., 2017, What is cli-fi?, Radcliffe Institute, Harvard University, YouTube, 25.01.2017, https://www.youtube.com/watch?v=P9XuxHtfOxQ [dostęp: 15.07.2021].
McEwan I., 2010, Solar, Jonathon Cape, London.
Media, film, literature: Ecocritical explorations in literature and film, [2021], Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, USOS Web, https://usosweb.umk.pl/kontroler.php_action=katalog2/przedmioty/pokazPrzedmiot&kod=2510-f2ENG1W-MFL-ECE [dostęp: 15.07.2021].
Milner A., Burgmann J.R., 2018, A short pre-history of climate fiction, „Extrapolation”, vol. 59 (1), s. 1–23, https://doi.org/10.3828/extr.2018.2.
Milner A., Burgmann J.R., 2020, Science fiction and climate change. A sociological approach, Liverpool University Press, Liverpool, https://doi.org/10.2307/j.ctvzsmck6.
Oreskes N., Conway E.M., 2014, The collapse of western civilization, Columbia University Press, New York.
Tabaszewska J., 2011, Zagrożenia czy możliwości. Ekokrytyka – rekonesans, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 205–220.
Tokarczuk O., 2009, Prowadź swój pług przez kości umarłych, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Trexler A., 2015, Anthropocene fictions. The novel in a time of climate change, University of Virginia Press, Charlottesville.
Wolny M., 2019, Jasność, Mando, Kraków.
Zajączkowska U., 2019, Patyki, badyle, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa.
Zbierzchowski C., 2020, Chłopi 2050, czyli Agronauci w czasach katastrofy klimatycznej, Storytel Original, audiobook.
Uniwersytet Komeńskiego w Bratysławie Słowacja
https://orcid.org/0000-0002-5766-4081
Zuzana Obertová – doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Katedrze Filologii Słowiańskich Wydziału Filozoficznego na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie. Interesuje się polsko-słowackimi związkami literackimi. W badaniach naukowych skupia się na przekładzie literackim oraz komparatystyce literackiej. Jest autorką kilkunastu artykułów naukowych, regularnie publikuje w czasopiśmie „Przekłady Literatur Słowiańskich”.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
