Rozmowy o wierszach Wisławy Szymborskiej w kontekście nowej humanistyki
Abstrakt
W artykule poszukuje się drogi do zainteresowania uczniów poezją przez odnalezienie w niej problemów ważnych dla pokolenia nastolatków. Wybrane wiersze Wisławy Szymborskiej pokazane zostały jako medium, które może sprowokować pogłębioną refleksję o problemach żywo interesujących młodzież. Zaprezentowano sposoby rozmowy o utworach noblistki w kontekście takich kwestii, jak empatia, propaganda czy ekologia, zasugerowano jednocześnie, że można stawiać wiele pytań, sięgając do tej poezji.
Słowa kluczowe
poezja Wisławy Szymborskiej; wiersze; nowa humanistyka; natura; ekokrytyka
Bibliografia
Czapliński P., 2012, Literatura i życie. Perspektywy biopoetyki, w: Teoria – literatura – życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, red. A. Legeżyńska, R. Nycz, Wydawnictwo IBL, Warszawa, s. 63–93.
Czapliński P., Bednarek J., Gostyński D., 2017, Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkól średnich, Wydawnictwo Rys, Poznań.
Fiedorczuk J., 2015, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Gralewicz-Wolny I., 2014, Fatyga łodygi: Wisława Szymborska wobec milczenia roślin, w: Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze, T. 2: Od humanizmu do posthumanizmu, red. J. Tymieniecka-Suchanek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 177–186, pobrano z: https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/1163/1/Gralewicz_Fatyga_lodygi_Wislawa_Szymborska.pdf [18.07.2023].
Koc K., 2018, Lekcje myślenia (obywatelskiego). Edukacja polonistyczna wobec współczesnego świata, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Miłosz C., 1996, Wiersze wybrane / Selected Poems, przeł. D. Brooks i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Szymborska W., 2011, Milczenie roślin, wybór wierszy i fot. J. Gromek-Illg, Znak emotikon, Kraków.
Szymborska W., 2023, Wiersze wszystkie, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-4477-9963
Ewa Jaskółowa – profesor doktor habilitowana, emerytowana profesor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół zagadnień historyczno- i teoretycznoliterackich, szkolnej dydaktyki oraz glottodydaktyki. Przedmiotem jej badań była i jest literatura XX wieku, zwłaszcza poezja, w dialogu z tradycją romantyczną i antyczną. W swoich książkach pokazuje możliwości zastosowania różnych metodologii literaturoznawczych w nauczaniu literatury. Autorka książek o poezji XX wieku (na przykład Poetyckie podróże Stanisława Balińskiego, 1988; Od poezji kosmosu do poezji czasu. Studium o twórczości Stanisława Ciesielczuka, 1997; „Kto to jest”. Motyw żony Lota w polskiej poezji XX wieku, czyli rozbijanie stereotypu, 2006), książek omawiających problemy nauczania poezji w szkole (na przykład Dialog z tradycją, czyli o poezji w szkole i na maturze, 1997; wspólnie z A. Opacką: Prądy i konwencje w prozie, 1995 i Prądy i konwencje w poezji, 1995), ponad stu artykułów o twórczości poetów XX wieku, współautorka serii podręczników dla szkoły ponadgimnazjalnej (Świat do przeczytania). Organizatorka wielu konferencji, podczas których podejmowano refleksję nad współczesnymi metodologiami literaturoznawczymi i ich przekładem na szkolną dydaktykę. Plonem tych konferencji są zbiory Nowe odsłony klasyki w szkole. Literatura XIX wieku (2013), Fundamenty czy fundamentalizmy? Antyk grecko-rzymski i Biblia w szkole (2015). Wykładała zagadnienia metodyki nauczania języka polskiego jako pierwszego i drugiego na studiach dla nauczycieli za granicą. W latach 2004–2007 pełniła funkcję kierownika międzynarodowego grantu Slavic Network, którego ideą było pokazanie możliwości paralelnego nauczania języków słowiańskich.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
