Ekológia kultúry a ekológia prírody v románe Andreja Bitova Puškinov dom
Abstrakt
W artykule analizie poddano fragment powieści Andrieja Bitowa Puškinskij dom [Dom Puszkina] (rozdział Otec otca [Ojciec ojca]) jako przykład fikcyjnej narracji w obrębie dyskursu ekologicznego w literaturze rosyjskiej. Podstawę pedagogicznej interpretacji tekstu stanowi analiza literacka utworu Bitowa, którą autor artykułu poleca do wykorzystania na zajęciach/seminariach z literatury. Przedstawione w powieści Bitowa problemy ekologiczne oceniane są jako skutki zmian społecznych spowodowanych przez władzę radziecką. W powieści ukazane są analogie między ekologią środowiska naturalnego a ekologią kulturową, gdyż wspólnym mianownikiem obu jest konsumpcyjny (bezkrytyczny, wyzyskujący) stosunek do przyrody/kultury oraz (nie)świadome dążenie do likwidacji naturalnej hierarchii. Interpretację tekstu oparto na dekodowaniu jego poszczególnych elementów na poziomie intertekstualnym i metatekstowym oraz analizie wybranych elementów poetyki tekstu. Starano się zrozumieć specyfikę chronotopu wybranego fragmentu badanego tekstu i przyczyny takiego wyboru, a także zdekodować znaczenia typologii postaci.
Słowa kluczowe
ekologia; pokolenie; konflikt pokoleń; hierarchia; konsument; kultura; literatura; muzeum; postęp techniczny; edukacja środowiskowa
Bibliografia
Literatúra
Abaganova A.O., 2013, Modest Odojevcev – geroj-zank romana A. Bitova „Puškinskij dom“, „Jazyk i kuľtura“ [Novosibirsk], č. 6, s. 111–116.
Amusin M., 2012, Smennyje optiki Andreja Bitova, „Zvezda“, č. 5, https://zvezdaspb.ru/index.php?page=8&nput=1834&ysclid=lcnsa2cw7n724348123 [dostup 18.08.2022].
Bitov A., 2013, Oglašonnyje. Četviertoje izmerenije, ACT, Moskva.
Bitov A., 2014, Puškinův dům, Nakladatelství Paseka, Praha.
Chanses È., 2007, „Èkologiâ“ čeloveka, „ŽZ. Russkij tolstyj žurnal kak èstetičeskij fenomen“, № 4 (Oktâbr’), https://magazines.gorky.media/october/2007/4/ekologiya-cheloveka.html?ysclid=lkpo0mq2wz703451678 [dostup 03.08.2023].
Harpáň M., 2004, Teória literatúry, TIGRA, Bratislava.
Lejderman N.L., Lipoveckij M.N., 2003, Sovremennaja russkaja literatura: 1950–1990-e gody: Učebnoje posobije dľa vysšich učebnych zavedenij: V 2 tomach – Tom 2: 1968–1990, Izdateľskij centr Akademija, Moskva.
Lizoň M., 2015, Pastoraľnyje motivy v fiľme Anatolija Efrosa „V četverg i boľše nikogda“, in: Pastoraľ: metamorfozy ideala i reaľnosti: sbornik naučnych statej, ed. E.P. Zykova et al., Izdateľstvo Čelovek, Moskva, s. 203–214.
Medvedev S., 2022, „Emu stalo skučno“. Aleksandr Ètkind o tom, kak Putin zapustil mehanizm samouničtoženiâ, Radio Svoboda, 4.09.2022, https://www.svoboda.org/a/emu-stalo-skuchno-aleksandr-etkind-o-mehanizme-samorazrusheniya-putina/32017147.html [dostup 11.08.2022].
Skoropanova I., 2001, Russkaja postmodernistskaja literatura: učebnoje posobije, 3-e izdanie, Flinta, Nauka, Moskva.
Tymieniecka-Suchanek J., 2013, Literatura rosyjska wobec upodmiotowienia zwierząt. W kręgu zagadnień ekofilozoficznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zapesockaja R., 2006, Oleg Daľ otkryvajet problemu, „ŽZ. Russkij tolstyj žurnal kak èstetičeskij fenomen“, http://magazines.russ.ru/kreschatik/2006/2/za24.html [dostup 18.08.2022].
Uniwersytet Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy Słowacja
https://orcid.org/0000-0001-7285-007X
Martin Lizoň – doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, docent w Katedrze Języków Słowiańskich na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy. Prowadzi zajęcia językowe dla studentów w ramach programów studiów język i kultura rosyjska oraz język i literatura rosyjska, a także zajęcia z przedmiotów związanych z jego naukowymi zainteresowaniami: literatura rosyjska XX–XXI wieku, historia Rosji w XX i XXI wieku, Rosja w sztuce filmowej, a także: historia Rosji w sztuce, metodologia pracy ze sztukami wizualnymi, Rosja w kinematografii. W swojej działalności naukowej koncentruje się na badaniu dyskursów totalitarnych jako ważnych czynników kształtowania współczesnej literatury i kultury rosyjskiej, ponadto zajmuje się metodyką kulturoznawczego nauczania języka rosyjskiego i historii Rosji od drugiej połowy XX wieku. W badaniach nad współczesną literaturą rosyjską skupia uwagę na artystycznej interpretacji przemian społeczno-politycznych Rosji, a także na artystycznej i filmowej adaptacji tekstów literackich.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
