https://doi.org/10.31261/TPDJP.2007.19.10
Tradycyjna dydaktyka składni wydaje się przeżywać kryzys, o czym świadczą nie tylko słabe wyniki nauczania składni w polskich szkołach, ale także tendencja do stopniowego wycofywania się z jej nauczania na rzecz semantyki, pragmatyki oraz lingwistyki tekstu i dyskursu. Brakuje spójnej koncepcji nauczania składni na wszystkich poziomach edukacyjnych – od szkoły podstawowej po szkołę średnią. Dlatego konieczne jest ponowne zdefiniowanie statusu dydaktyki składni oraz ponowne rozważenie celów, jakie powinna spełniać w edukacji szkolnej.
Postawy dydaktyków i językoznawców wobec nauczania składni w szkole można podzielić na dwie główne grupy: zwolenników utrzymania tradycyjnego podejścia oraz ich przeciwników, postulujących odejście od modelu składni Z. Klemensiewicza na rzecz nowocześniejszych ujęć. Istnieje także grupa proponująca kompromis, czyli połączenie tradycji z nowoczesnością. To właśnie ta perspektywa wydaje się najbardziej optymalna w kontekście modernizacji nauczania składni szkolnej.
Artykuł przedstawia propozycje wzbogacenia i unowocześnienia dydaktyki składni poprzez wprowadzenie rozwiązań stosowanych w lingwistyce kognitywnej. Jednocześnie oceniane są możliwości adaptacyjne kognitywizmu w odniesieniu do treści Podstawy programowej z 1999 roku. Szkolna składnia powinna zostać uzupełniona o elementy dotychczas nieobecne w dydaktyce, takie jak nieprototypowe formy predykatywne, ogólna wiedza o modalności, referencji, deiktycznej roli zaimków, kwantyfikatorach oraz presupozycji.
Wprowadzenie elementów zaczerpniętych z kognitywizmu do opisu zdania szkolnego, zgodnie z podejściem komunikacyjnym do nauczania i rosnącą rolą języka potocznego, powinno przyczynić się do przyspieszenia i ułatwienia procesów rozumienia zdań, tekstów i dyskursów. Tym samym mogłoby wspomóc rozwój kompetencji składniowych ucznia w ramach kształtowania kompetencji komunikacyjnej.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Cited by / Share
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
Tom 19 (2007)
Opublikowane: 2007-12-31
10.31261/TPDJP
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
English
Język Polski