Polaków stosunek do edukacji — w kręgu językowo‑kulturowych stereotypów
Abstrakt
The aim of the article is a reconstruction of a linguistic and cultural fragment of the stereotypical views of Poles — their attitude to education and schooling. The analysis uses research tools developed as part of Polish ethno-linguistic research. The corpus of the work is language data collected in a questionnaire survey in which 140 respondents took part (70 from Poland and 70 from Slovenia). The analysis of statements reflecting a different, because Polish or Slovenian, perspective reveals some discrepancies. Three basic subcategories of Poles’ attitudes towards education and schooling were singled out and described in detail: 1) positive, 2) negative, 3) other. A vast majority of the excerpts contribute to the model of positive perception of Polish education and schooling.
Słowa kluczowe
linguistic and cultural stereotype; Pole; education; schooling
Bibliografia
Bańkowski A.: Etymologiczny słownik języka polskiego. T. 1—2. Warszawa 2000.
Bartmiński J.: Czym zajmuje się entolingwistyka?. W: Idem: Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin 2007.
Bartmiński J.: Kryteria ilościowe w badaniu stereotypów językowych. W: Idem: Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin 2007.
Bartmiński J.: Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata. W: Idem: Językowe podstawy obrazu świata. Lublin 2009.
Bartmiński J., Panasiuk J.: Stereotypy językowe we współczesnym języku polskim. W: J. Bartmiński: Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne. Lublin 2007.
Chomczyńska‑Miliszkiewicz M.: Szkoła jako agenda socjalizacji ról płciowych. Przegląd badań. „Teraźniejszość — Człowiek — Edukacja” 2001, nr 1, s. 31—47.
Długosz‑Kurczabowa K.: Nowy słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa 2003.
Jankowska M.: Świat ucznia — świat uczennicy. Socjalizacja szkolna a utrwalenie społecznych ról płciowych. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 2009, nr 34, s. 13—34.
Janowski A.: Uczeń w teatrze życia szkolnego. Warszawa 1998.
Język — wartości — polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce: raport z badań empirycznych. Red. J. Bartmiński. Lublin 2006.
Kędzierska J.: Kształcenie. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 1. Red. E. Różycka. Warszawa 2003.
Maćkiewicz J.: Co to jest „językowy obraz świata”. „Etnolingwistyka” 1999, nr 11, s. 7—24.
Niesporek -Szamburska B.: O szkole, o stresie i o lęku słów kilka… W: Szkoła bez barier. O trudnościach w nauczaniu i uczeniu się. Red. A. Guzy, B. Niesporek‑Szamburska, M. Wójcik‑Dudek. Katowice 2015.
Pankowska D.: Podłoga ważniejsza od szkoły, czyli o ukrytym programie szkoły. „Psychologia w Szkole” 2008, nr 3, s. 29—38.
Pankowska D.: Wychowanie a role płciowe. Gdańsk 2005.
Płeć i rodzaj w edukacji. Red. M. Chomczyńska‑R ubacha. Łódź 2004.
Sławińska J.: Granice lojalności. O tłumaczeniu monografii Jože Pirjevca „Tito in tovariši”. V: Sedemdeset let poučevanja poljskega jezika v Ljubljani, posvečeno Nikolaju Ježu. Ed. M. Wtorkowska, M. Wacławek, L. Rezoničnik. Ljubljana 2018.
Snoj M.: Slovenski etimološki slovar. Ljubljana 2009.
Śliwerski B.: Edukacja. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 1. Red. E. Różycka. Warszawa 2003.
Tchorzewski A.M. de: Wychowanie. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 1—7. Red. E. Różycka. Warszawa 2003—2010.
Uniwersalny słownik języka polskiego. T. 1—4. Red. S. Dubisz. Warszawa 2003.
Wacławek M.: O profilu „uczennicy” w stereotypie dziewczyny. W: W krajobraz literacko‑kulturowy i językowy wpisane… Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Bernadecie Niesporek‑Szamburskiej w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej. Red. A. Guzy, D. Krzyżyk, M. Ochwat, M. Wójcik‑Dudek. Katowice 2018.
Wacławek M., Wtorkowska M.: Czas wolny Polaków — w kręgu językowo‑kulturowych stereotypów. W: Bariery i pomosty w języku i kulturze. Red. D. Lech -Kirstein. Opole 2019 [w druku].
Wacławek M., Wtorkowska M.: Człowiek człowiekowi lustrem — konceptualizacje Polki i Polaka w wypowiedziach polskich i słoweńskich respondentów. V: Sedemdeset let poučevanja poljskega jezika v Ljubljani, posvečeno Nikolaju Ježu. Ed. M. Wtorkowska, M. Wacławek, L. Rezoničnik. Ljubljana 2018.
Wacławek M., Wtorkowska M.: „Jak ich widzą, tak ich piszą” — rzecz o wyglądzie Słoweńców. W: Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy. Koncepcje. Perspektywy. T. 4: Pogranicza, mniejszości, regiony. Etnolingwistyka. Red. J. Tambor. Katowice 2018.
Wacławek M., Wtorkowska M.: „Nasz wygląd zależy od tego, w jakim lustrze się przejrzymy” — z badań nad stereotypem Polaka. V: Komparativnoslavističke lingvokulturalne teme. Ed. N. Pintarić, I. Čagalj, I. Vidović Bolt. Zagreb 2019.
Wacławek M., Wtorkowska M.: Powiedz mi, co jesz, a powiem ci, kim jesteś — o kulinariach w Słowenii. W: „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”. Nr 25. Red. B. Grochala, I. Dembowska‑Wosik. Łódź 2018, s. 55—68.
Wacławek M., Wtorkowska M.: Przez jedzenie do języka… polskiego — o kulinariach oczami Polaków i Słoweńców. W: Bariery i pomosty w języku i kulturze. Red. D. Lech -Kirstein. Opole 2019 [w druku].
Wacławek M., Wtorkowska M.: „Słowiański Austriak” — o charakterze Słoweńców słów kilka. „Jezikoslovni zapiski” 2017, no. 1, s. 193—210.
Wacławek M., Wtorkowska M.: „Słowiański góral spod Alp” — z badań nad auto‑ i heterostereotypem Słoweńca. V: Jazyk v kultúre, kultúra v jazyku. Język w kulturze, kultura w języku. Ed. M. Vojteková. Prešov 2017.
Wacławek M., Wtorkowska M.: Słoweniec jako wieczny student i nie tylko — wycinek z polsko‑słoweńskich badań ankietowych. „Postscriptum Polonistyczne” 2019, nr 2.
Wacławek M., Wtorkowska M.: Słoweńców spędzanie wolnego czasu — w kręgu badań językowo‑kulturowych stereotypów. W: Słowiańszczyzna dawniej i dziś — język, literatura, kultura. Monografia ze studiów slawistycznych III. Red. A. Kołodziej, T. Piasecki. Červený Kostelec 2017.
Wacławek M., Wtorkowska M.: Smaki Słowenii — kulinaria w ujęciu autostereotypowym. „Linguarum Silva” 2019, t. 8.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
