„Zaszczute wilczęta”, „zagubione owce”, „robactwo” i „jad nienawiści” – zwierzęta w sowieckiej propagandzie walczącej z religią
Abstrakt
In the scientific study, the images of animals, which function in the texts, were examined. Propaganda created in the Soviet Union. They were targeted at a specific group social – people who share the view into the existence of God. Propaganda in its content referred to the Slavic folklore. Monsters, hyenas, jackals, rodents, hydras and insects serve the creators to introduce “aliens” or “enemies.” Based on the analysis of metaphors, comparisons, compounds phraseological and other means of expression are presented in a way that discredits how people are discredited, and so are the animals. Stereotypical perception of living beings, disdainful attitude towards them and prejudices had an impact on inducing certain attitudes and behaviours (anxiety, disgust, hatred) in the recipients, which in the end strengthened the process of stigmatization, discrediting and marginalisation. Soviet propaganda, using images of animals perceived as beings with much lower statutes. It has contributed to the social exclusion of religious groups and strengthened the power of stigma, that’s already been given to some living organisms.
Słowa kluczowe
Soviet propaganda; religion; stigmatization; USSR; animal
Bibliografia
Arzamazov, Vasiliy. Podlinnoye litso iyegovizma. Irkutsk: Vostochno-Sibirskoye knizhnoye izd-vo, 1964 [Арзамазов, Василий. Подлинное лицо иеговизма. Иркутск: Восточно-Сибирское книжное изд-во, 1964].
Bartoshevich, Eduard, and Yevgeniy Borisoglebskiy. Imenem Boga Iyegovy. Moskva: Gospolitizdat, 1960 [Бартошевич, Эдуард, и Евгений Борисоглебский. Именем Бога Иеговы. Москва: Госполитиздат, 1960].
Cheremnykh, Mikhail. Antireligioznaya azbuka. Moskva–Leningrad: Util’byuro Izogiza, 1933 [Черемных, Михаил. Антирелигиозная азбука. Москва–Ленинград: Утильбюро Изогиза, 1933].
Czykwin, Elżbieta. Stygmat społeczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
Deni, Viktor Nikolayevich. Pauk i mukhi. Leningrad, 1963 [Дени, Виктор Николаевич. Паук и мухи. Ленинград, 1963].
Derimov, Mikhail. “Svideteli Iyegovy v bruklinskikh setyakh.” In Argumenty i fakty, no. 20 (1983): 7–8 [Деримов, Михаил. “Свидетели Иеговы в бруклинских сетях.” Аргументы и факты, № 20 (1983): 7–8].
Dovidio John, Brenda Major, and Jennifer Crocer. “Piętno: wprowadzenie i zarys ogólny.” In Społeczna psychologia piętna. Edited by Todd Heatherton, Robert Kleck, Michelle Hebl, and Jay Hull. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Gerasimenko Vladimir, and Mikhail Zakharov, and Vyacheslav Tsvetkov. S chuzhogo golosa. Simferopol’: Tavriya, 1975 [Герасименко Владимир, Михаил Захаров, и Вячеслав Цветков. С чужого голоса. Симферополь: Таврия 1975].
Goffman, Erving. Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Translated by Aleksandra Dzierżyńska, and Joanna Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007.
Gołębiowska-Suchorska, Agnieszka. “Pająk w folklorze rosyjskim.” In Acta Polono-Ruthenica, vol. XII (2007): 31–37.
Gura, Aleksandr Viktorovich. Simvolika zhivotnykh v slavyanskoy narodnoy traditsii. Moskva: Indrik, 1997 [Гура, Александр Викторович. Символика животных в славянской народной традиции. Москва: Индрик, 1997].
Jarzębowska, Gabriela. “Retoryka deratyzacji w PRL: od czystki etnicznej i politycznej do czystki gatunkowej.” In Teksty Drugie, no. 2 (2018): 120–137.
Jędraszewski, Marek. “Partia komunistyczna walcząca z religią i państwo komunistyczne gwarantujące wolność religijną jako teoretyczne podstawy marksizmu-leninizmu w walce z religią i Kościołem katolickim w krajach realnego socjalizmu.” In Poznańskie Studia Teologiczne, vol. XX (2008): 299–318.
Kania, Eliza. “Homo sovieticus – ‘jednowymiarowy klient komunizmu’, czy ‘fenomen o wielu twarzach’?” In Przegląd Politologiczny, no. 3 (2012): 157–170.
Kosek-Nita, Bogumiła, and Danuta Raś. Kontakty z ludźmi “innymi” jako problem wychowania, opieki i resocjalizacji. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007.
Le Bon, Gustave. Psychologia tłumu. Translated by Bolesław Kaprocki. Warszawa: PAVO, 1997.
Lenin, Włodzimierz Iljicz. “O stosunku partii robotniczej do religii.” In Dzieła. Vol. XV. 360–398. Warszawa: Książka i Wiedza, 1956.
Lenin, Włodzimierz Iljicz. “Socjalizm a religia.” In Dzieła. Vol. X. 69–87. Warszawa: Książka i Wiedza, 1955.
Maciaszek, Justyna. “Piętno: problem stygmatyzacji i wykluczenia społecznego osób z zaburzeniami psychicznymi.” In Studia Politicae Universitatis Silesiensis, vol. IX (2012): 299–315.
Mayat, Yevgeniy, and Il’ya Uzkov. Zhizn’ na kolenakh. Moskva: Detskaya literatura, 1964 [Маят, Евгений, и Илья Узков. Жизнь на коленях. Москва: Детская литература, 1964].
Osobennosti ideologii i kul’ta “Svideteley iyegovy” v SSSR (Metodicheskoye posobiye v pomoshch’ lektoram-ateistam). Irkutsk: Znaniye, 1973 [Особенности идеологии и культа “Свидетелей иеговы” в СССР (Методическое пособие в помощь лекторам-атеистам). Иркутск: Знание, 1973].
Pratkanis, Anthony, and Elliot Aronson. Wiek propagandy. Używanie i nadużywanie perswazji na co dzień. Translated by Marcin Szuster, and Józef Radzicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
Rekemchuk, Aleksandr. Dvoynoye dno. Moskva: Gospolitizdat, 1959 [Рекемчук, Александр. Двойное дно. Москва: Госполитиздат, 1959].
Rudenko, Mikhail. “Posylyty ateyistychne vykhovannya trudyashchykh.” In Nadnipryans’ka prawda, 2 serpnya (1974): 2–3 [Руденко, Михаил. “Посилити атеїстичне виховання трудящих.” Наддніпрянська правда, 2 серпня (1974): 2–3].
Simakovich, Vasiliy. “Kayinovi dushi. Spravzhnye oblychchya yehovistiv.” In Radyans’ka Volyn’, 26 grudnya (1957): 10–12 [Симакович, Василий. “Каїнові душі. Справжнє обличчя єговістів.” Радянська Волинь, 26 грудня (1957): 10–12].
Świgost, Magdalena. “Od dewiantów do normalsów: przemiany piętna społecznego.” In Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nauki Społeczne, no. 4 (2012): 23–37.
Świgost, Magdalena, and Anna Dąbrowska. “Właściwości stygmatu a sytuacja życiowa człowieka zagrożonego stygmatyzacją.” In Studia Edukacyjne, no. 45 (2017): 329–345.
Vays, Daniel’. “Parazity, padal’, musor. Obraz vraga v sovetskoy propagandę.” In Politicheskaya lingvistika, no. 1 (24) (2008): 16–22 [Вайс, Даниэль. “Паразиты, падаль, мусор. Образ врага в советской пропаганде.” Политическая лингвистика, 1 (24) (2008): 16–22].
Yelenevskaya, Mariya, and Larisa Fialkova. Russkaya ulitsa v yevreyskoy strane. Issledovaniye fol’klora emigrantov. Moskva: RAN, 2005 [Еленевская, Мария, и Лариса Фиалкова. Русская улица в еврейской стране. Исследование фольклора эмигрантов 1990-х в Израиле. Москва: РАН , 2005].
Żółkoś, Monika. “Insektosemityzm.” In Narracje o Zagładzie, no. 3 (2017): 51–65.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
