Wilcze wołanie w antropocenie. Niewola i wolność wilków we wspomnieniach Lois Crisler i Teresy Martino
Abstrakt
W artykule ukazano zmianę postrzegania wilka, jaka nastąpiła w Ameryce Północnej w latach 1950–1990, poprzez historie Lois Crisler i Teresy Martino – dwóch kobiet, które nawiązały bliskie relacje ze swoimi wilkami. Choć wilki Lois Crisler – Lady, Trigger, Alatna, Arctic, Barrow, Killik i Tundra – urodziły się dzikie, ich
życie było zależne od ludzi. Natomiast Mckenzie, wilczyca urodzona w niewoli i wychowana przez Teresę Martino, została wypuszczona na wolność. Historie Crisler i Martino ukazują czas, w którym w Stanach Zjednoczonych nienawiść do wilków ustępowała publicznej ich akceptacji oraz podjęto pierwsze próby reintrodukcji tego gatunku po uprzednim niemal doszczętnym wytępieniu wilków na terenie USA.
Słowa kluczowe
wilki; Lois Crisler; Teresa Martino; dzikość; antropocen
Bibliografia
Bailey, Vernon. Wolves in Relation to Stock, Game, and the National Forest Reserves. Washington: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, 1907.
Blair, Seabury Jr. “The Return of the Wolf: Herb Crisler: Olympic Filmmaker Was First to Propose Reintroduction.” Kitsap Sun, October 7, 1997. https://products.kitsapsun.com/archive/1997/10-07/0035_the_return_of_the_wolf__herb_cris.html.
Block, Brandon. “Mountain Goat Removal from Olympic National Park More Than Halfway Complete.” The Olympian, November 12, 2020. Accessed March 29, 2021. https://www.theolympian.com/news/state/article247150061.html.
Corbley, Andy. “Having Recovered to 6,000 Individuals, DOI Removes Gray Wolves From Endangered Species List.” World at Large, October 30, 2020. https://www.worldatlarge.news/environment-policy/gray-wolves-removed-from-the-endangered-species-list.
Crisler, Lois. “The True Mountaineer.” Natural History Magazine, vol. 59, no. 9 (1950): 422–428.
Crisler, Lois. Arctic Wild. New York: Lyons Press, 1999.
Crisler, Lois. Captive Wild. New York: Harper & Row, 1968.
Dratch, Peter, Brenda Johnson, Linda Leigh, Diane Levkoy, Dave Milne, Rick Read, Rennie Selkirk, and Cindy Swanberg. A Case Study for Species Reintroduction: The Wolf in Olympic National Park, Washington. Olympia: Evergreen State College, 1975.
Dratch, Peter. Interview transcriptions with Olympic Peninsula Old-Timers. Unpublished. Archive, Department of Cultural Resources, Olympic National Park, Port Angeles, Washington, 1978. Quoted in: David Moskowitz, Wolves in the Land of Salmon. Portland: Timber Press, 2013.
Drenthen, Martin. “The Return of the Wild in the Anthropocene. Wolf Resurgence in the Netherlands.” Ethics, Policy & Environment, vol. 18, no. 3 (2015): 318–337. http://dx.doi.org/10.1080/21550085.2015.1111615.
Fletcher, Lena. “Let’s Put Wolves in Their Place—Out of the Park.” The Daily News, January 11, 1976.
Haber, Gordon, and Marybeth Holleman. Among Wolves: Gordon Haber’s Insights into Alaska’s Most Misunderstood Animal. Fairbanks: University of Alaska Press, 2013.
Hampton, Bruce. The Great American Wolf. New York: Henry Holt and Company, 1997.
Kain-Woods, Jared. “Wolf-Dog Ownership: U.S. Regulations and Laws.” Wild Spirit Wolf Sanctuary, July 31, 2020. https://wildspiritwolfsanctuary.org/peek-into-the-pack/wolf-dog-ownership-u-s-regulations-and-laws/.
Martino, Teresa. “Interview.” NewSage Press, February 27, 1998. Accessed March 25, 2019. http://www.newsagepress.com/wolfwomanwilderness.html.
Martino, Teresa. The Wolf, the Woman, the Wilderness: A True Story of Returning Home. Troutdale: NewSage Press, 1997.
Moskowitz, David. Wildlife of the Pacific Northwest. Portland: Timber Press, 2010.
Moskowitz, David. Wolves in the Land of Salmon. Portland: Timber Press, 2013.
Murie, Adolph. The Wolves of Mount McKinley. Seattle: University of Washington Press, 1985.
Peterson, Rolf O. The Wolves of Isle Royale: A Broken Balance. Ann Arbor: The University of Michigan Press, 2007.
Petite, Irving. “The Crislers, A Wilderness Legend in the Making.” Nature Magazine, vol. 45, no. 4 (1952): 207–209.
Pynn, Larry. “Park Officials Grapple with Growing Goat Woes.” The Vancouver Sun, March 21, 1986.
Seattle Times, “Endangered Wolves Find a Friend in Congress.” The Spokesman-Review, July 15, 1997. https://www.newspapers.com/image/574896017/.
Westneat, Danny. “Wolves May Return to Olympic Park.” Tallahassee Democrat, March 14, 1999. https://www.newspapers.com/image/247713199/.
Wood, Robert L. Trail Country: Olympic National Park. Seattle: The Mountaineers, 1968.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-3251-0617
Paulina Szymonek – doktorantka literaturoznawstwa (literatura angielska) na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. W pracy badawczej koncentruje się na zagadnieniach związanych z animal studies. Interesuje się szczególnie tematem wilków w kontekście północnoamerykańskim.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
