Identyfikacja - kategoryzowanie organizmów żywych a ludzkie praktyki kulturowe
Abstrakt
Autorzy szeroko nagłośnionego raportu IPBES z 2019 roku ostrzegają, że liczba gatunków, które wyginęły na Ziemi, wkrótce przekroczy milion. W debatach prowadzonych zarówno w mediach, jak i wśród profesjonalistów porusza się jednak jeszcze inny problem – nie wiemy mianowicie, ile w ogóle gatunków żyje na Ziemi. Na podstawie wyników szeroko zakrojonych badań i modelowania statystycznego szacuje się, że istnieje jeszcze co najmniej sześć milionów gatunków, które nie zostały opisane ani nazwane. Termin „opisany gatunek” oznacza, że zwierzę lub roślina otrzymały niepowtarzalną nazwę naukową, która potwierdza jego/jej tożsamość i pokrewieństwo z innymi organizmami. Powstaje zatem pytanie, czy, a jeśli tak, to jak cenimy gatunki, które nie zostały jeszcze odkryte ani tym bardziej nazwane. Najczęstszą praktyką jest docenianie tylko tych stworzeń, które są bezpośrednio związane z ludzką egzystencją, coraz częściej jednak pojawiają się refleksje, że powinniśmy cenić zwierzęta ze względu na ich istnienie, ich wartość samą w sobie, a nie tylko ze względu na ich wartość dla człowieka. W związku z tym należy ponownie rozważyć antropocentryczne koncepcje takich pojęć jak „szkodnik” czy „gatunek inwazyjny”.
Słowa kluczowe
biróżnorodność; gatunki; ochrona; nazywanie; identyfikacja
Bibliografia
Chandrasena, Nimal. “Living with Weeds—A New Paradigm.” Indian Journal of Weed Science, vol. 46 (2014): 96–110.
Chandrasena, Nimal. ‘“Alien’ Species, ‘Pertinacious Weeds’ and the ‘Ideal Weed’—Revisited.” Weeds, vol. 2 (2020): 1–15.
Corbett, Laurie K. The Dingo in Australia and Asia. Sydney: University of New South Wales Press, 1995.
Corbett, Laurie K. “Canis lupus ssp. Dingo.” In The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], version 2015.1. Accessed January 30, 2019.
Costello, Mark J., Simon Wilson, and Brett Houlding. “Predicting Total Global Species Richness Using Rates of Species Description and Estimates of Taxonomic Effort.” Systematic Biology, vol. 61 (2012): 871–883. https://doi.org/10.1093/sysbio/syr080.
Davis, Mark A., and Ken Thompson. “Invasion Terminology: Should Ecologists Define Their Terms Differently Than Others? No, Not If We Want to be of Any Help.” ESA Bulletin, vol. 82 (2001): 206.
DeMello, Margot. Animals and Society. An Introduction to Human-Animal Studies. New York: Columbia University Press, 2012.
Evans, Clinton L. War On Weeds in the Prairies West: An Environmental History. Calgary, AB: University of Calgary Press, 2002.
Fitzgerald, Gerard. Public Attitudes to Current and Proposed Forms of Pest Animal Control. Canberra: Invasive Animals Cooperative Research Centre. University of Canberra, 2009.
Fraser, Anthony. Public Attitudes to Pest Control. A Literature Review. Wellington: Science & Technical Publishing. Department of Conservation, 2006.
Gentry, Anthea, Juliet Clutton-Brock, and Colin Groves. “The Naming of Wild Animal Species and Their Domestic Derivates.” Journal of Archaeological Science, vol. 31 (2004): 645–651. Accessed January 30, 2019. https://doi.org/10.1016/j.jas.2003.10.006.
Goffman, Erving. Instytucje totalne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011.
Le Guin, Ursula K. Earthsea Quartet. London: Penguin Books, 2012.
Gunnthorsdottir, Anna. “Physical Attractiveness of an Animal Species as a Decision Factor for Its Preservation.” Anthrozoös, vol. 14, no. 4 (2001): 204–215.
Heinrich, Bernd. The Snoring Bird: My Family’s Journey Through a Century of Biology. New York: Harper Perennial, 2008.
Holden, Philip. Along the Dingo Fence. Sydney, Auckland, London, Toronto: Hodder and Stoughton, 1991.
Jahnke, Marlene, Edward C. Holmes, Peter J. Kerr, John D. Wright, and Tanja Strive. “Evolution and Phylogeography of the Nonpathogenic Calicivirus RCV-A1 in Wild Rabbits in Australia.” Journal of Virology, vol. 84, no. 23 (2010): 12397–12404. Accessed April 16, 2021. https://doi.org/10.1128/JVI.00777-10.
Mamzer, Hanna. “Zasłanianie zwierzęcej śmierci. Na marginesach książek Bernda Heinricha.” Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, vol. 5 (2019): 382–388.
Mamzer, Hanna. “Zwierzęce imiona – upodmiotowienie czy zawłaszczenie.” Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, vol. 3 (2017): 163–179. Accessed April 16, 2021.
Manzoor Butt, Khalid, and Sarah Sajid. “Chinese Economy under Mao Zedong and Deng Xiaoping.” Journal of Political Studies, vol. 25, no. 1 (2018): 169–178.
Mora, Camilo, Derek P. Tittensor, Sina Adl, Alastair G. B. Simpson, and Boris Worm. “How Many Species Are There on Earth and in the Ocean.” Plos Biology, vol. 9 (8) (2011). https://doi.org/10.1371/journal.pbio.1001127.
Patterson, Charles. Wieczna Treblinka. Translated by Roman Rupowski. Opole: Vega!POL, 2003.
Pedersen, Helena. “Knowledge Production in the ‘Animal Turn’: Multiplying the Image of Thought, Empathy, and Justice.” In Exploring the Animal Turn: Human-Animal Relations in Science, Society and Culture, edited by Erica Andersson Cederholm, Amelie Björck, Kristina Jennbert, and Ann-Sophie Lönngren, 13–19. Lund: Lund University, 2014.
Peng, Xizhe. “Demographic Consequences of the Great Leap Forward in China’s Provinces.” Population and Development Review, vol. 13, no. 4 (1987): 639–670.
Rockström, Johan, Will Steffen, Kevin Noone, and Åsa Persson. “A Safe Operating Space for Humanity.” Nature, vol. 461, no. 7263 (2009): 472–475.
Ryder, Richard D. Animal Revolution: Changing Attitudes Towards Speciesism. Oxford: Berg Publishers, 2000.
Ryder, Richard D. Speciesism, Painism and Happiness: A Morality for the Twenty-First Century. Exeter: Imprint Academic, 2011.
Serpell, James A. “Factors Influencing Human Attitudes to Animals and Their Welfare.” Animal Welfare, vol. 13 (2004): 145–151.
Singer, Peter. Animal Liberation: A New Ethics for Our Treatment of Animals. New York: New York Review, 1975.
Tahan, Mary R. Roald Amundsen’s Sled Dogs: The Sledge Dogs Who Helped Discover the South Pole. Cham: Springer Nature, 2019.
Wilson, Edward O. Pół Ziemi. Walka naszej planety o życie. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2017.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
