„I czyńcie ją sobie poddaną; i panujcie nad rybami morskimi, i nad ptactwem niebieskim, i nad wszelkim zwierzem, który się rusza na ziemi”
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest strategiom artystów, wykorzystujących w swoich pracach żywe zwierzęta. Autor przedstawia liczne przykłady, często budzące protesty i kontrowersje. Celem pracy nie jest jednak ocena moralnych aspektów dyskutowanych tu dzieł, ale wskazanie różnorodności działań, które mają jeden wspólny mianownik: wszystkie odwołują się w mniejszym lub większym stopniu do tradycji sztuki konceptualnej, lub prekonceptualnej.
Słowa kluczowe
sztuka współczesna; instalacja; żywe zwierzęta; performance; sztuka konceptualna
Bibliografia
Adam, David. „Joseph Beuys. Pioneer of a Radical Ecology”. Art Journal, vol. 51, no. 2 (1992): 26–34.
Andersen, Karin, and Luca Bochicchio. „The presence of animals in contemporary art as a sign of cultural change”. Forma. Revista d’Humanitats, vol. 6 (2012): 12–23.
Animal Studies Group. Killing Animals. Urbana–Chicago: University of Illinois Press, 2006.
Bakke, Monika. „Sztuka współczesna w trosce o zwierzęta”. W Człowiek w świecie zwierząt – zwierzęta w świecie człowieka, red. Kazimierz Ilski, 107–118. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2012.
Car, Cynthia. Fire in the Belly: The Life and Times of David Wojnarowicz. New York: Bloomsbury, 2012.
Caro, Harnán D. „¿Todo vale?”. Arcadia, no. 38 (2008).
Hirst, Damien. I Want to Spend the Rest of My Life Everywhere, with Everyone, One to One, Always, Forever, Now. London: Booth-Clibborn Editions, 1997.
Jarecka, Dorota. „Czy to prawda, że Kostarykanin zagłodził w galerii psa?”. Gazeta Wyborcza, 20.11.2007. https://wyborcza.pl/7,75410,4690770.html (dostęp: 12.12.2021).
Jeangène Vilmer, Jean-Baptiste. „Animaux dans l’art contemporain: la question éthique”. Jeu. Revue de théâtre, no 130 (2009): 40–47.
Köppel-Yan, Martina. Semiotic Warfare: A Semiotic Analysis, the Chinese Avant-garde, 1979–1989. Hong Kong: Timezone 8, 2003.
Marchán Fiz, Simón. Del arte objetual al arte de concepto. Madrid: Ediciones Akal, 1986.
Meléndez, Theresa. „The Coyote”. In American Wildlife in Symbol and Story, ed. by Angus K. Gillespie and Jay Mechling, 222–239. Knoxville: The University of Tennessee Press, 1987.
Pitrus, Andrzej. „Esej, który zaczyna się w tonacji minorowej, ale potem pojawia się światełko, a na koniec trochę straszno. O sztuce i tych, którzy ją tworzą”. Media – Kultura – Komunikacja Społeczna, t. 16, nr 3 (2020): 65–75.
Pitrus, Andrzej. „Tego się nie robi kotu, czyli o ciałach martwych zwierząt w sztuce najnowszej”. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, nr 5 (2019): 343–353.
Rizk, Mysoon. „Taking the »s« out of Pest”. Antennae. The Journal of Nature in Visual Culture, issue 11 (2009).
Stallabrass, Julian. High Art Lite: The Rise and Fall of Young British Art. London: Verso Books, 2006.
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-5381-3377
Andrzej Pitrus – profesor nauk humanistycznych, pracownik Instytutu Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Autor książek i artykułów o kinie, mediach i sztuce współczesnej, m.in. Zanurzony. O sztuce Billa Violi (2016), To nie jest sztuka, panie profesorze (2018), Babcia Helena wychodzi z kina (2019), a także powieści Marieke naga. E-mail: andrzej.pitrus@uj.edu.pl.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
