Słoma (dla zwierząt). Subiekcje etymologiczne
Abstrakt
The article is an attempt to utilize the pre-philosophical etymological meanings of the word subject
in a proposal for the reflection that fits into the discussion on the possibilities of new posthumanistic
approaches to the matter of subject. Its first part comprises etymological inquiry, inspired by the philosophy of M. Heidegger and the proposal of K. Okopien, into the Greek word ὑποκείμενον, the Latin subiectum and the Polish podmiot. In the second part, three new, ethically oriented proposals for perceiving the problem in the perspective of studying animals have been derived from the three former meanings of the Polish subject – a foundling, fraud, and bedding.
Słowa kluczowe
subject; etymology; animal studies; Martin Heidegger; ethics; posthumanism
Bibliografia
Bańkowski A.: Etymologiczny słownik języka polskiego. Warszawa 2000.
Blandzi S., D. Facca: Czym właściwie jest podmiot? „Przegląd Filozoficzny” 2007, nr 1 (61).
Bolecki W.: Podmiot jako przedmiot. „Teksty Drugie” 1994, nr 2.
Brückner A.: Dzieje języka polskiego. Warszawa 1960.
Brückner A.: Dzieje języka polskiego. Przejrzał W. Taszycki. Wrocław–Kraków 1960.
Czartoryski A.K.: Myśli o pismach polskich z uwagami, nad sposobem pisania w rozma¬itych materyach. Wilno 1801.
Lewis Ch. T., Ch. Short: A Latin Dictionary. Oxford 1879.
Derrida J.: „Eating well” or the Calculation of the Subject. Transl. P. Kamuf. W: Points… Interviews, 1974–1994. Ed. E. Weber. Stanford 1995, s. 255, cyt. za: A. Leśniak: Topografie doświadczenia. M. Blanchot i J. Derrida. Kraków 2003,
Descombes V.: To samo i inne. Czterdzieści pięć lat filozofii francuskiej (1933–1978). Przeł. B. Banasiak, K. Matuszewski. War¬szawa 1996.
Heidegger M.: Nietzsche. T. 2. Przeł. A. Gniazdowski [i in.]. Oprac. C. Wodziński. Warszawa 1999.
Heidegger M.: Czas światoobrazu. Przeł. K. Wolicki. W: M. Heidegger: Budować. Mieszkać. Myśleć. Eseje wybrane. Wyb. i oprac. K. Michalski. Warszawa 1977.
Kafka F.: Głodomór. Przeł. R. Karst. W: F. Kafka: Opowieści i przypowieści. Warszawa 2016.
Kunz T.: „Ja”, którego nie było. Transformacje podmiotowości podmio¬w liryce Rafała Wojaczka. „Pamiętnik Literacki” 1994, z. 4.
Liddell H.G., R. Scott: A Greek‑English Lexicon. Revised and augmented throughout by. H.S. Jones with the assistance of R. McKenzie. Oxford 1940.
Linde S.B.: Słownik języka polskiego. Warszawa 1994.
Marin L.: Nagrobek podmiotu w malarstwie. Przeł. E.M. Wierzchowska. W: L. Marin: O przedstawieniu. Gdańsk 2011.
Markowski M.P.: Polska literatura nowoczesna: Leśmian, Schulz, Witkacy. Kraków 2007.
Okopień K.: Podmiot czyli podrzutek. O fenomenologii odbioru idei filozoficznych. Warszawa 1997.
Pokorny J.: Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern 1989.
Prus B.: Lalka. T. 1. Warszawa 1966.
Rewers E.: Miejsce podmiotu – podmiot jako miejsce. Kto wyprowadza pod¬miot z metafizyki? „Er(r)go. Teoria – Literatura – Kultura” 2000, nr 1.
Słownik języka polskiego. Red. W. Doroszewski. Warszawa 1958–1969.
Słownik języka polskiego. Red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki. Warszawa 1900–1927.
Słownik języka polskiego. Wydany staraniem i kosztem M. Orgelbranda. Wilno 1861.
Słownik terminów arystotelesowych. Ułożył K. Narecki. Warszawa 2003.
Who Comes After the Subject? Ed. E. Cadava, P. Connor, J.L. Nancy. Routledge, London 1991.
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0002-6527-9765
Dr, adiunkt w Katedrze Literatury Porównawczej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Historyk i teoretyk literatury, komparatysta, kulturoznawca, absolwent Akademii Artes Liberales. Laureat Nagrody Narodowego Centrum Kultury za najlepszą rozprawę doktorską z dziedziny nauk o kulturze (2010). Jego naukowe zainteresowania obejmują teorię literatury, myśl postsekularną oraz polską poezję po 1945 r., ze szczególnym uwzględnieniem nurtu lingwistycznego i związków z neoawangardą. Autor monografii „Niedorozmowy”. Kategoria niezrozumiałości w poezji Krystyny Miłobędzkiej (Warszawa 2011) oraz Szczęśliwe winy teolingwizmu. Polska poezja po roku 1968 w perspektywie postsekularnej (Kraków 2016). Współredagował książki: Umaszynowienie (Szczecin 2009), Drzewo Poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach (Katowice 2012), Więzi wspólnoty. Literatura – religia – komparatystyka / The Ties of Community. Literature, Religion, Comparative Studies (Katowice 2012), Polytropos. Na drogach Tadeusza Sławka / Tracing Tadeusz Sławek’s Routes (Katowice 2016).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
