„Święta zwierzęcość”: Tatiany Goriczewej przyczynek do prawosławnej ekoteologii
Abstrakt
The aim of the publication is to acquaint the Polish reader with a fragment of the most famous book by Tatiana M. Goricheva, Holy Animals (published in Saint Petersburg in 1993), which has not been translated into Polish so far. The author of the book is one of the few Russian‑speaking thinkers dealing both with Orthodox Christianity and the question of animal rights. The attached commentary offers an introduction to her philosophy, which is here presented at the broad background of Eastern Orthodox thinking. In contradistinction to Western theology, it is the tradition that discusses the Christian idea of redemption in cosmic terms and points to the possibility of religious identification and sanctification of animals. Therefore, it seems that the Eastern Orthodox interpretation of the Christian doctrine provides a different perspective on the situation of animals and their suffering in the contemporary world and may lead to action to secure their status as individual subjects.
Słowa kluczowe
Orthodox Christianity; ecotheology; animality; animal rights; subjecthood
Bibliografia
Bradshaw, David. “The Logoi of Beings in Greek Patristic Thought.” In Toward an Ecology of Transfiguration. Orthodox Christian Perspectives on Environment, Nature, and Creation. Edited by John Chryssavgis, Bruce V. Foltz. New York: Fordham University Press, 2013.
Dębowski, Jan. Przyroda w filozofii rosyjskiego prawosławia. Olsztyn: Wydawnictwo WSP, 1998.
Dostojewski, Fiodor M. Bracia Karamazow. Translated by Aleksander Wat. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2013.
Evdokimov, Paul. Duch Święty w tradycji prawosławnej. Translated by Maria Żurowska. Poznań: Wydawnictwo W drodze, 2012.
Goriczewa, Tatiana M. Święte zwierzęta. Translated by Ekaterina Nikitina. Edited by Alina Mitek Dziemba. Unpublished manuscript.
Hosford, Desmond. “Uneasy Anthro¬pocentrism. Cartesianism and the Ethics of Species Differentiation in Seventeenth-Century France.” JAC, vol. 30, no. 3/4, (2010): 515–538.
Hryniewicz, Wacław. “Chrześcijaństwo a świat przyrody.” In Ekologia (e book). Kraków: Znak, 2016.
Hryniewicz, Wacław. “Nadzieja powszechnego zbawienia. Rozważania nad tradycją wschodnią” In Puste piekło? Spór wokół ks. Wacława Hryniewicza nadziei zbawienia dla wszystkich. Edited by Józef Majewski. War¬szawa: Biblioteka „Więzi”, 2000.
Hryniewicz, Wacław. Świadkowie wielkiej nadziei. Zbawienie powszechne w myśli wczesnochrześcijańskiej. Warszawa: Wydawnictwo Verbinum, 2009.
Łosski, Włodzimierz N. Teologia mistyczna Kościoła Wschodniego. Translated by Izabela Brzeska. Kraków: Mysterion, 2007.
Nikitina, Ekaterina. Człowiek, maszyna, tożsamość. Narracje o ludzkim i nie ludzkim w literaturze modernistycznej. Doctoral thesis. Unpublished manuscript.
Špidlik, Tomaš. Duchowość chrześcijańskiego Wschodu. Prze¬wodnik systematyczny. Translated by Lucyna Rodziewicz. Kraków: Bratni Zew, 2005.
Tymieniecka Suchanek, Justyna. “O społecznej i naukowej kondycji bioetyki w Rosji. Sylwetka Tatiany Pawłowej na tle innych obrońców zwierząt.” In Filozofia wobec świata zwierząt. Dominika Dzwonkowska, Michał Latawiec, Dariusz Gzyra, Jacek Lejman, Mirosław Twardowski, Justyna Tymieniecka-Suchanek. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2015.
Życiński, Józef. Bóg Abrahama i Whiteheada. Tar¬nów: Biblos, 1992.
Ży¬ciński, Józef. Wszechświat emergentny. Bóg w ewolucji przyrody. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2009.
Горичева, Т.М. О священном безумии. Христианство в современном мире: философские эссе. [Goriczewa, Tatiana M. O świętym szaleństwie. Chrześcijaństwo we współczesnym świecie: eseje filozoficzne]. Ред. Т.И. Ковалькова. Санкт Петербург: Алетейя, 2015.
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0002-6900-3387
Dr, adiunkt w Katedrze Literatury Porównawczej Uniwersytetu Śląskiego, absolwentka filologii angielskiej i filozofii UŚ. Tłumaczka dzieł filozofów nurtu neopragmatystycznego (Richard Shusterman, Richard Rorty), autorka artykułów sytuujących się na pograniczu estetyki filozoficznej i literatury porównawczej. Opublikowała książkę Literatura i filozofia w poszukiwaniu sztuki życia. Nietzsche, Wilde, Shusterman (Katowice 2011), poświęconą analizie strategii estetycznej autokreacji w XIX‑wiecznej literaturze i filozofii, z odniesieniami do współczesnej sceny filozoficznej. Współredaktorka antologii Drzewo Poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach (Katowice 2012, z Piotrem Bogaleckim), pierwszego w języku polskim tomu esejów, omawiającego tzw. zwrot postsekularny z perspektywy poststrukturalistycznej. Zredagowała także dwujęzyczny zbiór esejów Więzi wspólnoty. Literatura – religia – komparatystyka / The Ties of Community. Literature, Religion, Comparative Studies (Katowice 2013) oraz książkę Polytropos. Na drogach Tadeusza Sławka / Tracing Tadeusz Sławek’s Routes (Katowice 2016). W swoich badaniach koncentruje się na komparatystyce literackiej, ekokrytyce, studiach ludzko‑zwierzęcych, pragmatystycznie pojętej somaestetyce oraz teologii i myśli postsekularnej. Obecnie pracuje nad projektem dotyczącym poetyckiej ekoteologii w poezji Davida Herberta Lawrence’a. Jako członek Laboratorium Animal Studies – Trzecia Kultura przy Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego jest także zaangażowana w organizowanie konferencji i sympozjów o tematyce dotyczącej praw zwierząt.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
