Zwierzęce cmentarze jako miejsca performansu kulturowego
Abstrakt
Using the tools and definitions provided by performance studies (Richard Schechner, Jon McKenzie, Erika Fischer-Lichte, Małgorzata Sugiera, Dariusz Kosiński and others) as well as by newer post-human turn (Ewa Domańska) the author analyses the phenomenon of burying domestic animals on sites located on the outskirts of populated areas (resembling the old cholera graveyards). Animal burial sites are denied the term ‘cemetery’ by official legislation which reserves the notion only for human necropolises. Almost every suggestion of establishing an animal cemetery in Poland is met with highly emotional reactions and protests. Itself being acts of social performance, the protests evoke burial as a social performance art, where the community participates in an event based on a standard Christian funeral ceremony. The unstandardized character of the animal’s funeral challenges this view. In the act of animal burial an oppressive gaze of a society is juxtaposed with an intimate one. The confrontation becomes a chance for the society for a self-reflection and transformation. Hence one may prove that the animal burials have a significant performative power and can have social and cultural impact.
Słowa kluczowe
performance studies; animal cemetery; performative turn; posthumanism; cultural performance
Bibliografia
Bakke Monika. 2012. Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Baratay Éric. 2014. Zwierzęcy punkt widzenia. Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku.
Barbasz-Bielecka Anna. 2013. "Pogrzeb na żywo. O rytuale w mediach". Prace Etnograficzne 41 (2): 121-133.
Domańska Ewa. 2008. "Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami". Kultura Współczesna 3: 13.
Fischer-Lichte Erika. 2008. Estetyka performatywności. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Kosiński Dariusz. 2006. Słownik teatru. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
Kosiński Dariusz. 2016. Performatyka W(y)prowadzenia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Lizak Agata. 2017. Postępowanie ze zwłokami zwierząt domowych w świetle prawa i relgii. W Zwierzę-Człowiek-Bóg, 120. Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM.
McKenzie Jon. 2011. Performuj albo... Od dyscypliny do performansu. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Papuczys Jakub. 2015. Tour de France jako przedstawienie kulturowe. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pręgowski Michał Piotr. 2014. Największy, najukochańszy. Ostatnie pożegnania opiekunów z psami. W Pies też człowiek? Relacje psów i ludzi we współczesnej Polsce, 307. Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Schechner Richard. 2006. Performatyka. Wstęp. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych.
Sugiera Małgorzata. 2010. "Performatywy, performanse i teksty dla teatru". Didaskalia, 10: 26.
ON-LINE:
Dzikowska Joanna. 2015. Na zwierzęcym cmentarzu. Pogrzeby z muzyką, przemowami, trumnami ze szkła. On-lie: http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/1,35771,17307767,Na_zwierzecym_cmentarzu__Pogrzeby_z_muzyka__przemowami_.html#ixzz4tbegW2QC [dostęp: 31.07.2018]
MAG/GP. 2016. "Chciałaby pani być pochowana między psami?". Cmentarz dla zwierząt obok parafialnego. On-line: http://www.tvn24.pl/katowice,51/myslowice-protest-przeciwko-budowie-cmentarza-dla-zwierzat,663452.html [dostęp 21.09.2017]
Metzner Iwona D. 2015. Niemcy: Możliwy pochówek z ukochanym kotem lub psem. On-line: http://www.dw.com/pl/niemcy-mo%C5%BCliwy-poch%C3%B3wek-z-ukochanym-kotem-lub-psem/a-18495273 [dostęp: 31.07.2018]
Szpunar Olga. 2017. Grzebaliska dla zwierząt w Krakowie brak. Przez protesty. Online: http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,44425,17799101,Grzebaliska_dla_zwierzat_w_Krakowie_brak__Przez_protesty.html [dostęp 21.09.2017]
Śledzianowski Jan. 2015. Fobie wobec ludzi i „ubóstwianie” zwierząt. On-lie: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/P/PR/jednosc_dehumanizacja.html [dostęp 21.09.2017]
Uniwersytet Jagielloński Polska
http://orcid.org/0000-0002-0155-1344
Arkadiusz Kwiecień – mgr, absolwent Wydziału Teatrologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, zoopsycholog (ukończone studia podyplomowe w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie), koordynator wolontariatu w schronisku dla bezdomnych zwierząt w Krakowie, maratończyk i triathlonista, weganin, bloger (www.skundlony.pl).
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).