Pope Francis’s Concept of Theology
Existence Does Matter
Abstrakt
Dokumenty wydawane przez Papieża Franciszka są w pełnym tego słowa znaczeniu tekstami teologicznymi. Franciszek pisze w pierwszej osobie. Jest to nie tylko zabieg retoryczny, ale świadectwo „autorskiego” charakteru tych tekstów. Niniejszy artykuł jest próbą przedstawienia Franciszkowej koncepcji teologii. Jego teologia jest oparta na wierze, która jest wcześniejsza od wszelkiego rozumowania. Rozumowanie, czyli teologia jest tylko służebnicą wiary, służebnicą, która zawsze jakoś pozostaje na zewnątrz tajemnicy wiary, spotkania człowieka z Bogiem. Dlatego dwie pierwsze części artykułu zostały poświęcone Franciszkowemu rozumieniu wiary.
Przekaz wiary, ewangelizacja, dzieje się w głoszeniu kerygmatu. Tu również teologia pozostaje w roli służebnej. Kościół żyje w świecie, pośród ludzi stworzonych i ogarniętych łaską Boga. To podstawowe spojrzenie w wierze na świat wyznacza kolejne zadania teologii: ma ona pomagać w zrozumieniu tej sytuacji, odpowiadać na pytanie: co to znaczy być chrześcijaninem tu i teraz. Dlatego zadaniem teologii jest studiowanie w świetle wiary różnych aspektów naszej egzystencji, a zwłaszcza kultur. Natomiast Franciszek z dużą rezerwą odnosi się do związków teologii i nauki współczesnej.
Uznanie uprzedniości łaski Boga prowadzi Franciszka do podkreślenia istotnej roli dialogu w uprawianiu teologii. Bardzo ciekawe jest Franciszkowe ujęcie roli Magisterium Kościoła. Jest ono służebne nie tylko wobec wiary, ale – w pewnym stopniu – także wobec teologii. Co więcej, jak się okazuje, tak rozumiana teologia obficie korzysta z dorobku współczesnej filozofii: egzystencjalizmu oraz filozofii dialogu.
Słowa kluczowe
Papież Franciszek; wiara; teologia; Lumen Fidei; kultura; magisterium Kościoła; egzystencjalizm
Bibliografia
Documents and conferences of pope Francis:
Apostolic Constitution Veritatis Gaudium, Vatican, http://www.vatican.va/content/francesco/en/apost_constitutions/documents/papa-francesco_costituzione-ap_20171208_veritatis-gaudium.html (accessed on July 1st, 2020).
Apostolic Exhortation Evangelii Gaudium, Vatican, http://www.vatican.va/content/francesco/en/apost_exhortations/documents/papa-francesco_esortazione-ap_20131124_evangelii-gaudium.html (accessed on July 1st, 2020).
Apostolic Exhortation Gaudete et Exsultate, Vatican, http://w2.vatican.va/content/francesco/en/apost_exhortations/documents/papa-francesco_esortazione-ap_20180319_gaudete-et-exsultate.html (accessed on July 1st, 2020).
Encyclical Lumen Fidei, Vatican, http://www.vatican.va/content/francesco/en/encyclicals/documents/papa-francesco_20130629_enciclica-lumen-fidei.html (accessed on July 1st, 2020).
Video Message of His Holiness Pope Francis to Participants in an International Theological Congress Held at the Pontifical Catholic University of Argentina, Buenos Aires, 1-3 September 2015, http://www.vatican.va/content/francesco/en/messages/pont-messages/2015/documents/papa-francesco_20150903_videomessaggio-teologia-buenos-aires.html (accessed on July 1st, 2020).
Others:
Aristotle, Metaphysics, trans. W. D. Ross, http://classics.mit.edu/Aristotle/metaphysics.1.i.html (accessed on July 1st, 2020).
Augustine, The Soliloquies, trans. R. E. Cleveland, Boston 1910, https://oll.libertyfund.org/titles/augustine-the-soliloquies (accessed on July 1st, 2020).
Barth K., Evangelium und Bildung, Zürich 1947.
Gruber J., The Lord, your God, is in your Midst” (EG 4): Evangelii Gaudium – Francis’s Call for a Kenotic Theology, in:
Pope Francis and the Future of Catholicism. “Evangelii Gaudium” and the Papal Agenda, edited by G. Mannion, Cambridge 2017, pp. 55-74.
International Theological Commission, Select Questions on the Theology of God the Redeemer”, Vatican, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_1995_teologia-redenzione_en.html (accessed on July 1st, 2020).
International Theological Commission, The Reciprocity Between Faith and Sacraments in the Sacramental Economy, Vatican, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_20200303_reciprocita-fede-sacramenti_en.html (accessed on July 1st, 2020).
Levinas E., Discourse and Ethics, in: E. Levinas, Totality and Infinity: An Essay on Exteriority, trans. A. Lingis, Pittsburgh 1969, pp. 76-81.
Thomas Aquinas, Summa Theologiae, www.newadvent.org/summa/ (accessed on July 1st, 2020).
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
http://orcid.org/0000-0002-0561-9588
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
