Kult świętego Szczepana w duszpasterstwie biskupa Augustyna z Hippony
Abstrakt
Wśród wielu męczenników starożytności chrześcijańskiej szczególną czcią cieszył się diakon Szczepan, pierwszy męczennik za wiarę. Jego kult rozszerzył się zwłaszcza dzięki odnalezieniu jego ciała. Część jego relikwii dotarła także do afrykańskiej Hippony w czasie, gdy duszpasterzował tam święty Augustyn. Biskup, ostrożny wobec pojawiających się nowinek, polecił jednak zbudować męczennikowi kaplicę, pozwalając na kult jego relikwii oraz badając przypadki pojawiających się
cudów przypisywanych męczennikowi. W swoim nauczaniu starał się jednak wskazywać na istotę kultu, koncentrować uwagę wiernych na Chrystusie działającym za wstawiennictwem Szczepana. Postać świętego diakona ukazywał jako naśladowcę Zbawiciela. Jego postawa służyła za przykład dla wiernych. Kult relikwii i zachwyt nad dokonującymi się cudami odnosił do działania samego Boga objawiającego swą moc wobec wiernego ludu.
Słowa kluczowe
św. Augustyn; męczeństwo; św. Szczepan; relikwie; cuda; świadek wiary; kult; liturgia
Bibliografia
Źródła:
Augustinus Hipponensis, Sermones, Roma 1979-2002 (NBA 29-35).
Augustyn z Hippony, Homilie na Ewangelie i Pierwszy List św. Jana, tłum. W. Sołdrski, W Kania, Warszawa 1977 (PSP 15).
Augustyn z Hippony, O Państwie Bożym, tłum. W. Kornatowski, t. 1-2, Warszawa 1977.
Augustyn z Hippony, Pisma Monastyczne, tłum. P. Nehring, M. Starowieyski, R. Szaszka, Kraków 2002 (Źródła Monastyczne 27).
Augustyn z Hippony, Wybór mów, tłum. J. Jaworski, Warszawa 1973 (PSP 12).
Possydiusz z Kalamy, Żywot św. Augustyna, tłum. P. Nehring, Kraków 2002 (Źródła Monastyczne 26).
Literatura przedmiotu:
Brown P., Augustyn z Hippony, tłum. W. Radwański, Warszawa 1993.
Brown P., Kult świętych. Narodziny i rola w chrześcijaństwie łacińskim, tłum. J. Partyka, Kraków 2007.
Eborowicz W., Ewodiusz, w: Encyklopedia katolicka, t. 4, Lublin 1995, kol. 1441-1442.
Fredouille J.C., Le héros et le saint, w: Du héros paďen Au saint chrétien. Actes du colloque organisé par le Centre d`Analyse des Rhétoriques Religieuses de l`Antiquité (C.A.R.R.A.) Strasbourg, 1er-2 décembre 1995, red. G. Freyburger, L. Pernot, Paris 1997, s. 11-25.
Fros H., Pamiętając o mieszkańcach nieba. Kult świętych w dziejach i w liturgii, Tarnów 1994.
Hamman A.G., Życie codzienne w Afryce Północnej w czasach św. Augustyna, tłum. M. Stafiej-Wróblewska, E. Sieradzińska, Warszawa 1989.
Jungmann J.A., Liturgia pierwotnego Kościoła do czasów Grzegorza Wielkiego, tłum. T. Lubowiecka, Kraków 2013 (Modlitwa Kościoła 16).
Kaczmarek T., Kult męczenników oraz cuda za ich wstawiennictwem według św. Augustyna, „Studia Włocławskie” 14 (2012), s. 77-87.
Kaczmarek T., „Seges Ecclesiae”. Eklezjalny wymiar męczeństwa w nauczaniu św. Augustyna, Toruń 2010 (Scripta Theologica Thoruniensia 13).
Kamczyk W., „Tota paschalis solemnitas”. Teologia i duszpasterstwo w kazaniach i homiliach św. Augustyna, Katowice 2012 (Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 12).
Kamczyk W., Zagadnienie modlitwy w „Enarrationes in psalmos” św. Augustyna, w: Modlitwa i miłosierdzie w „Enarrationes in psalmos” św. Augustyna, red. A. Uciecha, Katowice 2007 (Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 5), s. 19-110.
Kracik J., Relikwie, Kraków 2002.
Latusek P., Zagadnienie cierpienia u św. Augustyna, Chorzów 1938.
Leclercq H., Étienne (martyre et sépulture de Saint), w: Dictionnaire d`archeologie chrétienne et de liturgie, t. 5, Paris 1907, kol. 624-671.
Leclercq H., Hippone, w: Dictionnaire d`archeologie chrétienne et de liturgie, t. 6, Paris 1907, kol. 2483-2531.
Naumowicz J., Prawdziwe początki Bożego Narodzenia, Warszawa 2014.
Perler O., L`église principale et les autres sanctuaires chrétiens d`Hippone-la-Royale d`après les textes de saint Augustin, „Revue des Études Augustiniennes” 1 (1955),
s. 299-343.
Plumer E., „Soins dus aux morts (les)” (De cura pro mortuis gerenda), tłum. P.I. Fransen, w: Encyclopédie Saint Augustin. La Méditerranée et L`Europe IVe-XXIe siècle, red. A.D. Fitzgerald, M.A. Vannier, Paris 2005, s. 1366-1367.
Roetzer W., Des heiligen Augustinus Schriften als Liturgie-Geschichtliche Quelle, München 1930.
Saxer V., Mort et culte des morts à partir de l’archéologie et de la liturgie d`Afrique dans l’oeuvre de saint Augustin, „Augustinianum” 18 (1978), s. 219-228.
Strus A., La passione di Santo Stefano in due manoscritti greci, „Salesianum” 58 (1996), s. 21-61.
Strus A., L`origine de l`apokryphe grec de la passion de S. Étienne. A propos d`un texte de deux manuscrits récement poubliés, „Ephemerides Liturgicae” 112 (1998), s. 18-57.
Śrutwa J., Elekcja następcy św. Augustyna na stolicy biskupiej w Hipponie, w: Studia z dziejów Kościoła w starożytności, Lublin 1999, s. 37-50.
Tomkiel A., Ojcowie Kościoła uczą nas modlitwy, tłum. Z. Zwolska, Warszawa 1995.
Trites A.A., Świadek, tłum. P. Pachciarek, w: Słownik wiedzy biblijnej, B.M. Metzger, M.D. Coogan, Warszawa 1999, s. 745-746.
Wysocki M., Męczennicy – literatura patrystyczna, w: Encyklopedia katolicka, t. 12, Lublin 2008, k. 682-683.
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Teologiczny Polska
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
