Styl działalności Protektora Wychodźstwa Polskiego abp. Józefa Gawliny w świetle korespondencji z ks. Kazimierzem Kwaśnym, rektorem Polskiej Misji Katolickiej w Paryżu
Abstrakt
W Archiwum Polskiej Misji Katolickiej w Paryżu przechowywana jest korespondencja abp. Józefa Gawliny z ks. Kazimierzem Kwaśnym. Na zbiór ten składa się ponad sto pięćdziesiąt listów z lat 1949–1963, ułożonych w układzie chronologicznym, sporządzonych w języku polskim, francuskim i włoskim. Poza kilkoma listami odręcznymi, w większości sporządzone są w formie maszynowej. O wartości tej korespondencji świadczy fakt, że Opiekun Wychodźstwa Polskiego w korespondencji do rektora w Paryżu nie tylko porusza sprawy organizacji pracy duszpasterskiej wśród Polaków we Francji, ale również zapoznaje go z istniejącymi w Rzymie stosunkami i zależnościami. Lektura tych listów pozwala zrozumieć, jak ważne w Watykanie było zachowanie zasad kurtuazji, dobór odpowiedniego słownictwa czy form grzecznościowych. Celem niniejszego artykułu jest oparta na przywołanych materiałach analiza stylu pracy abp. Józefa Gawliny.
Słowa kluczowe
archiwum; emigracja; Gawlina; Watykan; Kwaśny; dyplomacja
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji,
– Kościół katolicki w Polsce wobec PMK we Francji, Delegaci Prymasa Polski dla
opieki nad Polonią, Biskup Józef Feliks Gawlina (1892–1964), delegat 1945–1964,
B.IV.1 [PMK I].
Le Centre national des archives de l’Église de France [CNAE F],
– 7 CE 1161.
Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie [AMSZ],
-Z-8 W-61 T-841; Z-8 W-69 T-957.
Źródła drukowane
Arcybiskup Józef Gawlina. Wspomnienia, oprac. J. Myszor, Katowice 2004.
Gawlina J., Cum Deo. Dziennik 1959–1964, oprac. J. Myszor, Katowice 2022.
Gawlina J., In viam pacis. Dziennik Biskupa Polowego Wojska Polskiego 1939–1945,
oprac. J. Myszor, Katowice 2019.
Kłakus M., Duszpasterstwo polskie we Francji w świetle korespondencji arcybiskupa
Józefa Gawliny i księdza Kazimierza Kwaśnego w latach 1949–1963, Katowice–
Trans-en-Provence 2017.
Korespondencja Augusta Hlonda i Józefa Gawliny w latach 1924–1948, wyd. i oprac.
J. Myszor, D. Bednarski, J. Konieczny, Katowice 2022.
Słowniki
Dictionnaire des évêques de France au XXe siècle, red. D.-M. Dauzet, F. Le Moigne, Paris 2010.
Opracowania
Bednarski D., Biskup Józef Gawlina jako opiekun Polaków na emigracji, Katowice 2019.
Bylina S., Relacje kardynała Augusta Hlonda z arcybiskupem Józefem Gawliną w latach 1933-1948, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2016, nr 1, s. 7-28.
Dericquebourg R., L’implantation des édifices cultuels des Témoins de Jéhovah en France, „Les Annales de la recherche urbaine” 2004, nr 96, s. 83-89.
Dericquebourg R., Les Témoins de Jéhovah dans le Nord de la France: implantation et expansion, „Social Compass” 24 (1977), nr 1, s. 71-82.
Dzwonkowski R., Polska opieka religijna we Francji 1909-1939, Poznań–Warszawa 1988.
Dzwonkowski R., Polska prasa religijna we Francji (1923–1983), „Studia Polonijne”
(1986), s. 81-112.
Dzwonkowski R., Przemiany w polskiej parafii w północnej Francji (1922-1972). Studium historyczno-socjologiczne parafii w Oignies, „Studia Polonijne” 1 (1966), s. 27-83.
Garçon G., Les catholiques polonais en France (1919-1949), Lille 2004.
Kłakus M., Comment garder la foi et l’unité avec l’Eglise en Pologne en dehors du pays d’origine? – à la lumière de la correspondance cardinale Wyszyński avec le Recteur de la Mission catholique polonaise en France (conservé aux Archives de la Mission catholique polonaise à Paris), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2020, t. 114, s. 165-180.
Kłakus M., Qui était le chef spirituel de l’émigration polonaise en France pendant «la
drôle de guerre»? Les relations tendues entre Mgr Gawlina et le Recteur Cegiełka,
„Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 54,2 (2021), s. 131-146.
Kłakus M., Relacje prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego i protektora wychodźstwa polskiego (a)bpa Józefa Gawliny (w świetle dokumentów Archiwum Polskiej Misji Katolickiej we Francji), w: Nieznane karty z życia biskupa Józefa Gawliny w świetle dokumentów, red. J. Myszor, D. Bednarski, Katowice 2015, s. 177-194.
Kucharski W., Komuniści i Watykan, Warszawa 2019.
Majka J., Generał Józef Gawlina. Biskup polowy, Warszawa 2017.
Myszor J., Józef Gawlina – biskup (ad personam) polskich żołnierzy, wygnańców i emigrantów (1942–1964), w: Nieznane karty z życia biskupa Józefa Gawliny w świetle
dokumentów, red. J. Myszor, D. Bednarski, Katowice 2015, s. 47-94.
Stepnik J.-P., Les relations entre l’église et l’état polonais dans la nouvelle situation internationale, „Politique étrangère” 1974, nr 4-5, s. 539-566.
Szczepaniak M., Katolicka Agencja Prasowa – utworzenie i działalność pod kierunkiem księdza Józefa Gawliny, „Polonia Sacra” 19 (2015), nr 3, s. 177-198.
Wiśniewska J.M., Ks. Józef Gawlina organizatorem Katolickiej Agencji Prasowej, „Roczniki Teologiczne” 62 (2015), nr 4, s. 141-168.
Wyrwa T., Biskup Gawlina, generał Sikorski i Watykan, „Zeszyty Historyczne” (Paryż)
, z. 90, s. 98-108.
Żurek J., Nowe gawliniana i francuska Polonia. Na marginesie listów „francuskich” Józefa Gawliny w edycji Michała Kłakusa, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 52,1 (2019), s. 127-173.
Institut diocésain de formation pastorale (diocèse de Fréjus-Toulon) Francja
https://orcid.org/0000-0002-0012-7525
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
