Wyniki wyszukiwania

Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

August Hlond we Francji (1940–1944). Reakcja Kościoła we Francji na aresztowanie i uwolnienie Prymasa Polski

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2013 | Abstrakt | s. 387-403

Dwa tygodnie po wybuchu II wojny światowej, 13 września 1939 roku, ksiądz kardynał August Hlond podjął decyzję o wyjeździe z Polski. Prymas Polski miał nadzieję, że w większym stopniu przysłuży się sprawom narodu, będąc na obczyźnie, niż pozostając w kraju. Przebywając we Włoszech, a następnie we Francji, dawał on świadectwo sytuacji w Polsce oraz wspierał duchowo i materialnie rodaków na emigracji. Zajął się również organizowaniem opieki duszpasterskiej dla polskich uchodźców na obczyźnie. Aresztowany przez policję niemiecką w 1944 roku nie przystał na propozycję kolaboracji z hitlerowcami. Po prawie sześciu latach nieobecności w kraju, w 1945 roku powrócił do ojczyzny. Celem niniejszego artykułu jest uzupełnienie wiedzy o jego pobycie we Francji w czasie II wojny światowej w oparciu o materiały pozyskane z archiwum Polskiej Misji Katolickiej (PKM) w Paryżu. Zachowane w archiwum PKM w Paryżu materiały pozwalają uzupełnić dotychczasową wiedzę o życiu i działalności księdza kardynała Augusta Hlonda w czasie II wojny światowej. Są również świadectwem szacunku, jakim był on darzony przez przedstawicieli Kościoła we Francji.

2013-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Watykan wobec powstania Administracji Apostolskiej na Górnym Śląsku

Damian Bednarski

Język: PL | Data publikacji: 20-12-2023 | Abstrakt | s. 119-134

Apostolskie Archiwum Watykańskie oraz Archiwum Historyczne Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej to wciąż nie w pełni przebadane zasoby, które pomagają odkryć kulisy utworzenia Administracji Apostolskiej na Górnym Śląsku. Odnalezione w nich dokumenty rzucają nowe światło na proces wyboru ks. Augusta Hlonda SDB na pierwszego rządcę tejże administracji, a następnie biskupa Diecezji Śląskiej (Katowickiej). Oprócz dominującej w literaturze przedmiotu narracji, że za nominacją Hlonda stoi jego znajomość z abp. Achille Ratti, nuncjuszem apostolskim w Polsce, który w drodze do Rzymu nieraz zatrzymywał się w Wiedniu, gdzie pracował duszpastersko salezjanin spod Mysłowic, wiele przesłanek wskazuje na to, że również jego kontakty z mons. G.B. Ogno-Serra przysłużyła się temu, by jego osoba była jeszcze lepiej rozpoznawalna w kręgach watykańskich. Nie bez wpływu na tę nominację pozostaje także kategoryczne odrzucenie przez rząd niemiecki jesienią 1922 roku kandydatury ks. Kubiny, oskarżonego o agitację polityczną i propolską działalność.

2023-12-20



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Powołania kapłańskie w Parafii Ścięcia Świętego Jana Chrzciciela w Rudzie Śląskiej Goduli w latach 1888-1958

Tomasz Nocoń

Język: PL | Data publikacji: 10-01-2022 | Abstrakt | s. 285-291

Przypadająca 14 listopada 2021 roku 150. rocznica poświęcenia kościoła parafialnego pod wezwaniem Ścięcia Świętego Jana Chrzciciela w Rudzie Śląskiej Goduli jest okazją, aby sięgnąć do nieodkrytych dotąd kart historii parafii. Do 1958 roku w parafii zrodziło się aż dziesięć powołań kapłańskich. Kapłani urodzeni bądź wychowani w Goduli, zasilili szeregi duchowieństwa diecezjalnego pięciu diecezji i dwóch zgromadzeń zakonnych. Autor dokonał analizy Kroniki parafialnejoraz zbioru akt znajdujących się w Archiwum Parafii Ścięcia Świętego Jana Chrzciciela w Rudzie Śląskiej Goduli. Wyniki analizy, posiłkowane współczesnymi opracowaniami, ukażą sylwetki kapłanów pochodzących z parafii godulskiej, w kolejności przyjmowania święceń kapłańskich.

2022-01-10



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Próby mianowania bp. Józefa Gawliny ordynariuszem w Katowicach (1948) w świetle materiałów z Archiwum Historycznego Sekretariatu Stanu

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 25-01-2025 | Abstrakt | s. 7-19

W pierwszych miesiącach po zakończeniu II wojny światowej część biskupów polskich wspierała nowe władze w procesie odbudowy kraju. Do grupy tej należał biskup katowicki Stanisław Adamski. O jego inicjatywach podejmowanych w tych kierunku był informowany Watykański Sekretariat Stanu. W Rzymie uważano go za skłonnego do współpracy z komunistycznymi władzami. W maju 1947 r. bp Adamski uległ częściowemu
paraliżowi po przebytym udarze. Na jego miejsce Stolica Apostolska zamierzała powołać dotychczasowego biskupa polowego ks. Józefa Gawlinę. W styczniu 1948 r. rozpoczął on przygotowania do powrotu do kraju. Sprzeciw rządu warszawskiego uniemożliwił realizację tych planów. Analiza nieznanych dotąd materiałów z A rchiwum Historycznego Sekretariatu Stanu pozwala nie tylko uzupełnić wiedzę na ten temat, ale również pokazać motywy, jakimi kierowali się główni aktorzy wydarzeń (Watykan, prymas Polski, biskup
katowicki, rząd polski na uchodźstwie).

2025-01-25



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Dzieła teologiczne w pijarskiej bibliotece kolegium wieluńskiego w świetle katalogu bibliotecznego z 1809 r. Przyczynek

Tomasz Stolarczyk

Język: PL | Data publikacji: 21-05-2024 | Abstrakt | s. 116-124

Celem poniższego przyczynku jest przedstawienie dzieł, teologicznych znajdujących się w bibliotece kolegium pijarskiego w Wieluniu i ich przydatności w realizacji zadań przez zakonników. Dokonano tego na podstawie katalogu bibliotecznego z 1809 r. znajdującego się obecnie w Archiwum Zakonu Pijarów w Krakowie. W bibliotece wieluńskiego kolegium pijarskiego znajdowało się zaledwie 49 dzieł  teologicznych na ponad 1300  ogółem. Ponad połowa dzieł  (26) teologicznych znajdujących się w bibliotece kolegium wieluńskiego była napisana po łacinie. Natomiast spośród języków narodowych dominował oczywiście polski – opublikowano w nim 19 książek. Innym językiem narodowym, w którym ukazywały się prace teologiczne, znajdujące się w bibliotece wieluńskiej był francuski: 4 dzieła.

2024-05-21



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Dokumenty pergaminowe w Archiwum Archidiecezjalnym w Katowicach, wstęp i opracowanie Wojciech Schäffer

Roman Stelmach

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2015 | s. 502-503

2015-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Styl działalności Protektora Wychodźstwa Polskiego abp. Józefa Gawliny w świetle korespondencji z ks. Kazimierzem Kwaśnym, rektorem Polskiej Misji Katolickiej w Paryżu

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 21-05-2024 | Abstrakt | s. 48-62

W Archiwum Polskiej Misji Katolickiej w Paryżu przechowywana jest korespondencja abp. Józefa Gawliny z ks. Kazimierzem Kwaśnym. Na zbiór ten składa się ponad sto pięćdziesiąt listów z lat 1949–1963, ułożonych w układzie chronologicznym, sporządzonych w języku polskim, francuskim i włoskim. Poza kilkoma listami odręcznymi, w większości sporządzone są w formie maszynowej. O wartości tej korespondencji świadczy fakt, że Opiekun Wychodźstwa Polskiego w korespondencji do rektora w Paryżu nie tylko porusza sprawy organizacji pracy duszpasterskiej wśród Polaków we Francji, ale również zapoznaje go z istniejącymi w Rzymie stosunkami i zależnościami. Lektura tych listów pozwala zrozumieć, jak ważne w Watykanie było zachowanie zasad kurtuazji, dobór odpowiedniego słownictwa czy form grzecznościowych. Celem niniejszego artykułu jest oparta na przywołanych materiałach analiza stylu pracy abp. Józefa Gawliny.

2024-05-21



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Piacenza (Włochy) – największy cykl malarski o świętym Jacku

Arkadiusz Nocoń

Język: PL | Data publikacji: 31-12-2016 | Abstrakt | s. 356-370

Pierwsze wizerunki św. Jacka Odrowąża pojawiły się na długo przed jego kanonizacją (1594). Jednak dopiero kanonizacja przyniosła mu tak wielką popularność, że trudno dzisiaj przedstawić kompletny wykaz wszystkich dzieł jemu poświęconych. Czasem były to nie tylko pojedyncze obrazy, ale całe cykle malarskie. Największy z nich, liczący trzynaście obrazów i jeden fresk, powstał we włoskiej Piacenzy na przełomie XVI i XVII wieku, i aż do lat 40. XX wieku znajdował się w kaplicy św. Jacka w kościele San Giovanni in Canale. Przechowywany obecnie w tamtejszym archiwum parafialnym, jest zasadniczo niedostępny dla publiczności. Autorami cyklu są malarze reprezentujący środowisko kremońskie, weneckie i lombardzkie, na czele których stał wybitny twórca Giovanni Battista Trotti (Il Malosso). Pod względem artystycznym obrazy w Piacenzy, reprezentując końcowy, wyrafinowany owoc padańskiego manieryzmu, są jednym z ważniejszych cykli malarskich przełomu XVI i XVII wieku.

2016-12-31



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Spór o uposażenie diecezji katowickiej (w świetle materiałów z Watykańskiego Archiwum Sekretariatu Stanu)

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 20-12-2023 | Abstrakt | s. 176-209

Powstanie Administracji Apostolskiej dla Śląska Górnego (1922) - diecezji katowickiej  pociągało za sobą znaczne wydatki. Władze w Katowicach uważały, że wraz z podziałem terytorialnym diecezji wrocławskiej winno dokonać się również podziału jej majątku. Najważniejsza część „dóbr wrocławskich” znalazła się na terenie Czechosłowacji. Podział majątku kościelnego był skomplikowany gdyż wpisywał się w szerszy problem dotyczący istnienia i roli Kościoła katolickiego na tym terenie. Ostatecznie diecezja katowicka nie doczekała się uposażenia z dóbr diecezji wrocławskiej.  Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sporu oraz sposobu jego rozwiązania.  Poznajemy również działania głównych zainteresowanych podziałem wspomnianych dóbr którymi byli biskup katowicki działający w porozumieniu z rządem polskim, biskup wrocławski, rząd w Czechosłowacji, a w końcu Stolica Apostolska. 

2023-12-20



Czasopismo: Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne

Watykański Sekretariat Stanu o sytuacji w diecezji katowickiej w okresie wygnania biskupów śląskich w latach 1952-56

Michał Kłakus

Język: PL | Data publikacji: 10-01-2022 | Abstrakt | s. 211-237

Abstrakt

Niniejsze opracowanie stanowi uzupełnienie dotychczasowej wiedzy na temat wygnania biskupów katowickich w latach 1952-56. Autor w oparciu o nieznane materiały z archiwum Watykańskiego Sekretariatu Stanu przedstawia mechanizmy otrzymywania informacji na temat sytuacji na Śląsku w czasie kiedy oficjalne środki komunikacji były  utrudnione i kontrolowane przez władze komunistyczne.

Odsłania czytelnikom kulisy podejmowanych przez Stolicę Świętą działań w stosunku do narzuconych przez władze PRL-u wikariuszy kapitulnych. Poznajemy wyjątkową rolę w tych wydarzeniach biskupa Józefa Gawliny.

 

Słowa kluczowe: Adamski, wygnanie biskupów, Katowice, Gawlina, Watykan

 

2022-01-10