Indywidualny i wspólnotowy wymiar modlitwy jako praktyki religijnej na przykładzie badań mieszkańców Górnego Śląska
Abstrakt
Artykuł podejmuje tematykę modlitwy – kluczowego aktu religijnego wyznawców katolicyzmu – jako praktyki indywidualnej i wspólnotowej. W analizie tego zjawiska przyjęto perspektywę socjologii religii. Zaprezentowano socjologiczne rozumienie modlitwy wraz z wybranymi typologiami ujętymi w szerszym kontekście tendencji panujących we współczesnych rytuałach religijnych. Podstawę analizy empirycznej stanowiły 24 wywiady pogłębione przeprowadzone z katolikami z Górnego Śląska oraz 3 wywiady eksperckie. Badano znaczenie praktyk modlitewnych ze szczególnym uwzględnieniem preferencji co do ich wymiaru indywidualnego lub grupowego. Udowodniono, że dziś ich indywidualizacja zaczyna być dominująca, jednak ich wspólnotowy charakter w opinii badanych Górnoślązaków nadal jest ważny.
Słowa kluczowe
religia; praktyki religijne; modlitwa; Kościół Katolicki; Górny Śląsk; wspólnota
Bibliografia
Ałaszewski S., 2014: Modlitwa małżeńska w ujęciu teologicznym i na podstawie badań empirycznych. „Roczniki Teologiczne”, nr 6, s. 125—138.
Babbie E., 2007: Badania społeczne w praktyce. Przeł. W. Betkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Baker J.O., 2008: An Investigation of the Sociological Patterns of Prayer Frequency and Content. „Sociology of Religion”, Vol. 69, No. 2, s. 169—185.
Barbera F. et al., 2019: The Family That Prays Together Stays Together: Toward a Process Model of Religious Value Transmission in Family Firms. „Journal of Business Ethics”, Vol. 163, s. 661—673.
Bellah R.N., 2003: Ewolucja religijna. W: Socjologia religii. Antologia tekstów. Red. W. Piwowarski. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 207—228.
Berger P.L., 2003: La religion dans la conscience modern. Essai d’analysa culturelle. W: Socjologia religii. Antologia tekstów. Red. W. Piwowarski. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 160—165.
Borowik I., 2016: Przemiany religijne w Polsce na tle transformacji w Europie Środkowowschodniej i globalizacji. W: Globalny i lokalny wymiar religii. Red. I. Borowik, A. Górny, W. Świątkiewicz. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 7—16.
Bujak P., 2016: Tożsamość śląska. Rzeczywistość czy XX-wieczna kreacja? Pogranicze. „Polish Borderlands Studies”, t. 4, nr 1, s. 61—74.
Choczyński M., 2016: Selektywność dominantą religijności w społeczeństwie ponowoczesnym. W: Globalny i lokalny wymiar religii. Red. I. Borowik, A. Górny, W. Świątkiewicz. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 162—175.
Davie G., 2010: Socjologia religii. Przeł. R. Babińska. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Gibbs G., 2011: Analiza danych jakościowych. Przeł. M. Brzozowska-Brywczyńska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jakość życia w Polsce w 2015 r. Wyniki badania spójności społecznej, 2017, Warszawa: GUS. https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5486/4/2/1/jakosc_zycia_w_polsce_w_2015_roku.pdf [dostęp: 3.12.2022].
Juszczyk S., 2013: Badania jakościowe w naukach społecznych. Szkice metodologiczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kijonka J., 2017: Górnoślązacy. Tożsamość regionalna i etniczna ponad granicami. „Człowiek i Społeczeństwo”, t. 44, s. 111—131.
Libiszowska-Żółtkowska M., Grotowska S., red., 2010: Religijność i duchowość — dawne i nowe formy. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Mariański J., 2010: Religia w społeczeństwie ponowoczesnym. Studium socjologiczne. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Mariański J., 2016: Modernizacja społeczna. W: Globalny i lokalny wymiar religii. Red. I. Borowik, A. Górny, W. Świątkiewicz. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 17—30.
Masełko J., Gilman S.E., Buka S., 2009: Religious Service Attendance and Spiritual
Wellbeing are Differentially Associated with Risk of Major Depression. „Psychological Medicine”, Vol. 39, No. 6, s. 1009—1017.
Mielicka-Pawłowska H., 2016: Parametry współczesnej wiary religijnej. W: Globalny i lokalny wymiar religii. Red. I. Borowik, A. Górny, W. Świątkiewicz. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 189—202.
Piwowarski W., 1996: Od kościoła ludu do kościoła wyboru. W: Od kościoła ludu do kościoła wyboru. Religia a przemiany społeczne w Polsce. Red. I. Borowik, W. Zdaniewicz. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 9—16.
Putnam R., 2008: Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Przeł. P. Sadura, S. Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Robertson R., 2003: Główne zagadnienia analizy religii. W: Socjologia religii. Antologia tekstów. Red. W. Piwowarski. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 154—181.
Swadźba U., 2012: Wartości — pracy, rodziny i religii — ciągłość i zmiana. Socjologiczne studium społeczności śląskich. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Świątkiewicz W., 1996: Religijność współczesna w środowisku zurbanizowanym i uprzemysłowionym. Studium socjologiczne. W: Kościół Katolicki na Górnym Śląsku. Szkice o historii i współczesności. Red. Idem. Katowice: Instytut Górnośląski, s. 107—128.
Świątkiewicz W., 2010: Między sekularyzacją i deprywatyzacją. Socjologiczne refleksje wokół polskiej religijności w kontekście europejskim. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Świątkiewicz W., 2016: Dziedzictwo tożsamości religijnej w kulturze Górnego Śląska. W: Globalny i lokalny wymiar religii. Red. I. Borowik, A. Górny, W. Świątkiewicz. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 75—88.
Weber M., 2003: Główne cechy religii światowych. W: Socjologia religii. Antologia tekstów. Red. W. Piwowarski. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 25—39.
Yinger J.M., 1984: Religion, societe, personne. W: Socjologia religii. Antologia tekstów. Red. W. Piwowarski. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 160—165.
Zulehner P.M., 2003: Religia z wyboru jako dominująca forma społeczna. W: Socjologia religii. Antologia tekstów. Red. W. Piwowarski. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 383—408.
Uniwersytet Śląski w Katowicach [doktorant] Polska
https://orcid.org/0000-0003-2894-038X
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).