Socjologiczne analizy stosunków przemysłowych w Polsce: kierunki badań i role zawodowe socjologów w warunkach transformacji systemowej po 1989 roku

Adam Mrozowicki

doi:10.31261/GSS_SN.2018.09.01.08

Opublikowane: 2018-12-30

Tom 9 Nr 1 (2018)

Socjologiczne analizy stosunków przemysłowych w Polsce: kierunki badań i role zawodowe socjologów w warunkach transformacji systemowej po 1989 roku

Adam Mrozowicki

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.31261/GSS_SN.2018.09.01.08

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza miejsca i roli refleksji socjologicznej w analizach stosunków przemysłowych w Polsce po 1989 roku. Tekst rozpoczyna dyskusja nad specyfiką interdyscyplinarnego pola badawczego zajmującego się problematyką zbiorowych stosunków pracy (stosunków przemysłowych). Następnie przeanalizowane zostają główne obszary zainteresowań polskich socjologów badających problemy zbiorowych stosunków pracy. W ostatniej części artykułu, w odwołaniu do koncepcji podziału pracy socjologicznej autorstwa Michaela Burawoya, przybliżone zostają różnorodne role zawodowe odgrywane przez badaczy stosunków przemysłowych w ramach socjologii akademickiej, krytycznej, praktycznej i publicznej.

Słowa kluczowe:

stosunki przemysłowe , zbiorowe stosunki pracy , Polska , socjologia publiczna

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Mrozowicki, A. (2018). Socjologiczne analizy stosunków przemysłowych w Polsce: kierunki badań i role zawodowe socjologów w warunkach transformacji systemowej po 1989 roku. Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa, 9(1), 109–124. https://doi.org/10.31261/GSS_SN.2018.09.01.08

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).

Bibliografia

Literatura:
Google Scholar

Balcerek J., Gilejko L., 1967: Społeczno‑ekonomiczne funkcje samorządu robotniczego. Warszawa: Wydawnictwo Związkowe CRZZ.
Google Scholar

Bernaciak M., ed., 2015: Market Expansion and Social Dumping in Europe. London: Routledge.
Google Scholar

Bohdziewicz P., 2014: Próba zinwentaryzowania i analizy zasadniczych nurtów socjologii pracy, przemysłu i organizacji w badaniach polskich po 1989 roku. „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi” 2014, nr 3—4(98), s. 104—118.
Google Scholar

Bsoul M., Bylok F., red., 2013: Związki zawodowe w procesie przemian społeczno‑gospodarczych w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Google Scholar

Burawoy M., 2009: O socjologię publiczną. W: Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Red. A. Manterys, J. Mucha. Kraków: Nomos, s. 525—561.
Google Scholar

Clarke L., Donnelly E., Hyman R., Kelly J., McKay S., Moore S., 2008: What’s the point of industrial relations? [Prezentacja w czasie konferencji the British Universities Industrial Relations Association Conference (BUIRA) at the University of the West of England, 26—28 czerwca 2008].
Google Scholar

Czarzasty J., 2010: Stosunki pracy w handlu wielkopowierzchniowym w Polsce. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Google Scholar

Czarzasty J., red., 2014: Rokowania zbiorowe w cieniu globalizacji. Rola i miejsce związków zawodowych w korporacjach ponadnarodowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Czarzasty J., Mrozowicki A., red., 2014: Organizowanie związków zawodowych w Europie. Badania i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Czarzasty J., Owczarek D., 2012: Kryzys gospodarczy i dialog społeczny w Polsce. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Czarzasty M., Gilejko L., Nowacki G., 1987: Robotnicy, reforma, rzeczywistość. Warszawa: Akademia Nauk Społecznych — Instytut Badań Klasy Robotniczej.
Google Scholar

De Spiegelaere S., Jagodzinski R., 2015: European Works Councils and SE Works Councils in 2015. Facts and figures. Brussels: ETUI.
Google Scholar

Dunlop E.T.J., 1958: Industrial Relations Systems. Carbondale: Southern Illinois UP.
Google Scholar

Federowicz M., Kozek W., Morawski W., 1995: Stosunki przemysłowe w Polsce: studium czterech przypadków. Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Frege C., 2008: The History of Industrial Relations as a Field of Study. In: P. Blyton, N. Bacon, J. Fiorito, E. Heery, eds.: The Sage Handbook of Industrial Relations. London: Sage, s. 35—53.
Google Scholar

Gajewska K., 2009: Transnational Labour Solidarity: Mechanisms of Commitment to Cooperation within the European Trade Union Movement. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Gardawski J., 2003: Konfliktowy pluralizm polskich związków zawodowych. Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta.
Google Scholar

Gardawski J., 2007: Europejskie Rady Zakładowe a korporacje transnarodowe w Polsce. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Google Scholar

Gardawski J., 2009a: Dialog społeczny w Polsce. Teoria, historia, praktyka. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Google Scholar

Gardawski J., red., 2009b: Polacy pracujący a kryzys fordyzmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Gardawski J., Gąciarz B., Mokrzyszewski A., Pańków W., 1999: Rozpad bastionu? Związki zawodowe w gospodarce prywatyzowanej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar

Gardawski J., Gilejko L., Żukowski T., 1994: Związki zawodowe w przedsiębiorstwach przemysłowych. Działacze i członkowie związków o swych organizacjach, gospodarce i polityce. Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta.
Google Scholar

Gąciarz B., 1999: Dynamika zbiorowych stosunków pracy w wybranych działach przemysłu i sektorach usług publicznych. W: J. Gardawski, B. Gąciarz, A. Mokrzyszewski, W. Pańków, red.: Rozpad bastionu? Związki zawodowe w gospodarce prywatyzowanej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, s. 209—246.
Google Scholar

Gąciarz B., Pańków W., 1997: Przekształcenia przedsiębiorstw przemysłowych: strategie, aktorzy, efekty. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania.
Google Scholar

Gilejko L., 1969: Związki zawodowe w społeczeństwie kapitalistycznym. Warszawa: Wydawnictwo CRZZ.
Google Scholar

Gilejko L., 2002: Społeczeństwo a gospodarka. Socjologia ekonomiczna. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Google Scholar

Gilejko L., 2003: Związki zawodowe a restrukturyzacja: bariery czy kompromis? Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Google Scholar

Gilejko L., Tudek A., 1988: Rok 1982. Robotnicy — związki zawodowe. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
Google Scholar

Hardy J., 2010: Nowy polski kapitalizm. Warszawa: Książka i Prasa.
Google Scholar

Hardy J., Kozek W., 2011: Changing workplace relations in foreign direct investment firms in Poland. “Employee Relations”, No. 33(4), s. 375—394.
Google Scholar

Hausner J., 1995: Modele systemu reprezentacji interesów w społeczeństwach postsocjalistycznych. W: J. Hausner, red.: Studia nad systemem reprezentacji interesów. T. 3:
Google Scholar

Narodziny demokratycznych instytucji. Kraków: AE w Krakowie i Fundacja „Praca Polska”, s. 317—333.
Google Scholar

Heery E., Blyton N., Bacon N., Fiorito J., 2008: Introduction: the Field of Industrial Relations. In: N. Blyton, P. Bacon, J. Fiorito, E. Heery, eds.: The Sage Handbook of Industrial Relations. London: Sage, s. 1—32.
Google Scholar

Hryniewicz J.T., 1980: Działalność organizacji samorządowych w przedsiębiorstwie. „Studia Socjologiczne”, nr 3.
Google Scholar

Jackson P.M., 1988: Industrial Relations. A Textbook. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Jarosz M., 1967: Samorząd robotniczy w przedsiębiorstwie przemysłowym. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Google Scholar

Kamińska‑Berezowska S., 2013: Kobiety w wybranych segmentach polskiego ruchu związkowego a równość płci. Studium z zastosowaniem teorii Pierre’a Bourdieu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Katz H., 2006: Industrial Relations and Work. In: S. Ackroyd, R. Batt, P. Thompson, P. Tolbert: Oxford Handbook of Work and Organization. Oxford, s. 263—282.
Google Scholar

Kozek W., red., 1997a: Zbiorowe stosunki pracy w Polsce w perspektywie integracji europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Kozek W., 1997b: Organizacje pracodawców jako nowy partner w zbiorowych stosunkach pracy. W: W. Kozek, red.: Zbiorowe stosunki pracy w Polsce w perspektywie integracji europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, s. 79—97.
Google Scholar

Kozek W., 2003a: Destruktorzy. Tendencyjny obraz związków zawodowych w tygodnikach politycznych w Polsce. W: W. Kozek, red.: Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, s. 161—185.
Google Scholar

Kozek W., 2003b: Czy wyłania się model? Problem instytucjonalizacji zbiorowego przetargu w stosunkach pracy. W: W. Kozek, red.: Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, s. 16—40.
Google Scholar

Kozek W., red., 2012: Gra o jutro usług publicznych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Kubisa J., 2014: Bunt białych czepków. Analiza działalności związkowej pielęgniarek i położnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Kuczyński P., 1994: Badanie „Solidarności”: kontekst społeczny i kontekst polityczny. W: P. Kuczyński, M. Frybes, J. Strzelecki, D. Lapeyronnie, red.: W poszukiwaniu ruchu społecznego. Wokół socjologii Alaina Touraine’a. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 111—121.
Google Scholar

Kulpińska J., 1998: Stosunki przemysłowe w Polsce w perspektywie integracji europejskiej. W: W. Kozek, J. Kulpińska, red.: Zbiorowe stosunki pracy w Polsce. Obraz zmian. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, s. 11—25.
Google Scholar

Maciejewska M., 2012: Zmęczone ciała i bezcenne produkty. Warunki pracy kobiet w specjalnej strefie ekonomicznej przemysłu elektronicznego, online: http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/strefy_raport_maciejewska_2012.pdf (data dostępu: 26 czerwca 2016).
Google Scholar

Meardi G., 2000: Trade Union Activists, East and West. Comparison in multinational companies. Aldershot: Gower.
Google Scholar

Męcina J., 2005: Dialog społeczny w Polsce a integracja z Unią Europejską. Warszawa: Aspra.
Google Scholar

Morawski W., 1973: Samorząd robotniczy w gospodarce socjalistycznej. Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar

Morawski W., 1997: Stosunki pracy w Polsce a wzory zewnętrzne. W: W. Kozek, red.: Zbiorowe stosunki pracy w Polsce w perspektywie integracji europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, s. 45—57.
Google Scholar

Morawski W., 2011: Socjologia ekonomiczna. Problemy. Teoria. Empiria. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Mrozowicki A., 2012: Tożsamości biograficzne zakładowych działaczy związkowych a rewitalizacja związków zawodowych w Europie Środkowo‑Wschodniej. “Folia Sociologica”, nr 41, s. 215—236.
Google Scholar

Mrozowicki A., 2014: Varieties of Trade Union Organizing in Central and Eastern Europe: A comparison of the retail and automotive sectors. “European Journal of Industrial Relations”, No. 20(4), s. 297—315.
Google Scholar

Mrozowicki A., Krasowska A., Karolak M., 2015: ‘Stop the Junk Contracts’ Young Workers and Trade Union Mobilisation against Precarious Employment in Poland. In: A. Hodde r, L. Kretsos, eds.: Young Workers and Trade Unions. A Global View. Basingstoke: Palgrave Macmillan, s. 123—141.
Google Scholar

Myant M., Theodoropoulou S., Piasna A., eds., 2016: Unemployment, Internal Devaluation and Labour Market Deregulation in Europe. Brussels: ETUI.
Google Scholar

Nowa k S., 1985: Metodologia badań społecznych. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Ost D., 2000: Illusory Corporatism in Eastern Europe: Neoliberal Tripartism and Postcommunist Class Identities. “Politics & Society”, No. 28(4), s. 503—530.
Google Scholar

Ost D., 2007: Klęska solidarności. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie. Warszawa: Muza.
Google Scholar

Ostrowski P., 2009: Powstawanie związków zawodowych w sektorze prywatnym w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Google Scholar

Pańków W., 1993: Instytucje pracy w procesach transformacji (polskie doświadczenia z lat 1990—1992). Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Skrzypiński D., 2002: Organizacje pracodawców i przedsiębiorców w procesie kształtowania się stosunków przemysłowych w Polsce po 1989 roku. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Sroka J., 2000: Europejskie stosunki przemysłowe w perspektywie porównawczej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Sroka J., 2009: Analiza funkcjonowania instytucji dialogu społecznego na poziomie województw. Raport z badań wojewódzkich komisji dialogu społecznego. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Google Scholar

Staniszkis J., 1994 [1983]: Solidarność jako związek zawodowy i ruch społeczny. W: W. Morawski, red.: Zmierzch socjalizmu państwowego. Szkice z socjologii ekonomicznej.
Google Scholar

Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 112—135.
Google Scholar

Szmatka J., 2000: Rola społeczna. W: H. Domański, W. Morawski, J. Mucha, M. Ofierska, J. Szacki, M. Ziółkowski, red.: Encyklopedia socjologii. T. 3. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 321—326.
Google Scholar

Świątkowski A., 1984: Kompetencje związków zawodowych. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Touraine A., Dubet F., Wiewiorka M., Strzelecki J., 1983: Solidarity: The Analysis of a Social Movement: Poland 1980—1981. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Towalski R., red., 2011: Dialog społeczny w Europie Środkowej i Wschodniej w procesie integracji europejskiej (na przykładzie krajów Grupy Wyszehradzkiej). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Google Scholar

Urbański J., 2014: Prekariat i nowa walka klas. Przeobrażenia współczesnej klasy pracowniczej i jej formy walki. Warszawa: IWKiP.
Google Scholar

Warczok T., Za r yck i T., 2014: (Ukryte) zaangażowanie i (pozorna) neutralność: strukturalne ograniczenia rozwoju socjologii krytycznej w warunkach półperyferyjnych. „Stan Rzeczy”, nr 1 (6), s. 129—158.
Google Scholar

Watson T.J., 2008: Sociology, Work and Industry. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Wratny J., Bednarski M., red., 2010: Związki zawodowe a niezwiązkowe przedstawicielstwa pracownicze w gospodarce posttransformacyjnej. Warszawa: IPiSS.
Google Scholar

Wratny J., Portet S., Towalsk i R., 2011: Rola ekspertów w kształtowaniu rad pracowników. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
Google Scholar

Wyglądała E., 2015: Bibliografia: stosunki przemysłowe. „Humanizacja Pracy”, nr 3 (281), s. 319—325.
Google Scholar

Ziółkowski M., 1990: Robotnicy 84—85. Świadomość społeczna pracowników czterech wielkich zakładów przemysłowych. Warszawa: PAN.
Google Scholar

Tom 9 Nr 1 (2018)
Opublikowane: 2020-11-20

eISSN: 2353-9658

Wydawca

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego | University of Silesia Press

Licencja CC

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.

Prześlij tekst

Socjologiczne analizy stosunków przemysłowych w Polsce: kierunki badań i role zawodowe socjologów w warunkach transformacji systemowej po 1989 roku

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Adam Mrozowicki

Informacje