Przekład modernistyczny w kulturach słowiańskich. Kilka uwag wstępnych
Abstrakt
Celem artykułu jest zwięzłe przedstawienie kondycji badań nad modernizmami literackimi Europy Środkowo-Wschodniej w kontekście zwrotu transnarodowego, zwrotu translacyjnego i zwrotu archiwalnego w nowych badaniach modernistycznych. Rozważania na temat specyfiki słowiańskich kultur przekładu artystycznego oraz
możliwości reorientacji i zrównoważenia zachodnioeuropejskich badań nad literackim modernizmem inspirowane są nowymi badaniami nad transnarodowymi powiązaniami między słowiańskimi modernizmami, które są prezentowane w niniejszym tomie.
Słowa kluczowe
słowiański modernizm; badania porównawcze nad modernizmem; zwrot transnarodowy; przekład modernistyczny
Bibliografia
Bahun S., 2012: The Balkans Uncovered: Toward Histoire Croisée of Modernism. W: M. Wollaeger, M. Eatough, eds.: Oxford Handbook of Global Modernisms. New York, Oxford University Press, s. 1—27.
Baer B.J., 2011: Introduction. Cultures of Translation. W: B.J. Baer, ed.: Contexts, Subtexts and Pretexts: Literary Translation in Eastern Europe and Russia. Amsterdam—Philadelphia, PA, John Benjamins Publishing, s. 1—15.
Baer B.J., Witt S., eds., 2018: Translation in Russian Contexts. Culture, Politics, Identity. London—New York, Routledge.
Bolecki W., 2012: Modalności modernizmu. Studia — analizy — interpretacje. Warszawa, Wydawnictwo IBL PAN.
Brooker P., Thacker A., eds., 2005: Geographies of Modernism: Literatures, Cultures, Spaces. London—New York, Routledge.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2015: Przekład modernistyczny (modele i opozycje). W: W. Bolecki, W. Soliński, M. Gorczyński, red.: Współczesne dyskursy konfliktu: literatura — kultura — język. Warszawa, Wydawnictwo IBL PAN, s. 45—90.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2016: Modernist Translation. An Eastern European Perspective. Models, Semantics, Functions. Frankfurt / M., Peter Lang.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2016: The Translational Turn in Modernism Studies. W: A. Adamowicz-Pośpiech, M. Mamet-Michalkiewicz, eds.: Translation in Culture. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 13—38.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., Rembowska-Płuciennik M., Śniecikowska B., eds., 2020: Understanding Misunderstanding. Vol. 1: Cross-Cultural Translation. Berlin, Peter Lang.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., Rembowska-Płuciennik M., Śniecikowska B., eds., 2020: Understanding Misunderstanding. Vol. 2: Artistic Practices. Berlin, Peter Lang.
Chesterman A., 2009: The Name and Nature of Translator Studies. „Hermes”, nr 42, s. 13—22.
Chmurski M., 2013: Modernizm(y) Europy Środkowej. Rekonesans. „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr 1—2, s. 1—17.
Doyle L., Winkiel L., 2005: Introduction: The Global Horizons of Modernism. W: L. Doyle, L. Winkiel, eds.: Geomodernism. Race, Modernism, Modernity. Bloomington, Indiana University Press, s. 1—14.
Eysteinsson A., Liska V., eds., 2007: Modernism. Vol. 2. Amsterdam—Philadelphia, John Benjamins Publishing Company.
Flaker A., 1976: Stilske formacije. Zagreb, Liber.
Fordham F., 2010: The Modernist Archive. W: P. Brooker et al., eds.: The Oxford Handbook of Modernisms. Oxford, Oxford University Press, s. 45—60.
Friedman S.S., 2007: Cultural Parataxis and Transnational Landscapes of Reading. Toward a Locational Modernist Studies. W: A. Eysteinsson, V. Liska, eds.: Modernism. Vol. 1. Amsterdam—Philadelphia, Johns Benjamins Publishing, s. 35—52.
Feldman M., Tonning E., Svendsen A., eds., 2021: Historicizing Modernists. Approaches to „Archivalism”. London, Bloomsbury Academic.
Harding J., Nash J., eds., 2019: Modernism and Non-Translation. Oxford, Oxford University Press.
Hickman M., 2019: Introduction. W: M. Hickman, L. Kozak, eds.: The Classics in Modernist Translation. London, Bloomsbury Academic, s. 1—18.
Howell Y., 2019: Through a Prism, Translated: Culture and Change in Russia. W: M. Reynolds, ed.: Prismatic Translation. Cambridge, Legenda, s. 121—139.
Hundorowa T., 1998: Europejski modernizm czy europejskie modernizmy? (z perspektywy ukraińskiej). A. Korniejenko, tłum. W: R. Nycz, red.: Odkrywanie modernizmu. Kraków, Universitas, s. 521—529.
Kalęba B., 2019: Wyrwa w świecie. Przekład literacki w sowieckiej Litwie — casus Tomasa Venclovy i rówieśników. Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kita-Huber J., Makarska R., red., 2020: Wyjść tłumaczowi naprzeciw. Miejsce tłumacza w najnowszych badaniach translatologicznych. Kraków, Universitas.
Knapp J., 2003: „Ocular Proof ”: Archival Revelations and Aesthetic Response. „Poetics Today”, nr 4, s. 695—727.
Kornhauser J., 1994: Literatury zachodnio- i południowosłowiańskie XX wieku w ujęciu porównawczym. Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Korniejenko A., 1998: Ukraiński modernizm. Próba periodyzacji procesu historycznoliterackiego. Kraków, Universitas.
Latham S., Rogers G., red., 2021: The New Modernist Studies Reader: An Anthology of Essential Criticism. [S.l.], Bloomsbury Publishing.
Mao D., Walkowitz R.L., 2014: Nowe studia modernistyczne. A. i M. Kęsiakowie, tłum. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”, nr 24, s. 97—115.
Milthorpe N., 2019: Archives, Authority, Aura: Modernism’s Archival Turn. „Papers on Language and Literature”, nr 1, s. 3—15.
Ožbot M., 2021: Translation and Multilingualism. A Dynamic Interaction. Ljubljana, Oddelek za romanske jezike in književnosti.
Paczoska E., 2017: Słowo wstępne. W: E. Paczoska, I. Poniatowska, M. Chmurski, red.: Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo--Wschodniej (1867—1918). T. 1: Teksty doświadczenia. Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 7—15.
Paczoska E., Poniatowska I., Chmurski M., red., 2017: Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (1867—1918). T. 1: Teksty doświadczenia. Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Paczoska E., Poniatowska I., Chmurski M., red., 2017: Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (1867—1918). T. 2: Doświadczenia tekstu. Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Paczoska E., Poniatowska I., Chmurski M., red., 2017: Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (1867—1918). T. 3: Wspólnota pytań. Antologia. Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Paczoska E., Sadowski J., red., 2006: Homo utopicus, terra utopica. O utopii i jej lekturach. „Obóz. Problemy narodów byłego obozu komunistycznego”, nr 45—46.
Poniatowska I., 2017: Słowo wstępne. W: E. Paczoska, I. Poniatowska, M. Chmurski, red.: Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo--Wschodniej (1867—1918). T. 3: Wspólnota pytań. Antologia. Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 7—11.
„Porównania” 2020, nr 1: Czynnik ludzki w przekładzie literackim. Teorie, historie, praktyki.
„Przekłady Literatur Słowiańskich” 2016, t. 7, cz. 1—2: Tłumacze i przekładoznawstwo słowiańskie.
Pym A., 2009: Humanizing Translation History. „Hermes”, nr 22, s. 23—48.
Roussenova S., 2003: Slavic Modernism in Central and Eastern Europe. W: P. Poplawski, ed.: Encyclopedia of Literary Modernism. Westport, CT, Greenwood Press, s. 383—391.
Taylor-Batty J., 2020: On Not Knowing Languages: Modernism, Untranslatability and Newness. W: T. Brzostowska-Tereszkiewicz, M. Rembowska-Płuciennik, B. Śniecikowska, eds.: Understanding Misunderstanding. Vol. 1: Cross-Cultural Translation. Berlin, Peter Lang, s. 41—65.
Tichanov G., 1996: Nietzsche and Early Slavic Modernism. W: E. Bojtar, ed.: The Comparable and the Incomparable: Comparative Studies in the Literatures of Central and Eastern Europe. Budapest, Central European University Comparative Literature Research Program, s. 67—103.
Tyšš I., Gromová E., 2020: Taking Matters into our Own Hands: Humanizing Slovak Translation History. „Porównania”, nr 1, s. 157—176.
Ulicka D., 2010: Zwrot archiwalny (jak ja go widzę). „Teksty Drugie”, nr 1—2, s. 159—164.
Venuti L., 2002: The Translator‘s Invisibility. A History of Translation. 2nd ed. London—New York, Routledge.
Vladiv-Glover S., 2002: Lyrical Drama, Slavic Modernism: Anton Chekhov, Milutin Bojić, Momčilo Nastasijević. „Southeastern Europe”, vol. 18.
Yao S.G., 2002: Translation and the Languages of Modernism. Gender, Politics, Language. New York, Palgrave Macmillan.
Yao S.G., 2013: Translation Studies and Modernism. W: J.-M. Rabaté, ed.: A Handbook of Modernism Studies. West Sussex, Wiley—Blackwell, s. 209—223.
Yao S.G., 2019: Foreword. The Classics, Modernism and Translation: A Conflicted History. W: M. Hickman, L. Kozak, eds.: The Classics in Modernist Translation. London, Bloomsbury Academic, s. xv—xvi.
Instytut Badań Literackich PAN Polska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
