Analiza transferu archaizmów w słowackim tłumaczeniu <i>Czerwonego błazna</i> Aleksandra Błażejowskiego
Abstrakt
Analysis of the transfer of archaisms in the Slovak translation of the Red Clown by Alexander Błażejowski
The time span that divides the novel Czerwony Błazen (Red Clown) written by Aleksander Błażejowski, from the Slovak translation by Tomáš Horváth, is 89 years. The original version contains several archaic features on multiple levels. This article concerns with the analysis of the archaic features solely on the lexical level. The aim of the analysis is to find out if the translator has tried to maintain the archaic character of the novel (archaic from today’s point of view). There are several historical oddities in the novel (Dorożka). In the article, there are examples of the words that contemporary Polish lexicography considers archaic, even though the Dictionary of Warsaw, compiled in the same period as the novel Red Clown, recognizes the same words as neutral. All those archaic examples were substituted by neutral Slovak words by Tomáš Horváth. On the other hand, the translator used the method of compensation — where the Polish original text contains neutral words, in the Slovak translation archaic Slovak expressions were used. It is clearly visible that the translator tends to choose bookish expressions (skanúť, skyva chleba), which leads to the theory that he has planned to achieve the impression of an archaic text by using the bookish expressions. Nevertheless, the translator has not been consistent and his translation strategy is violated by informal, spoken words at unsuitable places.
Key words: obsolete words, archaisms, compensation, qualifier.
Bibliografia
Berezowski L.: Pragmatyczne podstawy archaizacji. W: W. Kubiński et al.: Przekładając nieprzekładalne. Gdańsk 2000, s. 129—139.
Błażejowski A.: Czerwony błazen. Warszawa 2012.
Błażejowski A.: Červený šašo. Bratislava 2014.
Dubisz S.: Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa 2003.
Hejwowski K.: Translation: A cognitive‑communicative approach. Olecko 2004.
Karłowicz J., Kryński A.A., Niedźwiedzki W.: Słownik języka polskiego. Warszawa 1900—1927. Dostępny w Internecie: http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=236&dirds=1&tab=3.
Krátky slovník slovenského jazyka. Bratislava 2003.
Rakšányiová J.: Preklad ako interkultúrna komunikácia. Bratislava 2005.
Slovník slovenského jazyka. Bratislava 1959—1968. Dostępny w Internecie: http://slovnik.juls.savba.sk/.
Slovník súčasného slovenského jazyka A—G. Bratislava 2006. Dostępny w Internecie: http://slovnik.juls.savba.sk/.
Slovník súčasného slovenského jazyka H—L. Bratislava 2011. Dostępny w Internecie: http://slovnik.juls.savba.sk/.
Słownik języka polskiego. Red. W. Doroszewski. Warszawa 1958—1969. Dostępny w Internecie: http://doroszewski.pwn.pl/.
Univerzita Komenskeho v Bratislave, Filozoficka fakulta, Katedra slovanskych filologii
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
