Niemieckie <i>composita</i> jako jednostki słowotwórcze nacechowane kulturowo w przekładzie na język polski

Jakob Altmann

Opublikowane:

Tom 7 Nr 1 (2016)

Niemieckie composita jako jednostki słowotwórcze nacechowane kulturowo w przekładzie na język polski

Jakob Altmann

Abstrakt

German compound words as culturally marked word‑formation units and their translation into Polish

This article deals with the topic of German compound words as culturally marked word‑formation units and their translation into Polish, based on the example of the translation of Herta Müller’s novel Herztier (The Land of Green Plums). Firstly, the author specifies compound words as such — in German and Polish, as well as their differing functions and types. Under focus especially are the divergences in the area of the terms used in each language (cf. Zusammenrückung vs. zestawienie and zrost). In the beginning of the practical part, which is dedicated to an analysis of the translation into Polish, the attention of the reader is directed to the potentially problematic characteristics of Herta Müller’s prose, which can appear during the process of translation. In this regard, we can state: that the typical German compound words cannot be translated into Polish without semantic displacements, for the translation it is necessary to use partly uni‑ and partly multi‑verbated constructions. However, this results in the loss of an important degree of imagery. Many of these compound words are culturally marked collocations, e.g. Patentstrümpfe or Essenskarte, which cannot be translated faithfully into Polish. Nevertheless, one can say that the translator has found satisfactory translational solutions, which we can partially explain as parallels between the cultural experiences of Herta Müller (her life in the Romanian People’s Republic) and of the translator, Alicja Buras (raised in the Polish People’s Republic). All in all, we can recognise in the Polish translation the clear effort to find the golden mean between the so‑called covert translation and overt translation, with the second one dominating.

Key words: compound words, Polish‑German translation, word formation, The Land of Green Plums, cultural imprint

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Altmann, J. (2016). Niemieckie <i>composita</i> jako jednostki słowotwórcze nacechowane kulturowo w przekładzie na język polski. Przekłady Literatur Słowiańskich, 7(1). Pobrano z https://journals.us.edu.pl/index.php/PLS/article/view/6697

Bibliografia

Balcerzan E.: Literatura z literatury — strategie tłumaczy. Katowice, „Śląsk”, 1998.
Google Scholar

Bartmiński J.: Językowe podstawy obrazu świata. Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, 2009.
Google Scholar

Duden — Das Herkunftswörterbuch — Etymologie der deutschen Sprache. Red. J. Riecke. Wyd. 5. Berlin, Mannheim, Zürich, Dudenverlag, 2014.
Google Scholar

Fromm E.: Anatomia ludzkiej destrukcyjności. Tłum. J. Karłowsk i. Wyd. 1. Poznań, Dom Wydawniczy Rebis, 1999.
Google Scholar

Głowiński M., Sławiński J.: Słownik terminów literackich. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2010.
Google Scholar

Gołąb Z., Heinz A., Polański K.: Słownik terminologii językoznawczej. Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968.
Google Scholar

Handke K.: Budowa morfologiczna i funkcje compositów polskich. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
Google Scholar

Jeziorski J.: Substantivische Nominalkomposita des Deutschen und ihre polnischen Entsprechungen. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983.
Google Scholar

Kubaszczyk J.: Wortbilder und Übersetzungsbilder. Eine Untersuchung zur Wortbildung als Bildbildung im Kontext der Übersetzungswissenschaft. Poznań, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.
Google Scholar

Kurzowa Z.: Złożenia imienne we współczesnym języku polskim. Kraków, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976.
Google Scholar

Müller H.: Herztier. Frankfurt am Main, Fischer Taschenbuch, 2007.
Google Scholar

Müller P.: Herztier. Ein Titel/Bild inmitten von Bildern. W: R. Köhnen: Der Druck der Erfahrung treibt die Sprache in die Dichtung: Bildlichkeit in Texten Herta Mull̃ ers. Frankfurt am Main, P. Lang, 1997.
Google Scholar

Müller H.: Sercątko. Przeł. A. Buras. Wołowiec, Czarne, 2009.
Google Scholar

Sapir E.: Kultura, język, osobowość. Tłum. B. Stanosz . Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978.
Google Scholar

Stockwell P.: Cognitive Poetics. An introduction. London, Routledge, 2002. Published in the Taylor and Francis e‑Library, 2005, s. 105—119.
Google Scholar

Tokarz B.: Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.
Google Scholar

Whorf B.: Język, myśl i rzeczywistość. Tłum. T. Hołówka. Warszawa, Wydawnictwo KR, 2002.
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

Beyer S.: Ich habe die Sprache gegessen. Wywiad z Hertą Müller. „Der Spiegel”, 27.08.2012. Dostępne w Internecie: http://www.spiegel.de/spiegel/print/d‑87908042.html.
Google Scholar

Duden: http://www.duden.de.
Google Scholar

Gramatyczny System Informacyjny Instytutu Języka Niemieckiego [Grammatisches Informationssystem des Instituts für Deutsche Sprache]: http://hypermedia.ids‑mannheim.de.
Google Scholar

Hajdú E.: Die Volkstracht in Schambek. Dostępne w Internecie: http://www.sulinet.hu/oroksegtar/data/magyarorszagi_nemzetisegek/nemetek/beitrage_zur_volkskunde_der_ungarndeutschen/1993/pages/006_die_volkstracht_in_schambek.htm.
Google Scholar

International Dublin Literary Award: http://www.dublinliteraryaward.ie/nominees/the‑land‑ofgreen‑plums/.
Google Scholar

Portal Onet.wiem: http://portalwiedzy.onet.pl/.
Google Scholar

Pogadajmy o peerelu — w czterech porach roku: http://polska‑peerelu.
Google Scholar

blog.onet.pl/zapomnianeslowka/.
Google Scholar

Słownik języka polskiego: http://sjp.pl.
Google Scholar

Universal‑Lexikon Academic: http://universal_lexikon.deacademic.com.
Google Scholar

Wiktionary: https://de.wiktionary.org/wiki/Wiktionary:Hauptseite.
Google Scholar