Polskie przekłady zbioru <i>Priče iz davnine</i> Ivany Brlić Mažuranić

Anita Gostomska

Opublikowane:

Tom 7 Nr 1 (2016)

Polskie przekłady zbioru Priče iz davnine Ivany Brlić Mažuranić

Anita Gostomska

Abstrakt

Polish translations of Croatian tales of long ago by Ivana Brlić‑Mažuranić

Despite the over one hundred years long popularity of Ivana Brlić‑Mažuranić in Croatia, her collection Croatian Tales of Long Ago remains almost absent in Poland. An attempt to determine the reasons for this absence involves the reconstruction of the circumstances of its Polish translations and the outline of the translators’ silhouettes, which leads to Wanda Pogonowska, who was a visual artist and a painter by education and who should be considered as the first Polish translator of the famous Croatian tales. Although she took on the translation twice (in the 1930s and 1950s) and has remained the only person who translated the entire collection into Polish, the final effect of her translation efforts, due to the problems with its publication, is still unknown, and the memory of Wanda Pogonowska is slowly fading away. Wiktor Bazielich was also an amateur translator but who made up for his lack of professionalism with his extraordinary perseverance and managed to publish in the interwar press his own translation of one fairy tale from the Brlić‑Mažuranić’ collection. The same tale about the fisherman Palunko was translated again forty years later by Magdalena Petryńska (unaware of the existence of the earlier Polish version), who, with her considerable achievements, in contrast to the pre‑war translators of Brlić‑Mažuranić, proudly represents the circle of the most outstanding contemporary Polish translators of South Slavic prose. Existing translations show that the translators adopted extremely different translation strategies. Wiktor Bazielich’s attitude, which could result from his intention of introducing Polish recipients to the realities of South Slavic culture or from the translator’s skills, is close to formal equivalence; while the procedure of Magdalena Petryńska was dictated by a concern for the communication comfort of the story’s recipients — children and can be described as functional equivalence.

Key words: Ivana Brlić‑Mažuranić, Croatian Tales of Long Aago, Wanda Pogonowska, Wiktor Bazielich, Magdalena Petryńska, translation

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Gostomska, A. (2016). Polskie przekłady zbioru <i>Priče iz davnine</i> Ivany Brlić Mažuranić. Przekłady Literatur Słowiańskich, 7(1). Pobrano z https://journals.us.edu.pl/index.php/PLS/article/view/6698

Bibliografia

Adamczyk‑Garbowska M.: Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej. Problemy krytyki przekładu. Wrocław—Warszawa—Kraków—Gdańsk—Łódź 1988.
Google Scholar

Adamowicz‑Pośpiech A.: Seria w przekładzie. Polskie warianty prozy Josepha Conrada. Katowice 2013.
Google Scholar

Agičić D.: Przyczynek do historii polsko‑jugosłowiańskich stosunków kulturalnych po II wojnie światowej — działalność Wiktora Bazielicha na polu promocji kultury i jego praca tłumacza. „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo‑Wschodniej”. T. 46. Warszawa 2011, s. 217—236.
Google Scholar

Agičić D.: Wiktor Bazielich i njegovi hrvatski korespondenti. Prilog poznavanju hrvatsko‑poljskih književnih i kulturnih veza u dvadesetom stoljeću. „Historijski zbornik” 2009, br. 1, s. 137—162.
Google Scholar

Albińska K.: „Tylko to, co najlepsze, jest dość dobre dla dzieci”, czyli o dylematach tłumacza literatury dziecięcej. „Przekładaniec” 2009/2010, nr 22/23, s. 259—282.
Google Scholar

Bajer M.: Rody uczone. Kreski do szkicu. Warszawa—Toruń 2013.
Google Scholar

Barac A.: Literatura narodów Jugosławii. Przeł. M. Krukowska. Wrocław 1969.
Google Scholar

Bazielich W.: Historie starosądeckie. Kraków 1965.
Google Scholar

Bazielich W.: Starosądeckie domy rynkowe i ich dawniejsi właściciele. Nowy Sącz 1996.
Google Scholar

Bazielich W.: Stary Sącz i jego zabytki. Kraków 1961.
Google Scholar

Benešić J.: Osiem lat w Warszawie (kronika). Przeł. D. Cirlić‑Straszyńska. Wybór, posłowie, biogramy H. Kirchner. Warszawa 1985.
Google Scholar

Boro do M.: Children’s Literature Translation Studies? — zarys badań nad literaturą dziecięcą w przekładzie. „Przekładaniec” 2006, nr 16, s. 12—23.
Google Scholar

Bošković‑Stulli M.: Priče iz davnine i usmena književnost. W: Zbornik radova o Ivani Brlić‑Mažuranić. Ur. D. Jelčići dr. Zagreb 1970.
Google Scholar

Božić‑Šejić R., Drožđek I.: Kontrastivna analiza prijevoda nekih gradacijskih elemenata u pet prijevoda Bajke o ribaru i ribici A.S. Puškina. „Fluminensia” 2010, br. 1, s. 137—148.
Google Scholar

Brlić‑Mažuranić I.: O rybaku Palunku i o morskim królu. Przeł. M. Petryńska. Warszawa 1976.
Google Scholar

Brlić‑Mažuranić I.: Pismo o postanku Priča iz davnine. W: Eadem: Izabrana djela. Zagreb 1997.
Google Scholar

Brlić‑Mažuranić I.: Ribar Palunko i njegova žena. W: I. Brlić‑Mažuranić, A. Milčinović, Z. Marković: Izabrana djela. Pr. M. Šicel. Pet Stoljeća Hrvatske Književnosti 73. Zagreb 1968, s. 39—52, 153.
Google Scholar

Brlić‑Mažuranić I.: Rybak Palunko i jego żona. Przeł. W. Bazielich. „Ilustracja Polska” 1934, nr 5, s. 13; nr 6, s. 13; nr 7, s. 13; nr 8, s. 13—14; nr 9, s. 13—14; nr 10, s. 13—14.
Google Scholar

Brzózka A.: Czy strategia redukcji może służyć egzotyzacji, czyli gdzie się podziała sierotka Marysia w angielskim przekładzie. „Przekładaniec” 2009/2010, nr 22/23, s. 146—158.
Google Scholar

Dollerup C.: Przekład i baśnie dla dzieci. Przeł. M. Heydel. „Przekładaniec” 2006, nr 16, s. 81—93.
Google Scholar

Engler T., Kos ‑Lajtman A.: Bajkopisna diseminacija mitoloških motiva u Pričama iz davnine Ivane Brlić‑Mažuranić na primjeru intertekstualnih poveznica s leksikonom A. Tkanyja. „Studia Mythologica Slavica” 2011, br. 14, s. 307—326.
Google Scholar

Głuszak J.: Postarzałe przekłady — o niedostatkach istniejących tłumaczeń historii The Cat that Walked by Himself Rudyarda Kiplinga. „Przekładaniec” 2009/2010, nr 22/23, s. 192—204.
Google Scholar

Gostomska A.: Czy Ivana Brlić‑Mažuranić to chorwacki Hans Christian Andersen? W: Bajkowe inspiracje literaturoznawców i kulturoznawców. T. 2. Red. M. Zaorska, A. Grabowski. Olsztyn 2012.
Google Scholar

Hameršak M.: Przekłady baśni pomiędzy mobilizacją narodową a komodyfikacją. Przeł. A. Arno. „Przekładaniec” 2009/2010, nr 22/23, s. 130—145.
Google Scholar

Kirchne r H.: Nałkowska albo życie pisane. Warszawa 2011.
Google Scholar

Kos‑Lajtman A., Horvat J.: Ivana Brlić‑Mažuranić, Priče iz davnine: nova konstrukcija izvora i metodologije. „Fluminensia” 2011, br. 1, s. 87—99.
Google Scholar

Kos‑Lajtman A., Horvat J.: Utjecaj ruskih mitoloških i usmenoknjiževnih elemenata na diskurs Priča iz davnine Ivane Brlić‑Mažuranić. W: Zbornik radova petoga hrvatskog slavističkog kongresa. Ur. M. Turk, I. Srdoč‑Konestra. Knj. 1. Rijeka 2012.
Google Scholar

Legeżyńska A.: Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Warszawa 1999.
Google Scholar

Liseling‑Nilsson S.: Szwedzkie déjà vu w polskim przekładzie. „Przekładaniec” 2006, nr 16, s. 69—80.
Google Scholar

Mała encyklopedia przekładoznawstwa. Red. U. Dąmbska‑Prokop. Częstochowa 2000.
Google Scholar

Małczak L.: Croatica. Literatura i kultura chorwacka w Polsce w latach 1944—1989. Katowice 2013.
Google Scholar

Mały słownik kultury dawnych Słowian. Red. L. Leciejewicz. Warszawa 1972.
Google Scholar

Moszyński K.: Kultura ludowa Słowian. T. 2, cz. 1. Warszawa 1967.
Google Scholar

Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Pisarze, książki, serie, ilustratorzy, przegląd bibliograficzny. Red. K. Kuliczkowska, B. Tylicka. Warszawa 1979.
Google Scholar

Ojcewicz G.: Otwartość serii a seria otwarć: krytyka przekładu w systemie wiedzy o tłumaczeniu. W: Recepcja, transfer, przekład. T. 2. Red. J. Koźbiał. Warszawa 2004.
Google Scholar

Oziewicz M.: Wojna w niebie jako temat tabu: czy tłumaczyć Mroczne materie Philipa Pullmana? „Przekładaniec” 2006, nr 16, s. 193—206.
Google Scholar

Pieciul‑Karmińska E.: Polskie dzieje baśni braci Grimm. „Przekładaniec” 2009/2010, nr 22/23, s. 80—96.
Google Scholar

Pogonowski J.: Pogonowscy z Pogonowa. Szkic genealogiczno‑heraldyczny. Lwów 1928.
Google Scholar

Puszkin A.: Bajka o rybaku i rybce. Przeł. J. Tuwim. Warszawa 1979.
Google Scholar

Rapacka J.: Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej. Warszawa 1995.
Google Scholar

Rzepnikowska I.: Specyfika tłumaczenia tekstów folklorystycznych (na materiale polskich przekładów rosyjskiej bajki magicznej). Toruń 1997.
Google Scholar

Sojda S.: Adresat dziecięcy w tłumaczeniach Winnie‑the‑Pooh A.A. Milne’a na język polski i słowacki. „Przekłady Literatur Słowiańskich” 2012, t. 3, cz. 1, s. 149—163.
Google Scholar

Szkoła Kistryna. Wspomnienia b. uczniów z okresu nauki w Szkole Powszechnej i Gimnazjum im. Henryka Jordana we Lwowie [część II, ostatnia]. „Na Bajkach” 2007, nr 72 (172).
Google Scholar

Szymańska I.: Przekłady polemiczne w literaturze dziecięcej. „Rocznik Przekładoznawczy” 2014, nr 9, s. 193—208.
Google Scholar

Van Coillie J.: Nie ma śpiącej królewny bez kolców. Tłumaczenie baśni. Propozycja modelu analizy porównawczej. Przeł. E. Wójcik‑Leese. „Przekładaniec” 2009/2010, nr 22/23, s. 11—35.
Google Scholar

Venuti L.: The Translator’s Invisibility. A History of Translation. London—New York 1995.
Google Scholar

Zednik V.: „Priče iz davnine”. „Vijenac” 2000, br. 167—169.
Google Scholar

Zima D.: Ivana Brlić-Mažuranić, članstvo u Akademiji i Nobelova nagrada. „Libri&Liberi” 2014, br. 3, s. 239—262.
Google Scholar

Zima D.: Ivana Brlić‑Mažuranić. Zagreb 2001.
Google Scholar

Żygulski K.: Jestem z lwowskiego etapu. Warszawa 1994.
Google Scholar

Źródła internetowe
Google Scholar

http://angelus.com.pl/laureaci/angelus‑2012/.
Google Scholar

http://arch.uw.edu.pl/o_uw/historia/dhcuw.html.
Google Scholar

http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=271325&from=publication.
Google Scholar

http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=275000&from=publication.
Google Scholar

http://lwow.home.pl/zygulski/zygulski2.html#dzien.
Google Scholar

http://www.iszip.uw.edu.pl/historia/ksiega/26_absolwenci.html.
Google Scholar