Sztuka post-przekładu
Abstrakt
The Art of Post-translation
This article addresses meta-theoretical issues. Its core concern is to find a coherent conceptual language and an integrated research perspective which would allow to describe various experimental forms of artistic expression claiming the name of “translation”. Particular attention is paid to those literary and non-literary artistic experiments which obligatorily activate the interpretive context of translation proper and therefore require translational analytical tools. The methodological framework for research is provided by the ongoing “outward turn” in western European “post-translation studies”.
KEY WORDS: experimental translation, post-translation, outward turn, translation studies
Bibliografia
Aru E., [online]: Travaux. Laboratoire de traduction. Dostępne w Internecie: http://www.elisearu.com/11/travaux [dostęp: 14.01.2018].
Assmann A., 2006: Der lange Schatten der Vergangenheit. Erinnerungskultur und Geschichtspolitik. München, Beck.
Bachmann-Medick D., 2012 (2006): Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze. K. Krzemieniowa, tłum. Warszawa, Oficyna Naukowa.
Balbus S., 1999: Zagłada gatunków. „Teksty Drugie”, nr 6, s. 25—39.
Barańczak S., 1995: Pegaz zdębiał. Poezja nonsensu a życie codzienne. Wprowadzenie w prywatną teorię gatunków. Londyn, Puls.
Bassnett S., 2017: Foreword. W: E. Gentzler: Translation and Rewriting in the Age of Post-Translation Studies. New York, Routledge, s. viii—xiv.
Borowski G., 2012: Transkreacja: myśl przekładowa Haroldo de Camposa. „Przekładaniec”, nr 26, s. 87—107.
Breton A., 2003: Selections. M. Polizotti, ed. and introd. Berkeley—Los Angeles—London, University of California Press.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2012: Wielojęzyczność jako chwyt. W: E. Kraskowska, W. Bolecki, red.: Kultura w stanie przekładu: translatologia — komparatystyka — transkulturowość. Warszawa, Wydawnictwo IBL PAN , s. 91—118.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2013: Ekwiwalencja tekstowa w teorii przekładu i wersologii. W: W. Sadowski, red.: Potencjał wiersza. Warszawa, Wydawnictwo IBL PAN , s. 56—72.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2014: Kolaż, centon, ready-made jako techniki translatorskie. W: P. Fast, red.: Strategie translatorskie. Od modernizmu do (post)postmodernizmu. Katowice, Wydawnictwo Śląsk / Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych, s. 57—92.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2016a: Modernist Translation. An Eastern European Perspective. Models, Semantics, Functions. Frankfurt / M ., Peter Lang.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2016b: Przekład jako metodologia przekładu. W: P. Fast, T. Markiewka, J. Pisarska, red.: Reguły gier. Między normatywizmem a dowolnością w przekładzie. Katowice, Wydawnictwo Śląsk / Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych, s. 8—29.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2017: Umnyje pieriewody zaumi (stratiegii polskich pieriewodczikow). W: G.W. Wiekszyn, М. Pąkciński, otw., ried.: Litieraturnyj transfier i poetika pieriewoda: Sbornik naucznych statiej. Moskwa, Izdatielskij centr „Abukownik”, s. 70—85.
Brzostowska-Tereszkiewicz T., 2018: Jutro: posthumanistyczny przekład artystyczny. „Między Oryginałem a Przekładem”, t. 24: Typowe i nietypowe role tłumacza: wczoraj, dziś, jutro, s. 115—129.
Connely H., [online]: Translation Zone(s): A Stuttering. Dostępne w Internecie: https://vimeo.com/172641096 [dostęp: 14.01.2018].
Dembeck T., 2015: Oberflächenübersetzung: The Poetics and Cultural Politics of Homophonic Translation. „Critical Multilingualism Studies”, vol. 3, nr 1, s. 7—25.
Eoyang E.C., 2003: “Borrowed Plumage”: Polemical Essays on Translation. Amsterdam—New York, Rodopi.
Even-Zohar I., 1990: Polysystem Studies. „Poetics Today”, vol. 11, nr 1.
Gasparow М.L., 2003: Ekspierimientalnyje pieriewody. Sankt-Pietierburg, Gipierion.
Genette G., 2014 (1982): Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia. T. Stróżyński, A. Milecki, przeł. Gdańsk, Słowo / O braz Terytoria.
Gentzler E., 2017: Translation and Rewriting in the Age of Post-Translation Studies. New York, Routledge.
Grucza F., 1981: Zagadnienie translatoryki. W: F. Grucza, red.: Glottodydaktyka a translatoryka. Materiały z IV Sympozjum zorganizowanego przez Instytut Lingwistyki Stosowanej UW, Jachranka 3—5 listopada 1976. Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 9—27.
Grzesiczak Ł., 2016: „Król Ubu Translate”. Wywiad z Piotrem Mareckim i Aleksandrą Małecką. „Gazeta Wyborcza”, z 18 stycznia, s. 6.
Hermans T., 2002: Paradoxes and Aporias in Translation and Translation Studies. W: A. Riccardi, ed.: Translation Studies: Perspectives on an Emerging Discipline. Cambridge, Cambridge University Press.
Heydel M., 2009: Zwrot kulturowy w badaniach nad przekładem. „Teksty Drugie”, nr 6, s. 21—33.
Hillson J., 2013: Homophonic Translation: Sense and Sound. W: H.J. Minors, ed.: Music, Text and Translation. London, Bloomsbury, s. 95—105.
Instytut Sztuki WYSPA, http://www.wyspa.art.pl/title,TranslateKolekcjaniemozliwaczescI,pid,44,oid,38,cid,52,type,10.html [dostęp: 14.01.2018].
Jakobson R., 2009: O językoznawczych aspektach przekładu. L. Pszczołowska, tłum. W: P. Bukowski, M. Heydel, red.: Współczesne teorie przekładu. Antologia. Kraków, Znak, s. 43—49.
Janczura K., red., 2015: Dlaczego wydajemy drukiem tłumaczenie automatyczne? Rozmowa redakcyjna o Ubu Królu, numerze i serii konceptualnej. Rozmowa redakcyjna z udziałem K. Bazarnik, Z. Fajfera, M. Górskiej-Olesińskiej, A. Małeckiej, P. Mareckiego i M. Spodaryk. „ha!art. Postdyscyplinarny magazyn o kulturze współczesnej”, nr 50, s. 64—69.
Kenner H., 1971: The Pound Era. Berkeley, University of California Press.
Kibirow T., 2009: Stichi o lubwi. Moskwa, Wriemia.
Lewis P., 2007: The Cambridge Introduction to Modernism. Cambridge, Cambridge University Press.
Levý J., 2009 (1966): Przekład jako proces podejmowania decyzji. M. Adamczyk, tłum. W: P. Bukowski, M. Heydel, red.: Współczesne teorie przekładu. Antologia. Kraków, Znak, s. 72—85.
Levý J., 2011 (1963): The Art of Translation. P. Corness, trans. Z. Jettmarová, ed. with a critical foreword. Amsterdam—Philadelphia, John Benjamins. Littau K., 1997: Translation in the Age of Postmodern Production: From Text to Intertext to Hypertext. „Modern Language Studies”, vol. 33, nr 1, s. 81—96.
Loffredo E., Perteghella M., eds., 2006: Translation and Creativity: Perspectives on Creative Writing and Translation Studies. London—New York, Continuum.
Lukas K., 2014: Wyobraźnia autora i tłumacza wobec pamięci kulturowej. O Wybrańcu Tomasza Manna i jego polskim przekładzie. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”, nr 23: Wyobraźnia w przekładzie, s. 149—170.
MacLow J., 2008: Thing of Beauty: New and Selected Works. A. Tardos, ed. Berkeley, University of California Press.
Majdzik K., 2016: Przekład farsy i przekład-farsa. Kłopoty z Ubu Królem po polsku. W: M. Gawlak, A. Świeściak, red.: Komunikacja międzykulturowa. Przekład / komparatystyka / teoria i historia literatury. Ksiega jubileuszowa dedykowana profesor Bożenie Tokarzowej. Katowice, Wydawnictwo Śląsk, s. 111—125.
Małecka A., Marecki P., [w druku]: Literary Experiments with Automatic Translation: A Case Study of a Creative Experiment Involving King Ubu and Google Translate. W: B. Kalla, ed.: Literary Margins and Digital Media.
Milutis J., [online]: Bright Arrogance. A Column on Experiments in Translation. „Jacket2”. Dostępne w Internecie: https://jacket2.org/commentary/brightarrogance-1-0 [dostęp: 15.01.2018].
Nergaard S., Arduini S., 2011: Translation: A New Paradigm. „Translation: A Transdisciplinary Journal”, Inaugural Issue, s. 8—17.
Okulska I., 2016: Od przekładu intersemiotycznego do produktów typu tie-in, czyli transmedialny storytelling jako strategia tłumaczenia. „Forum Poetyki”, jesień. Dostępne w Internecie: http://fp.amu.edu.pl/od-przekladu-intersemiotycznego-do-produktow-typu-tie-in-czyli-transmedialny-storytellingjako-strategia-tlumaczenia [dostęp: 10.01.2018].
Perteghell A.M., E. Loffredo, [online]: The Creative Literary Studio. Explorations in Writing, Translation, and the Art of Text Making. Dostępne w Internecie: https://thecreativeliterarystudio.wordpress.com [dostęp: 13.09.2017].
Preda R., 2001: Ezra Pound’s (Post)Modern Poetics and Politic Logocentrism, Language, and Truth. New York, Peter Lang.
Reynolds M., Park S.S., Philippou E., [online]: Prismatic Translation. Creating New Meanings: Prismatic Translation. Creative Multilingualism. Dostępne w Internecie: https://www.creativeml.ox.ac.uk/research/prismatic-translation [dostęp: 9.01.2017].
Scott C., 2006: Translating Rimbaud’s „Illuminations”. Exeter, University of Exeter Press.
Scott C., 2010: Intermediality and Synaesthesia: Literary Translation as Centrifugal Practice. „Art in Translation”, vol. 2, nr 2, s. 153—169.
Scott C., 2012a: Literary Translation and the Rediscovery of Reading. Cambridge, Cambridge University Press.
Scott C., 2012b: Translating the Perception of Text: Literary Translation and Phenomenology. Cambridge, Legenda.
Scott C., 2014a: Przekład i przestrzenie lektury. T. Brzostowska-Tereszkiewicz, tłum. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka”, nr 23: Wyobraźnia w przekładzie, s. 209—226.
Scott C., 2014b: Translating Apollinaire. Exeter, University of Exeter Press.
Scott C., [w druku]: Understanding Understanding: Literary Translation as a Special Case of Interference. W: T. Brzostowska-Tereszkiewicz, M. Rembowska-Płuciennik, B. Śniecikowska, eds.: Understanding Misunderstanding. Creative Potential of Interference in Literary Communication.
Simon S., 2006: Translating Montreal: Episodes in the Life of a Divided City. Montreal, McGill-Queen’s University Press.
Stepken A., red., 2001: Ewa Partum 1965—2001. Karlsruhe, Badischer Kunstverein — Warschau, Nationalmuseum.
Szyłak A., Partum B., Tatar E.M., red., 2013: Ewa Partum. Instytut Sztuki Wyspa — 2012 / 2013. Gdańsk, Instytut Sztuki Wyspa / Fundacja Wyspa Progress.
Szymańska K., 2017: “Into English”: A Collection of World Literature That Debunks Age-old Translation Myths [review]. „Words without Borders. The Online Magazine for International Literature”, December. Dostępne w Internecie: http://www.wordswithoutborders.org/book-review/into-english-a-collection-of-world-literature-that-debunks-age-old-myth [dostęp: 9.01.2018].
TransARTation! wandering texts, travelling objects 2017, [online]. Dostępne w Internecie: http://transartation.co.uk/exhibition [dostęp: 13.09.2017].
Tynianow T., 1978: Fakt literacki. E. Korpała-Kirszak, wyb. Warszawa, PIW.
Ulicka D., 2007: Literaturoznawcze dyskursy możliwe. Studia z dziejów nowoczesnej teorii literatury w Europie Środkowo-Wschodniej. Kraków, Universitas.
Uspienski B., 1997: Poetyka kompozycji: struktura tekstu artystycznego i typologia form kompozycji. P. Fast, tłum. Katowice, Wydawnictwo Śląsk.
Venuti L., 2008: The Translator’s Invisiblility. A History of Translation. [2nd ed.]. London—New York, Routledge.
Vidal R., Chamarette J., [online]: Translation Games. Dostępne w Internecie: http://translationgames.net [dostęp: 13.09.2017].
Vieira E.R.P., 1998: New Registers for Translation in Latin America. W: P. Bush, K. Malmkjær, eds.: Rimbaud’s Rainbow: Literary Translation in Higher Education. Amsterdam—Philadelphia, John Benjamins, s. 171—195.
Walkowitz R.L., 2015: Born Translated: The Contemporary Novel in an Age of World Literature. New York, Columbia University Press, s. 241—244.
Polish Academy of Sciences
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
