Dlaczego powstają nowe przekłady? <i>Mistrz i Małgorzata</i> Michaiła Bułhakowa w nowym tłumaczeniu na język polski
Abstrakt
Why Do New Translations Come into Being? Mikhail Bulgakov’s The Master and Margarita in a New Polish Translation
Literary works tend to be amongst the most often translated texts. A perfect example is Mikhail Bulgakov’s novel The Master and Margarita: over the previous two years (2016—2017) three new translations thereof into Polish appeared, one of them being a translation by Leokadia, Grzegorz, and Igor Przebinda. In this paper, the main reasons for the publication of this new, “family” translation were discussed. The question about the need for makeing new translations was accompanied by other questions: how are such texts translated what strategies are used by the translator?, to what extent does he or she take account of the assumed expectations of contemporary readers? In the presentation, two research perspectives were proposed. The first of them is the translator’s viewpoint, for whom the newly done translation is a domesticated translation. The other perspective, the researcher’s one, consist in analyzing the translated text itself, in particular with regard to the applied translation strategies (exoticization vs. adaptation), indicating the differences between the latest translation and the previous ones (first by Irena Lewandowska and Witold Dąbrowski, and second by Andrzej Drawicz). The analysis of the translated text along with the accompanying paratexts in the form of numerous footnotes leads one to a conclusion that exoticization is a dominant strategy.
KEY WORDS: domestication, exoticization, Master and Margarita, Mikhail Bulgakov
Bibliografia
Cieślik M., Żebrowska A., 1999: Bułhakow ciągle zachwyca. Wstyd nie znać. Polscy czytelnicy uważają „Mistrza i Małgorzatę” za najważniejszą książkę mijającego stulecia. „Gazeta Wyborcza”, z 7 września, s. 20.
Fiałkowski T., 2016: Bułhakow pierwszy po Bogu. „Tygodnik Powszechny”. Dostępne w Internecie: https://www.tygodnikpowszechny.pl/bulhakow-pierwszy-po-bogu-146092 [dostęp: 30.09.2017].
Kizeweter M., 2009: Przepis na przypis — o przypisach na podstawie wybranych przekładów anglojęzycznej literatury pięknej na język polski. W: A. Kopczyński, M. Kizeweter, red.: Jakość i ocena tłumaczenia. Warszawa, Academica Wydawnictwo SWSP, s. 36—63.
Korcz K., 2016: „Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa w Polsce w latach 1969—1989. Poznań, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Loewe I., 2007: Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
NDiaye I.A., 2012: Przekład związków frazeologicznych z nominacjami diabła w polskich tłumaczeniach powieści Michaiła Bułhakowa „Mistrz Małgorzata”. „Acta Neophilologica”, t. 14 (2), s. 159—176.
Przebinda G., 2017: „Sto dwadzieścia jedna Małgorzata”. O tekście pierwszego polskiego przekładu „Mistrza i Małgorzaty”. „Przegląd Rusycystyczny”, nr 2 (158), s. 54—79.
Urbanek D., 2004: Pęknięte lustro. Tendencje w teorii i praktyce przekładu na tle myśli humanistycznej. Warszawa, Trio.
Venuti L., 1995: The Translator’s Invisibility: A History of Translation. London, Routledge.
Volodzko-Butkevič A., 2012: Pol’skij Bulgakov (očerk vospriâtiâ). W: G. Pšebinda, Â. Sveži, red.: Mihail Bulgakov, ego vremâ i my. Krakov, Wydawnictwo „Scriptum” Tomasz Sekunda, s. 671—672.
Warmuzińska-Rogóż J., 2016: Szkice o przekładzie literackim. Literatura rodem z Quebecu w Polsce. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Żemła K., 1997: O dwóch przekładach „Mistrza i Małgorzaty” Michaiła Bułhakowa. „Opcje”, nr 1, s. 22—25.
The John Paul II Catholic University of Lublin
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
