Dlaczego tłumaczy się literaturę piękną na regionalny język kaszubski? / Why is literature translated into the Kashubian language?
Abstrakt
The topic of the article is an attempt to answer the question: Why are translations into Kashubian made? The analysis draws upon the distinction between weak and strong languages. Translations into regional language are considered as a symbolic phenomenon; which is to contribute to the preservation of regional identity and the development of minority language and culture.
Słowa kluczowe
the Kashubian language; regional language; translation; literature; identity
Bibliografia
Bassnett S., Trivedi H., eds., 1999: Post-colonial Translation: Theory and Practice, London, New York, Routledge.
Brzechwa J., 2014: Brzechwa dzecoma. T. Fópka, skaszëbił. Gduńsk, Wydawnictwo Oskar.
Cronin M., 1995: Altered Studies. Translation and Minority Languages. „TTR”, no. 1, vol. 8, s. 85—100.
Jacquemond R., 1992: Translation and Cultural Hegemony. The Case of French-Arabic Translation. W: L. Venuti, ed.: Rethinking Translation. Discourse, Subjectivity, Ideology. London, New York, Routledge, s. 139—158.
Kamiński R., red., 2012: Tłumaczenia na język kaszubski. Osiągnięcia, metody, cele (Materiały pokonferencyjne). Wejherowo, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej.
Kochanowski J., 2011: Treny. Jiscënczi. J. Mamelsczi, dolmaczënk. Gdynia, Region.
Krysztofiak M., 1996: Przekład literacki we współczesnej translatoryce. Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kuik-Kalinowska A., 2012: Klasyka literatury polskiej po kaszubsku. Rekonesans badawczy. W: R. Kamiński, red.: Tłumaczenia na język kaszubski. Osiągnięcia, metody, cele (Materiały pokonferencyjne). Wejherowo, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, s. 39—46.
Majewicz A.F., Wicherkiewicz T., 2001: Polityka językowa na Kaszubach na tle prawodawstwa wobec mniejszości w jednoczącej się Europie (Diagnoza i postulaty). W: E. Breza, red.: Kaszubszczyzna. Kaszëbizna. Opole, Instytut Filologii Polskiej UO, s. 81—98.
Makurat H., 2007: Jeleżnosc kaszëbsczégò jãzëka z pòzdrzatkù hierarchnoscë jãzëków a jãzëkòwëch pòlitików na diachrónny i synchrónny rówiznie. W: Materiały Krakowskiej Konferencji Młodych Uczonych (Kraków 20—22 września 2007). Kraków, Grupa Naukowa Pro Futuro, s. 559—565.
Makurat H., 2016: Uwarunkowane kulturowo zmiany językowe w kaszubskim przekładzie „Bajki o rybaku i rybce” Aleksandra Siergiejewicza Puszkina. „Język a Kultura”, t. 26, s. 347—354.
Makurat H., 2017: Frazeologizmy i przysłowia w przekładzie bajek Iwana Kryłowa z języka rosyjskiego na kaszubszczyznę. „Prace Językoznawcze”, nr 19 (4), s. 93—105.
Makurat H., 2017: Frazeologizmy w przekładach na język kaszubski baśni Jana Drzeżdżona. „Slavia Occidentalis”, nr 74 (1), s. 41—49.
Makurat H., 2017: Frazeologizmy w przekładzie na język kaszubski książki Balbina z IV B Danuty Stanulewicz. Krytyka przyjętej przez tłumaczkę strategii translatorskiej. „Zeszyty Łużyckie”, t. 51, s. 273—288.
Makurat H., 2017: W jakim zakresie tłumacz tekstów literackich z języka polskiego na kaszubszczyznę jest pośrednikiem między kulturami? „Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu”, nr 12, s. 237—248.
Makurat-Snuzik H., 2019: Problemy przekładu na język zdominowany. Obcość w tłumaczeniu rozpatrywana w kontekście nierównej pozycji języka wyjściowego i docelowego. Na przykładzie translacji dzieł literatur słowiańskich na język kaszubski. Gdańsk, Wydawnictwo UG.
Mickiewicz A., 2010: Pón Tadeùsz to je Òstatny najachùnk na Lëtwie: szlacheckô historiô z rokù 1811 i 1812 w dwanôsce knégach wiérszã. S. Janke, skaszëbił. Wejrowò, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej—Gduńsk, Wydawnictwo Maszoperia Literacka.
Milne A.A., 2015: Miedzwiôdk Pùfôtk. Z òriginału anielsczégò przełożëła B. Ùgòwkô. Gduńsk, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie.
Niranjana T., 1992: Siting Translation: History, Post-structuralism, and the Colonial Context. Berkeley, Los Angeles, University of Carolina Press.
Puszkin A.S., 1868: Wò rébôku é ribce. F. Ceynowa, tołmaczenié. „Skôrb Kaszébsko słovjnskjé mòvé”, nr 9, s. 128—132.
Shakespeare W., 2013: Rómeò i Julia. I. Czajinô, tołmaczenié. J. Tréder, posłowie. Gduńsk, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie.
Skibińska E., Misiak M., 2007: Języki mniejszości etnicznych a przekład. Wokół polskich i francuskich przekładów poezji łemkowskiej. „Teksty Drugie”, nr 4, s. 73—95.
Szymański W., 2001: Globalizacja. Wyzwania i zagrożenia. Warszawa, Difin.
Tortosa J.M., 1986: Polityka językowa a języki mniejszości. Od Wieży Babel do Daru Języków. A. Rurarz, przeł. J. Perlin, przedm. Warszawa, PIW.
Treder J., 2012: O przekładach na kaszubski i z kaszubskiego. W: R. Kamiński, red.: Tłumaczenia na język kaszubski. Osiągnięcia, metody, cele (Materiały pokonferencyjne). Wejherowo, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, s. 9—27.
Tuwim J., 2013: Nôsnôżniészé wiérztë dlô dzecy. T. Fópka, skaszëbił. Gduńsk, Wydawnictwo Oskar.
Zieniukowa J., 2003: Pojęcie aksjologiczne „prestiż” a społeczna sytuacja języków mniej używanych — casus łużycczyzny i kaszubszczyzny. W: E. Wrocławska, J. Zieniukowa, red.: Języki mniejszości i języki regionalne. Warszawa, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 79—100.
University of Gdansk Polska
https://orcid.org/0000-0002-0132-9997
doktor, pracownik naukowy Uniwersytetu Gdańskiego. Absolwentka filologii polskiej, slawistyki, filologii rosyjskiej i filozofii. Autorka kaszubskojęzycznej monografii Interferencjowé przejinaczi w gôdce bilingwalny spòlëznë Kaszub (Procesy interferencyjne w mowie bilingwalnej społeczności Kaszub) oraz podręcznika Gramatika kaszëbsczégò jãzëka, będącego pierwszym normatywnym opracowaniem gramatycznym języka kaszubskiego. Prowadzi badania dotyczące historii kaszubszczyzny, normalizacji języka kaszubskiego, dialektologii kaszubskiej, bilingwizmu, społecznego funkcjonowania kaszubszczyzny, a także przekładoznawstwa. Tłumaczka języka kaszubskiego, m.in. przetłumaczyła dramat Ślub Gombrowicza na język kaszubski (2011), dramaty Lecha Bądkowskiego (2009), a też mniejsze teksty z języka polskiego, serbskiego, rosyjskiego i słoweńskiego. Członek Rady Języka Kaszubskiego.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
