Autor bada, która koncepcja określania prawa właściwego powinna być uznana za optymalną dla wspólnotowego porządku prawnego. Wzięto pod uwagę osiągnięcia wspólnotowego międzynarodowego prawa prywatnego w zakresie prawa materialnego i procesowego, a także osiągnięty poziom harmonizacji prawa państw członkowskich. Autor doszedł do wniosku, że wspomniane osiągnięcia i osiągnięty poziom harmonizacji przemawiają za koncepcją łączenia wyboru norm materialnych z normami międzynarodowego prawa procesowego. Jednak nawet tak szeroka koncepcja jest dla niego niewystarczająca, gdyż nie uwzględnia specyfiki rynków wewnętrznych. Te ostatnie wymagają szczególnych metod określania stosowalności norm prawnych. Wśród nich wiodące miejsce zajmuje wzajemne uznawanie i ekwiwalencja norm prawnych państw członkowskich zgodnie z zasadą kraju pochodzenia towarów i usług. Artykuł, poza wprowadzeniem i uwagami pomyślanymi jako materiał do dyskusji, przedstawia a) kryteria uznania danej koncepcji za optymalną dla prawa wspólnotowego, b) powiązanie norm kolizyjnych i międzynarodowego prawa procesowego już istniejące w prawie wspólnotowym, c) potrzebę istnienia konstrukcji będącej ekwiwalentem norm kolizyjnych. Jest to przez autora postrzegane jako znaczenie zasady kraju pochodzenia w ramach koncepcji wzajemnego uznawania i ekwiwalencji norm materialnych państw członkowskich.

Artykuł stanowi krytyczną ocenę realizacji Programu Haskiego (2005–2010) w dziedzinie prawa cywilnego. Chociaż przyjęto niemal wszystkie instrumenty przewidziane w Programie (czemu towarzyszyło wzmocnienie struktur operacyjnych, takich jak Europejska Sieć Sądowa czy narzędzia e-sprawiedliwości), niedociągnięcia stały się bardziej widoczne. Niespójność instrumentów jest jednym z nich. W artykule szczegółowo opisano rosnące znaczenie wymiaru zewnętrznego polityki WSiSW (Wolność, Bezpieczeństwo i Sprawiedliwość).

Klauzula porządku publicznego (pol. porządek publiczny, ang. public policy) jest powszechnie uznawanym powodem, dla którego można odmówić uznania lub wykonania wyroku arbitrażowego. Wyjątek ten jest uznany w Konwencji Nowojorskiej i został również włączony do polskiego Prawa o arbitrażu z 2005 roku. Artykuł analizuje klauzulę porządku publicznego w międzynarodowym arbitrażu handlowym, tak jak jest ona rozumiana w doktrynie prawa i stosowana przez sądy na całym świecie. Sformułowano ogólny wniosek, że sądy w głównych jurysdykcjach niemal jednomyślnie wiernie stosują politykę sprzyjającą wykonaniu i rzadko odmawiają uznania wyroków arbitrażowych z powodu naruszenia porządku publicznego. Artykuł następnie analizuje klauzulę porządku publicznego w prawie polskim, ze szczególnym naciskiem na jej praktyczne zastosowanie przez sądy. Zgodnie z formułą ustaloną w polskim orzecznictwie, porządek publiczny jest naruszony, jeśli wyrok arbitrażowy narusza porządek publiczny jako taki, to znaczy główne zasady organizacji państwa lub zasady społeczno-gospodarcze panujące w Polsce, określone przede wszystkim w Konstytucji, lub podstawowe zasady różnych dziedzin prawa. Zauważa się, że pozornie polskie sądy wydają się ostrożnie korzystać z klauzuli porządku publicznego, uznając jej wyjątkowy i wąski charakter. Niemniej jednak, bliższe spojrzenie na niektóre orzeczenia pokazuje, że polscy sędziowie mają trudności w uchwyceniu rozbieżności między zakazem wychodzenia poza meritum sprawy (brakiem rewizji merytorycznej, fr. revision au fond) a dopuszczalnym zakresem kontroli podczas poszukiwania naruszeń porządku publicznego.

Od dnia 17 grudnia 2009 r. ma zastosowanie nowa norma kolizyjna dotycząca dobrowolnego przelewu wierzytelności przewidziana w art. 14 rozporządzenia Rzym I. Artykuł próbuje przedstawić interpretację nowo wprowadzonej normy. Odwołano się do art. 12 Konwencji rzymskiej o prawie właściwym dla zobowiązań umownych, która posłużyła jako podstawa dla nowego rozporządzenia. Główny nacisk położono na aspekty rzeczowe przelewu, a głównym pytaniem jest, czy i w jakim zakresie zostały one uregulowane w nowym rozwiązaniu. W tym celu omówiono proces legislacyjny, który doprowadził do jego przyjęcia. Dodatkowo przedstawiono krótkie podsumowanie aktualnie najistotniejszych propozycji odpowiednich rozwiązań kolizyjnych podnoszonych w doktrynie i orzecznictwie, przy jednoczesnym uwzględnieniu materialnoprawnego uzasadnienia każdego z nich.

Konferencja Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego (International Law Association), która odbyła się w New Delhi w dniach 2-6 kwietnia 2002 roku, przyjęła Rezolucję i Zalecenia dotyczące klauzuli porządku publicznego (public policy) jako podstawy do odmowy uznania lub wykonania wyroków arbitrażowych. Zalecenia zostały przygotowane przez grupę ekspertów pod przewodnictwem P. Mayera, A. Shepparda i N. Nassara. Zalecenia mają na celu zrównoważenie dwóch ważnych wartości: z jednej strony polityki sprzyjającej uznawaniu wyroków arbitrażowych, a z drugiej strony ochrony najbardziej fundamentalnych zasad systemu prawnego państwa, w którym następuje uznanie. Biorąc pod uwagę wysoką reputację ILA oraz autorów Zaleceń, powinny one stanowić ważne wytyczne dla sądów w zakresie stosowania klauzuli porządku publicznego.

Artykuł analizuje orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 6 października 2009 r. w sprawie C-133/08, dotyczące wykładni przepisów Konwencji o prawie właściwym dla zobowiązań umownych (Konwencji rzymskiej z 1980 r.), w szczególności jej artykułu 4 dotyczącego prawa właściwego w przypadku braku wyboru przez strony oraz możliwości rozszczepienia statutu kontraktowego. Sprawa dotyczyła sporu między belgijską spółką ICF a dwiema spółkami niderlandzkimi w przedmiocie zapłaty za usługę transportową na podstawie umowy czarterowej. Kluczowe zagadnienia objęły kwalifikację umowy czarterowej jako umowy przewozu towarów, zastosowanie domniemań prawnych z art. 4 Konwencji oraz warunki odstępstwa od nich, a także możliwość zastosowania różnych praw do poszczególnych części umowy. Trybunał wyjaśnił, że art. 4 ust. 4 ma zastosowanie do umów czarterowych, których głównym przedmiotem jest faktyczny przewóz towarów, a rozszczepienie umowy jest możliwe wyjątkowo, gdy jej część ma autonomiczny charakter.

Jak słusznie podkreślono w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 6 października 2009 r., C‑133/08, rozszczepienie statusu kontraktowego zdefiniowanego w art. 4 ust. 1 zdanie 2 Konwencji rzymskiej może nastąpić jedynie wyjątkowo i tylko w sytuacji, gdy część umowy może być traktowana jako autonomiczna w stosunku do pozostałej części umowy. Autor zauważa, że rola zwrotu «część umowy» zawartego w art. 4 ust. 1 zdanie 2 i art. 3 ust. 1 zdanie 3 Konwencji jest odmienna. Potwierdza to kontekst tych zwrotów. W pierwszej z wymienionych powyżej reguł zwrot ten jest powiązany ze zwrotem «wyjątkowo». Druga ze wspomnianych reguł dotyczy dopuszczalności rozszczepienia umowy. Zgodnie z art. 3 ust. 1 zdanie 3 strony mogą więcej, niż może uczynić sędzia stosujący art. 4 ust. 1 zdanie 2 Konwencji. Autor przychyla się do stanowiska Trybunału, że sąd w procesie poszukiwania prawa właściwego powinien zawsze dążyć do oparcia się na domniemaniach zawartych w art. 4 ust. 2—4 Konwencji. Niemniej jednak, gdy umowa wykazuje ściślejszy związek z innym państwem niż państwo wskazane przez domniemanie, sąd zgodnie z art. 4 ust. 5 zdanie 2 może zastosować prawo tego innego państwa. Pozytywnie oceniono interpretację art. 4 ust. 4, która dopuszcza zastosowanie tej reguły do umowy czarteru. Za zbyt daleko idącą uznano tezę nr 2 orzeczenia, która stanowi, że w procesie poszukiwania prawa właściwego dla autonomicznej części umowy należy zawsze stosować art. 4 ust. 1 zdanie 2 Konwencji. Zdaniem autora autonomiczna część umowy może posiadać cechy, które uzasadniałyby zastosowanie jednego z domniemań z art. 4 ust. 2—4 Konwencji. Wreszcie, w procesie poszukiwania prawa właściwego dla umowy przewozu, gdy przesłanki domniemania z art. 4 ust. 4 zdanie 2 nie są spełnione — należy zastosować art. 4 ust. 2 Konwencji.

Komentarz odnosi się do orzeczenia wydanego w sprawie o zezwolenie na wykonanie w Polsce orzeczenia sądu francuskiego. Niniejszy artykuł ma na celu w szczególności analizę przepisów przejściowych zawartych w art. 54 Konwencji o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych, sporządzonej w Lugano dnia 16.09.1988 r. oraz w art. 66 Rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22.12.2000 r. w sprawie jurysdykcji i wykonywania orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych. Potrzeba omówienia tych zagadnień wynika z faktu, że przepisy przejściowe Konwencji lugańskiej i Rozporządzenia Bruksela I dotyczące wykonywania orzeczeń sądowych budzą w praktyce wiele wątpliwości interpretacyjnych. Wreszcie, niniejszy komentarz odnosi się do prawnego charakteru postępowania przed sądem drugiej instancji, w szczególności do pojęcia «postępowanie sporne» (art. 43 ust. 3 Rozporządzenia Rady Bruksela I oraz art. 37 ust. 1, art. 40 ust. 2 Konwencji lugańskiej).