Badania eksperymentalne w zakresie semantyki jzyka naturalnego. Przyczynek do dyskusji nad realnoci psychologiczn hipotez lingwistycznych
Abstrakt
The article presents the results of laboratory experiments on several linguistic hypotheses. The experiments were checked for their epistemological control of the psychological reality of the world description that they offer. The article refers to the psycholinguistic experiments that aim to define the explanatory adequacy of the semantic models that simulate the implementation of the representative function of the language. The two themes: philological (linguistic) and cognitive (neurolinguistic and psycholinguistic) are combined in the article.
Słowa kluczowe
linguistic model; psychological reality; laboratory experiment
Bibliografia
Armstrong S., Gleitman L., Gleitman H., 1983, What some concepts might not be, „Cognition”, No. 13.
Battig W.R., Montague W.E., 1969, Category norms for verbal items in 56 categories: A replication and extension of the Connecticut category norms, „Journal of Experimental Psychology Monograph”, No. 80.
Brzeziński J., 2012, Metodologia badań psychologicznych, Warszawa.
Collins M.R., Quillian A.M., 1969, Retrieval time from semantic memory, „Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior”, No. 8.
Friederici A.D., 2011, The brain basis of language processing. From structure to function, „Physiological Reviews”, No. 91 (4).
Gleason J.B., Ratner N.B., 2005, Psycholingwistyka, przeł. Bobryk J. i in., Gdańsk.
Grabowska A., 2011, Mózgowe mechanizmy komunikacji językowej z perspektywy metod neuroobrazowania, w: Kurcz I., Okuniewska H., red., Język jako przedmiot badań psychologicznych. Psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka, Warszawa.
Grochowski M., 1982, Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne, Toruń.
Lyons J., 1984/1989, Semantyka, t. 1 i 2, Warszawa.
MikołajczukMatyja N., 1998, Definiowanie pojęć przez przeciętnych użytkowników języka i przez leksykografów, Poznań.
MikołajczukMatyja N., 2008, Hierarchiczna struktura leksykonu umysłowego. Relacje semantyczne w leksykonie widzących i niewidomych użytkowników języka, Poznań.
Miodunka W., 1989, Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa.
Nowak T., 2014, Modele lingwistyczne – ile i dla kogo?, w: Moroz A., Sobotka P., Żabowska M., red., Maiuscula linguistica. Studia in honorem Professori Matthia Grochowski sextuagesimo quinto dedicata, Warszawa.
Nowak T., 2015, Przegląd badań z zakresu semantyki językoznawczej prowadzonych w Polsce po 1989 r., „Język Polski”, z. 1–2.
Okuniewska H., 2011, Nowe propozycje rozumienia funkcjonalnej neuroanatomii mowy i języka, w: Kurcz I., Okuniewska H., red., Język jako przedmiot badań psychologicznych. Psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka, Warszawa.
Przybylska R., 2002, Polisemia przyimków polskich w świetle semantyki kognitywnej, Kraków.
Rączaszek-Leonardi J., Jarymowicz K., 2006, Własności słów a czas i rozpoznanie: częstość występowania, długość, obecność dwuznaków, „Studia Psychologiczne”, t. 44, nr 4.
Rosch E.H., 1975, Cognitive representations of semantic categories, „Journal of Experimental Psychology. General”, No. 104.
Rosch E.H., Mervis C., 1975, Family resemblances: Studies in the internal structure of categories, „Cognitive Psychology”, No. 7.
Siuta J., red., 2006, Słownik psychologii, Kraków.
Smith E.E., Shoben E.J., Rips L.J., 1974, Structure and process in semantic memory: A featural model for semantic decisions, „Psychological Review”, No. 81.
Tabakowska E., 1995, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków.
Tabakowska E., 2001, Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków.
Titone D.A., Connine C.M., 1994, The comprehension of idiomatic expresssions: Effects of predictability and literality, „Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition”, No. 20.
Tokarski R., 1984, Struktura pola znaczeniowego (studium językoznawcze), Warszawa.
Traxler M.J., Gernsbacher M.A., eds., 2006, Handbook of psycholinguistics. Second Edition, London.
dr hab, Instytut Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. Polska
Językoznawca. Przedmiot jego badań stanowi gramatyka i semantyka współczesnego języka polskiego, a zwłaszcza następujące zagadnienia: formalny opis polszczyzny i eksplikowanie znaczeń wybranych jednostek języka. Szczególną wagę przywiązuje w opisie do kwestii metodologicznych, m.in. testuje różne modele lingwistyczne na podstawie zgromadzonego materiału językowego. Obecnie jego zainteresowania ogniskują się wokół eksperymentalnych badań nad językiem i mową. Jest autorem wielu książek, m.in. monografii: Od przesłanki do konkluzji. Polskie czasowniki wnioskowania (2013), Język w świetle odkryć nauki (2011), Przyimki lokatywnoinkluzyjne we współczesnym języku polskim w głębi, w obrębie, w środku, we wnętrzu (2008).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
