Diagnoza i postępowanie logopedyczne w nauczaniu języka polskiego jako obcego
Abstrakt
The article describes how to use the competence of a speech therapist in teaching Polish as a foreign language (especially at the early stage of the glottodidactic process). Teaching pronunciation is an integral element of teaching Polish as a foreign language and according to the authors of the article, it can be more effective if the following issues are taken into consideration: diagnosis of speech disorders (including efficiency of speech organs and phonemic hearing) and an efficient therapy. Such an approach is advised in the case of students: 1. who have no biological deficits, however have problems learning correct pronunciation; 2. who have speech defects; or 3. whose pronunciation in a learnt language is influenced by speech therapy.
Słowa kluczowe
diagnosis of speech disorder; pronunciation; teaching Polish as a foreign language
Bibliografia
Balkowska G., 2004, Nauczanie wymowy polskiej w grupie wielojęzycznej, w: Dąbrowska A., red., Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym. Materiały z międzynarodowej konferencji Stowarzyszenia „Bristol”, Wrocław.
Cieszyńska J., 2006a, Dwujęzyczność, wielokulturowość – przekleństwo czy bogactwo? O poszukiwaniu tożsamości Polaków w Austrii, Kraków.
Cieszyńska J., 2006b, Kocham uczyć czytać. Poradnik dla rodziców i nauczycieli, Kraków.
Dąbrowska A., Dobesz U., Pasieka M., 2010, Co warto wiedzieć. Poradnik metodyczny dla nauczycieli języka polskiego jako obcego na Wschodzie, Warszawa.
Dąbrowska A., Pasieka M., 2015, Błąd językowy – co to takiego? Rozważania o błędzie językowym w glottodydaktyce polonistycznej, „Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 22, Błąd glottodydaktyczny, Łódź.
Demel G., 1979, Elementy logopedii, Warszawa.
Demel G., 1996, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa.
Grabias S., 2008, Postępowanie logopedyczne. Diagnoza, programowanie terapii, terapia, „Logopedia”, nr 37.
Grabias S., 2011, Logopedia – nauka o biologicznych uwarunkowaniach języka i zachowań językowych, „Logopedia”, t. 39/40.
Jastrzębowska G., 1998, Podstawy teorii i diagnozy logopedycznej, Opole.
Jastrzębowska G., PelcPękala O., 2003, Diagnoza i terapia logopedyczna zaburzeń komunikacji u dzieci, w: Gałkowski T., Jastrzębowska G., red., Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, t. 2, Opole.
KamperWarejko J., KaprońCharzyńska I., 2015, Błąd wymowy czy wada wymowy? Rozważania na marginesie nauki języków obcych, „Linguodidactica”, nr XIX.
Komorowska H., 2009, Metodyka nauczania języków obcych, Warszawa.
Kubicka E., 2010, Miejsce fonetyki w nauczaniu języka polskiego – teoria a praktyka, w: Taczyńska K., Birecka K., red., Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Toruń.
Madelska L., 2010a, Bliźniacze słowa. Test przesiewowy do badania dojrzałości szkolnej w zakresie percepcji i wymowy dzieci wielojęzycznych, Lublin.
Madelska L., 2010b, Między logopedią a glottodydaktyką, „Wielkopolski Przegląd Logopedyczny”, nr 1/9.
MajewskaTworek A., 2005, Trudności fonetyczne i fonologiczne niemieckojęzycznych studentów uczących się języka polskiego jako obcego, w: Garncarek P., red., Nauczanie języka polskiego jako obcego i polskiej kultury w nowej rzeczywistości europejskiej, Warszawa.
MichalakWidera I., 2009, Logopedyczny test dla dzieci i młodzieży, Katowice.
MichalakWidera I., Węsierska K., 2012, Test do badań przesiewowych mowy dla dzieci w wieku przedszkolnym, Katowice.
Michalik M., 2012, Nowa Logopedia a diagnoza różnicowa zaburzeń komunikacji językowej, „Nowa Logopedia”, t. 3, Diagnoza różnicowa zaburzeń komunikacji językowej, Kraków.
Młynarska M., Smereka T., 2000, Psychostymulacyjna metoda kształcenia i rozwoju mowy oraz myślenia, Warszawa.
Ostapiuk B., 2005, Logopedyczna ocena ruchomości języka, w: Młynarska M., Smereka T., red., Logopedia. Teoria i praktyka, Wrocław.
Polański K., red., 1999, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław.
Seretny A., Lipińska E., 2005, ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, Kraków.
Seretny A., Lipińska E., 2006, Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego, Kraków.
Styczek I., 1979, Logopedia, Warszawa.
Szulc A., 1984, Podręczny słownik językoznawstwa stosowanego. Dydaktyka języków obcych, Warszawa.
Świstowska M., 2011, Między logopedią a glottodydaktyką. Zastosowanie metod logopedycznych w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: Nycz R., Miodunka W.T., Kunz T., red., Polonistyka bez granic, t. 2, Glottodydaktyka polonistyczna – współczesny język polski – językowy obraz świata, Kraków.
Tambor J., 2010, Nauczanie wymowy polskiej. Trudności różnych grup cudzoziemców, w: Achtelik A., Kita M., Tambor J., red., Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego, t. 2, Katowice.
Tambor J., 2012a, Poprawna wymowa polska. Przewodnik dla cudzoziemców i ich nauczycieli, w: Maciołek M., Tambor J., Głoski polskie. Przewodnik fonetyczny dla cudzoziemców i nauczycieli uczących języka polskiego jako obcego, Katowice.
Tambor J., 2012b, Wiedza z fonetyki – pomoc w osiąganiu bilingwalności dzieci, w: Węsierska K., red., Profilaktyka logopedyczna w praktyce edukacyjnej, t. 1, Katowice.
Tambor J., 2014, Znajomość języka a wiedza o języku. Uwagi o uczeniu nauczania języka polskiego, w: Polonistyka dziś – kształcenie dla jutra, t. 3, Kraków.
Węsierska K., 2012, Profilaktyka logopedyczna w ujęciu systemowym, w: tejże, red., Profilaktyka logopedyczna w praktyce edukacyjnej, t. 1, Katowice.
Węsierska K., 2014, Interwencja logopedyczna w przypadku jąkania u osób bilingwalnych, w: KurosKowalska K., Loewe I., red., Dwujęzyczność, wielojęzyczność, wielokulturowość. Szanse i zagrożenia na drodze do porozumienia, Gliwice.
Wójtowicz J., 1980, Wymowa polska a nauczanie cudzoziemców, w: Lewandowski J., red., Metodyka nauczania języka polskiego jako obcego, Warszawa.
dr, Szkoła Języka i Kultury Polskiej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0001-6677-615X
Jej zainteresowania koncentrują się wokół zagadnień kognitywnokulturowych oraz glottodydaktycznych, a także możliwości wykorzystania wiedzy i praktyki logopedycznej w procesie nauczania języka polskiego jako obcego. Autorka artykułów: „Pisanie z pamięci” – strategie narracyjne we współczesnej literaturze autobiograficznej (2011), Pamięć autobiograficzna jako podstawa kształtowania tożsamości (2001). Razem z Małgorzatą Smereczniak opracowała 6. tom serii Czytaj po polsku, zawierający przystosowane do celów glottodydaktycznych utwory Nataszy Goerke (Paralele) i Ryszarda Kapuścińskiego (Wewnątrz góry lodowej) (2007, 2011, 2016). Prowadziła wykłady i zajęcia gościnne na uniwersytetach w Bułgarii, Niemczech, na Słowacji, Ukrainie oraz we Włoszech. Od 2017 roku wpisana na listę egzaminatorów prowadzoną przez Państwową Komisję do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego.
mgr, Szkoła Języka i Kultury Polskiej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. Polska
Doktorantka w Instytucie Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej. Absolwentka filologii polskiej ze specjalnością nauczycielską oraz specjalizacją język polski i literatura polska w świecie. Ukończyła Podyplomowe Studia Kwalifikacyjne Nauczania Kultury Polskiej i Języka Polskiego jako Obcego na Uniwersytecie Śląskim, a także Logopedię z Emisją Głosu na Uniwersytecie Łódzkim. Przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą zagadnieniom zaburzeń wymowy u osób z językiem polskim jako drugim. Od 2017 roku wpisana na listę egzaminatorów prowadzoną przez Państwową Komisję do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
