Między kanonem literackim a kulturą zwielokrotnioną
Abstrakt
Contemporary cultural changes force Polish literary critics to constantly change their views on literature. Traditional literary canon is prone to stagnation and inertia, but multiculturalism may lead to a dangerous melting in the multiplied maze of cultural interconnections. Trying to overcome such antinomies, the author of the article focuses on the criteria that are important in the reception of Polish culture abroad. Literary canon is not regarded as a standard, but it is worth taking into consideration as an exposition of some general aesthetic, axiological and worldview changes.
Słowa kluczowe
comparative studies; literary canon; stereotype; particularism; multiculturalism
Bibliografia
Agamben G., 2008, Wspólnota, która nadchodzi, przeł. Królak S., Warszawa.
Anusiewicz J., 1990, Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX wieku, w: Bartmiński J., red., Językowy obraz świata, Lublin.
Bartmiński J., 1993, Polskie rozumienie ojczyzny i jego warianty, w: tegoż, red., Pojęcie ojczyzny we współczesnych językach europejskich, Lublin.
Bartmiński J., Tokarski R., 1986, Językowy obraz świata a spójność tekstu, w: Dobrzyńska T., red., Teoria tekstu, Wrocław.
Benjamin W., 1996, Dzieło sztuki w dobie możliwości jego reprodukcji technicznej, przeł. Sikorski J., w: tenże, Anioł historii. Eseje, szkice, przeł. Orłowski H. i in., Poznań.
Bloom H., 1994, The Western Canon. The Books and School of the Ages, New York.
Bolecki W., 2001, Modalność. Literaturoznawstwo. Kognitywizm, „Teksty Drugie”, nr 5.
Burszta W.J., 2006, Nauki o kulturze wobec literatury. Przypadek antropologii, w: Czermińska M., red., Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja, Kraków.
Burszta W.J., 2008, Świat jako więzienie kultury. Pomyślenia, Warszawa.
Delaperrière M., 2013, Une poétique de l’absence au service du témoignage, w: SmoragGoldberg M., Tomaszewski M., réd., Mémoire(s) des lieux dans la prose centreeuropéenne après 1989, Paris.
Deleuze G., Guattari F., 1972, L’AntiOedipe, Paris.
Detienne M., 2000, Comparer l’incomparable, Paris.
Detienne M., 2002, L’Art de construire des comparables. Entre historiens et anthropologues, „Critique internationale”, N° 14.
Gadamer G.H., 2015, Prawda i metoda, przeł. Baran B., Warszawa.
Giddens A., 2001, Nowoczesność i tożsamość, przeł. Szulżycka A., Warszawa.
Grzegorczykowa R., 1990, Pojęcie językowego obrazu świata, w: Bartmiński J., red., Językowy obraz świata, Lublin.
Gumbrecht H.U., 2004, The Production of Presence. What Meaning Cannot Convey, Stanford.
Hartog F., 2002, Régimes d’historicité. Présentisme et expériences du temps, Paris.
Kania I., 1994, Kanon kultury, sztywna forma czy żywa treść?, „Znak”, nr 7.
Kaniewski J., 2007, Jaki kanon? „Horyzonty Polonistyki”, nr 5.
Kłoskowska A., 1991, Sąsiedztwo narodowe i uniwersalizacja kultury, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.
Kłoskowska A., 1996, Kultury narodowe u korzeni, Warszawa.
Kłoskowska A., 1997, Kultury narodowe wobec globalizacji a tożsamość jednostki, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.
Lavocat F., 2012, Le comparatisme comme esthétique de la défamiliarisation, http://www.voxpoetica.org/t/articles/lavocat2012.html [dostęp: 10.10.2016].
Luhmann N., 2007, Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, przeł. Kaczmarczyk M., Kraków.
Marinelli L., 2006, Polonocentryzm w historii literatury, jego racje i ograniczenia w uniwersyteckiej syntezie historycznoliterackiej, w: Czermińska M., red., Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja, Kraków.
Marinelli L., 2010, Granice i zagranice historii literatury, w: Nycz R., Miodunka W., Kunz T., red., Polonistyka bez granic, Kraków.
Nasiłowska A., 2008, Między kolekcją a kanonem, „Polityka”, nr 42.
Nycz R., Łebkowska A., Dauksza A., red., 2015, Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym, Warszawa.
Panas W., 1996, O pograniczu etnicznym w badaniach literackich, w: Michałowska T., red., Wiedza o literaturze i edukacja, Warszawa.
Ricoeur P., 1975, Wyzwanie semiologiczne: problem podmiotu, w: tegoż, Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, wyb. i oprac. Cichowicz S., przeł. Bieńkowska E., Warszawa.
Rouget P., 2014, La violence de l’humanisme, Paris.
Salgas J.P., Chavanne B., 2004, „Les trois mousquetaires”, Witkacy, Schulz, Gombrowicz, Kantor, Paris.
Shallcross B., 2009, Dreszcz zachwytu i historia literatury za granicą, „Teksty Drugie”, nr 3.
Simondon G., 2012, Du mode d’existence des objets techniques, Paris.
Skrendo A., 2005, Kanon i lektura, w: Iwasiów I., Czerska T., red., Kanon i obrzeża, Kraków.
Szpociński A., 1991, Kanon kulturowy, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.
Szpociński A., 2011, Antoniny Kłoskowskiej koncepcja kultury narodowej jako źródło inspiracji, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2–3.
Święch J., 2005, Wokół kanonu/kanonów, w: Iwasiów I., Czerska T., red., Kanon i obrzeża, Kraków.
Wierzbicka A., 1999, Słownik kluczem do historii i kultury. Ojczyzna w językach niemieckim, polskim i rosyjskim, w: Bartmiński J., red., Język, umysł, kultura, Warszawa.
Wilczek P., 2004, Kanon jako problem kultury współczesnej, „Gazeta Uniwersytecka UŚ”, nr 2, gazeta.us.edu.pl/ [dostęp: 11.10.2016].
Wilczek P., 2006, Kanon tradycji (uniwersalnej) a zadania narodowe historii, w: Czermińska M., red., Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja, Kraków.
Zarzycka G., 2004, Mały leksykon kultury polskiej dla cudzoziemców. Opis koncepcji, w: Miodunka W., red., Kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego. Stan obecny, programy nauczania, pomoce dydaktyczne, Kraków.
Zarzycka G., 2008, Opis pedagogiki zorientowanej na rozwój kompetencji i wrażliwości interkulturowej, w: Miodunka W., Seretny A., red., W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI w., Kraków.
prof. dr hab., Institut National des Langues et Civilisations Orientales, Paryż, Francja. Francja
Przez wiele lat kierowała Wydziałem Polonistyki w Institut National des Langues et Civilisations Orientales w Paryżu oraz Ośrodkiem Badań Środkowoeuropejskich na tej uczelni. Jest autorką książek: Les avantgardes polonaises et la poésie européenne (1991); Panorama de la littérature polonaise des origines à 1822 (we współpracy z F. Ziejką, 1992); Dialog z dystansu (1998); Polskie awangardy a poezja europejska (2004); Pod znakiem antynomii (2006); La littérature polonaise à l’épreuve de la modernité (2008); Literatura polska w interakcjach (2011) oraz 150 artykułów naukowych. Pod jej redakcją ukazało się 30 książek poświęconych literaturze polskiej i środkowoeuropejskiej. Interesuje się kulturą Europy Środkowej, komparatystyką literacką, polską literaturą współczesną.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
