Polska i Polacy w poezji autorów piszących po polsku w Izraelu
Abstrakt
The article is an attempt to analyse relations between Polish Jews, the country of their first inhabitancy along with their Polish fellow citizens. It is an extremely complicated matter, because such relations are influenced by their fondness for the lost homeland and resentment felt towards the Poles. The selected poems of the authors, representing different generations, are analysed in the article. They reveal the whole variety of personal experiences and sentiments in a more emotive way than the works of prose. The article consists of two parts entitled: The image of sentiment and The image of resentment. They are based on the poetry of Irit Amiel, Łucja Gliksman, Renata Jabłońska, Szlomo Leser, Aleksander Rozenfeld, Jael Shalitt and Aviva ShavitWładkowska.
Słowa kluczowe
Poland; the Poles; literature; Polish and Israeli poetry
Bibliografia
Amiel I., 1996, Asocjacje, „Kontury”, t. VII.
Amiel I., 1996, Nie zdążyłam, „Kontury”, t. VII.
Amiel I., 1999, Sądny dzień, „Kontury”, t. X.
Amiel I., 2000, ***Nie pojadę…, „Kontury”, t. XI.
Amiel I., 2001, Jedwabne miasteczko, „Kontury”, t. XII.
Birenbaum H., 1990, Nawet gdy się śmieję, Rzeszów.
Birenbaum H., 1993, Nie o kwiatach, Kraków.
Birenbaum H., 1995, Jak można w słowach, Kraków.
Birenbaum H., 2001, Echa dalekie i bliskie – spotkania z młodzieżą, Kraków.
Birenbaum H., 2010, Moje życie zaczęło się od końca, Oświęcim.
Famulska-Ciesielska K., 2008, Polacy, Żydzi, Izraelczycy. Tożsamości w literaturze polskiej w Izraelu, Toruń.
Famulska-Ciesielska K., Żurek S.J., 2012, Literatura polska w Izraelu. Leksykon, Budapeszt–Kraków.
Gliksman Ł., 1988, Rozmowa z Panią Cieślakową, „Kontury”, t. I.
Gliksman Ł., 1998, Ostatni mazur 1968, „Kontury” t. IX.
Gliksman Ł., 1999, Wiersze, „Kontury”, t. X.
Gliksman Ł., 2001, Moja Pompeja, „Kontury”, t. XII.
Gliksman Ł., 2004, Wiersze zebrane, Tel Awiw.
Gross N., 1971, Co nam zostało z tych lat, Tel Awiw.
Gross N., 1975, Wiersze buntu i Zagłady, Hajfa.
Gross N., 1976, Okruszyny młodości, Tel Awiw.
Gross N., 1993, O Zagładzie – w Izraelu – po polsku, w: tegoż, Poeci i Szoa. Obraz zagłady Żydów w poezji polskiej, Sosnowiec.
Istner F., 1989, To już, Sztokholm.
Jabłońska R., 1999, Obca, Tel Awiw.
Jabłońska R., 2000, Chwile, Tel Awiw.
Jabłońska R., 2000, To co jest, Tel Awiw.
Jabłońska R., 2001, Dziwy, Tel Awiw.
Jabłońska R., 2001, Inny wymiar, Tel Awiw.
Jabłońska R., 2001, Oczekiwania, Tel Awiw.
Jabłońska R., 2001, Oddech, Tel Awiw.
Jabłońska R., 2002, Chamsin, Olsztyn.
Jabłońska R., 2006, Delete, Tel Awiw.
Jabłońska R., 2008, Statyści, Gołdap.
Jabłońska R., 2009, Blask, Gołdap.
Jabłońska R., 2010, …i tyle. Wiersze wybrane, Gołdap.
Jabłońska R., 2015, Inna, Gołdap.
Knobler R.L., 1996, Wspomnienia z lat ludobójczych 1939–1945, Kraków.
Knobler R.L., 1999, Z nowym rokiem w sądne dni. Z lat zagłady, Kraków.
Knobler R.L., 2000, SkarżyskoKamienna – wspomnienia z Werku Ce. Chmura w sercu – wiersze o zagładzie, Kraków.
Knobler R.L., 2009, Do Jordanu od Szreniawy i Wisły, Kraków–Budapeszt.
Kossewska E., 2009, O Polsce po „izraelsku”, o Izraelu po polsku, w: Kossewska E., red., Brzemię pamięci. Współczesne stosunki polskoizraelskie, Warszawa.
Leser S., 1994–1995, Wiersze wybrane, Hajfa.
Mandel-Joffe S., 1989, Zmierzchy jesienne, Tel Awiw.
Mandel-Joffe S., 1991, Moja gwiazda, Tel Awiw.
Mandel-Joffe S., 1992, Serce, Radom.
Mandel-Joffe S., 1994, Drzewa przed mym oknem, Tel Awiw.
Mandel-Joffe S., 1997, Światła i cienie, Łódź.
Miller-Kwiat L., 1989, Dzieci miasta Łodzi, Hajfa.
Miller-Kwiat L., 1996, Bajki dla grzesznych dzieci, b.m.w.
Perisco M., 1998, Rzecz pamięci, Łódź.
Pinczewska-Gliksman Ł., 1993, Wczoraj, Tel Awiw.
Pinczewska-Gliksman Ł., 1995, Nostalgia, Olsztyn.
Pinczewska-Gliksman Ł., 1996, Na aryjskich papierach, Jerozolima–Lublin.
Pinczewska-Gliksman Ł., 2002, Dwadzieścia wierszy, Tel Awiw.
Rozenfeld A., 1986, Tam gdzie mnie nie ma. Gdzie? Jestem, Tel Awiw.
Shalitt J., 1988, Pejzaże dzieciństwa, „Kontury”, t. I.
Shalitt J., 1988, Pejzaże dzieciństwa II, „Kontury”, t. I.
Shalitt J., 1992, Powrót, „Kontury”, t. III.
Shavit A., 2001, Rozdarcie, „Kontury”, t. XII.
Stankowski A., 2000, Nowe spojrzenie na statystyki dotyczące emigracji Żydów z Polski po 1944 roku, w: Berendt G., Grabski A, Stankowski A., Studia z historii Żydów w Polsce po 1945 r., Warszawa.
Szyper A., 1991, Z poddasza snów, Łódź.
Szyper A., 1992, Nowy Jork – strach w raju, Łódź.
Szyper A., 1993, Diabeł Żyd, Łódź.
Szyper A., 1996, Wiersze wybrane, Łódź.
Szyper A., 1998, Wygnanie, Kraków.
Szyper A., 2001, Życie pod prąd, Warszawa.
Wygodzki S., 1971, Drzewo ciemności, Londyn.
Wygodzki S., 1973, Podróż zimowa, Londyn.
Wygodzki S., 1979, Pożegnanie, Londyn.
Wygodzki S., 1987, Wybór poezji, wyd. pol.-hebr., przeł. Paruz H., Londyn.
Wygodzki S., 1990, Pożegnanie, Warszawa.
Żurek S.J., 2000, Z Polską w sercu – rozmowa z Ryszardem Löwem, izraelskim historykiem literatury polskiej, „Tygiel Kultury”, nr 7–9.
prof. dr hab., Instytut Filologii Polskiej, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0002-6576-6598
Dyrektor Międzynarodowego Ośrodka Badań nad Historią i Dziedzictwem Kulturowym Żydów Europy Środkowej i Wschodniej KUL, kierownik Katedry Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego oraz Pracowni Literatury PolskoŻydowskiej KUL. Autor licznych artykułów naukowych oraz monografii: „…lotny trud półistnienia”. O motywach judaistycznych w poezji Arnolda Słuckiego (1999); Synowie księżyca. Zapisy poetyckie Aleksandra Wata i Henryka Grynberga w świetle tradycji i teologii żydowskiej (2004); Z pogranicza. Szkice o literaturze polskożydowskiej (2008); Zastygłe w polszczyźnie. Szkice o świętach w poezji polskożydowskiej dwudziestolecia międzywojennego (2011); Literatura polska w Izraelu. Leksykon (wspólnie z K. FamulskąCiesielską) (2012). Członek m.in.: Międzynarodowego Stowarzyszenia Studiów Polonistycznych, Polskiego Towarzystwa Studiów Żydowskich, Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem Rady Episkopatu Polski, Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, Laboratorium „Więzi”.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
