Partykularne i uniwersalne w literaturach narodowych
Abstrakt
Opposition between the notion of universalism, created in the age of Enlightenment and the Romantic tradition, which dominates in Central Europe is discussed in the article. Universalism is understood as the process of emancipation of man, but at the same time, in countries ‘between Russia and Germany’ it is also understood as the rule of adherence. In the Romantic tradition there is the symbolic extrapolation of historic experiences and the use of metaphors that have ethical universalism, both of which are described by the author in this article. The understanding of culture as a spiritual sphere which unites the national spirit was destroyed in the 20th century due to totalitarianism, but this grotesque tragedy from our absurd history has created ‘antimodern modernism'.
Słowa kluczowe
universalism; national culture; Central Europe; modernism
Bibliografia
św. Augustyn, 2006, Wyznania, przeł. Kubiak Z., Kraków.
Delsol C., Masłowski M., Nowicki J., oprac., 2005, Dissidences, Paris.
Erikson E.H., 2004, Tożsamość a cykl życia, przeł. Żywicki M., Warszawa.
Ferry J.-M., 1991, Les puissances de l’expérience, t. I–II, Paryż.
Finkelkraut A., 2000, L’ingratitude. Conversation sur notre temps, Paris.
Gauchet M., 1985, Le désenchantement du monde. Une histoire politique de la religion, Paris.
Habermas J., 2000, 2013, Après l’Etatnation, Paris.
Herbert Z., 2008, Podziękowanie za nagrodę Bethlena, w: Herbert Z., Węzeł gordyjski i inne pisma rozproszone 1948–1998, t. 2, Warszawa.
Huntington S.P., 2008, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, przeł. Jankowska H., Warszawa.
Kott J., 1965, „Król Lear”, czyli Końcówka, w: Kott J., Szekspir współczesny, Warszawa.
Kroutvor J., 2001, Europa Środkowa: anegdota i historia, przeł. Stachowski J., w: Baluch J., oprac., Hrabal, Kundera, Havel… Antologia czeskiego eseju, Kraków.
Kundera M., 1984, Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej, „Zeszyty Literackie”, nr 5.
Kundera M., 2006, Zasłona. Esej w siedmiu częściach, przeł. Bieńczyk M., Warszawa.
Kundera M., 2015, Zdradzone testamenty. Esej, przeł. Bieńczyk M., Warszawa.
Lyotard J.-F., 1996, Przepisać nowożytność, przeł. Szydłowska W., w: Czerniak S., Szahaj A., red., Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów, Warszawa.
Masaryk T.G., 2002, La Nouvelle Europe, Paris.
Masłowski M., 2006, Norwidowy „trudów trud” w dzisiejszej perspektywie, w: Masłowski M., Problemy tożsamości. Szkice Mickiewiczowskie i (post)romantyczne, Lublin.
Masłowski M., 2011, Transcendencja pozioma. Zachowania, obrazy, koncepty, w: Masłowski M., Etyka i metafizyka. Perspektywa transcendencji poziomej we współczesnej kulturze polskiej, Warszawa.
Mickiewicz A., 1998, Literatura słowiańska, kurs czwarty, w: Mickiewicz A., Dzieła, t. XI, Warszawa.
Miłosz C., 1969, Widzenia nad zatoką San Francisco, Paryż.
Norwid C.K, 1971–1976, Znicestwienie narodu, w: Norwid C.K., Pisma wszystkie, t. VII, Warszawa.
Norwid C.K., 2011, Promethidion, Epilog, w: Norwid C.K., Dzieła wszystkie, t. IV, Poematy 2, Lublin.
Ricoeur P., 1990, Soimême comme un autre, Paris.
Rupnik J., 2016, Il y a des courants populistes ailleurs, mais en Europe centrale, ils sont au pouvoir, „Le Monde”, 8–9 V.
Snyder T., 2011, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, przeł. Pietrzyk B., Warszawa.
Walicki A., 2009, Naród, nacjonalizm, patriotyzm, w: tegoż, Prace wybrane, t. I, Kraków.
prof. dr hab., Université Paris-Sorbonne, Paryż, Francja. Francja
https://orcid.org/0000-0001-6432-7641
Były dyrektor polonistyki na Sorbonie (Paris IV). Wydał książki o romantyzmie, teatrze i Europie Środkowej, a także o związkach religii i kultury. Wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego. Tłumacz na francuski (wraz z J. Donguy) m.in. Dziadów Adama Mickiewicza, Kordiana Juliusza Słowackiego, poezji Czesława Miłosza, dramatów Zbigniewa Herberta i Tadeusza Różewicza. Członek zagraniczny PAU. Kawaler orderu Polonia restituta. Jego najważniejsze publikacje to: Gest, symbol i rytuały polskiego teatru romantycznego (1998); Zwierciadła Kordiana. Rola i maska bohatera w dramatach Słowackiego (2002); Etyka i metafizyka. Perspektywa transcendencji poziomej we współczesnej kulturze polskiej (2011).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
