Srebrny ekran i paryski bruk. Filmowe portrety polskich emigrantów w produkcjach zagranicznych i międzynarodowych (1976–2011)
Abstrakt
The article looks into the changing onscreen treatment of Polish immigrant characters living on ‘the Paris pavement’. The corpus of film productions under discussion includes Roman Polański’s The Tenant (1976), Peter Kassovitz’s Mariage blanc (1986), Costa Gavras’s La petite apocalypse (1993), Krzysztof Kieślowski’s Trois couleurs: Blanc (1994), Paweł Pawlikowski’s The Woman in the Fifth (2011) and Małgorzata Szumowska’s Elles (2011). As a comparative analysis of the films involved indicates, both the immigrant characters and the urban space associated with them are subject to gradual changes (although some remarkable spatial motifs, such as the balcony and the roof, make their appearance both in the older and the newer productions). If the earlier films tend to focus on the – often geopolitically connoted – marginalization and degradation of male (anti)heroes in the city’s historical center (or its immediate vicinity), then the more recent films shift focus to the urban periphery, where the Polish characters become part of what Dina Iordanova has called the ‘metropolitan multicultural margins’, along with other, economically underprivileged newcomers from various parts of the (postcolonial and postCommunist) world.
Słowa kluczowe
emigration; representation; film
Bibliografia
Boczkowska M., 2011, Kim jesteśmy? Kim będziemy? Poszukiwanie tożsamości emigracyjnej w „My zdies’ emigranty” Manueli Gretkowskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Historia Literatury”, nr 6.
Guha M., 2015, From Empire to the World: Migrant London and Paris in the Cinema, Edinburgh.
Iordanova D., 2010, Migration and Cinematic Process in PostCold War Europe, w: Berghahn D., Sternberg C., eds., European Cinema in Motion, Basingstoke.
Laderman D., 2002, Driving Visions: Exploring the Road Movie, Austin.
Loska K., 2016, Postkolonialna Europa. Etnoobrazy współczesnego kina, Kraków.
Mazierska E., 2009, In Search of Freedom, Bread and SelfFulfilment: A Short History of Polish Emigrants in Fictional Film, w: Burrell K., Polish Migration to the UK in the “New” European Union: After 2004, Farnham.
Ostrowska E., Rydzewska J., 2007, Gendered Discourses of Nation(hood) and the West in Polish Cinema, „Studies in European Cinema”, No. 3.
Plesske N., Rostek J., 2013, Rubble or Resurrection: Contextualizing London Literature by Polish Migrants to the UK, „The Literary London Journal”, No. 2.
Pychowska J., 2006, L’image mythique de la France et de sa langue, et la Pologne, w: Bridel Y., Chikhi B., Cuche F.X., Quaghebeur M., réd., L’Europe et les Francophonies: Langue, littérature, histoire, image, Bruxelles.
Rydzewska J., 2011, ‘Great Britain, Great Expectations’: the Representation of Polish Migration to Great Britain in Londyńczycy/Londoners, „Critical Studies in Television”, No. 2.
Rydzewska J., 2012, Ambiguity and Change: Post-2004 Polish Migration to the UK in Contemporary British Cinema, „Journal of Contemporary European Studies”, No. 2.
Siwiec M., 1999, Między piekłem a niebem. Paryż romantyczny, „Teksty Drugie”, nr 4.
StettnerStefańska B., 2001, Paryż po polsku, Warszawa.
Van Heuckelom K., 2011, Polish (Im)Potence. Shifting Representations of Polish Labour Migration in Contemporary European Cinema, w: Rostek J., Uffelmann D., eds., Contemporary Polish Migrant Culture and Literature in Germany, Ireland, and the UK, Frankfurt am Main.
Van Heuckelom K., 2013, Londoners and Outlanders: Polish Labour Migration through the European Lens, „The Slavonic and East European Review”, No. 2.
Van Heuckelom K., 2014, „Małej Apokalipsy” ciąg dalszy. Tadeusz Konwicki a Costa Gavras, w: Cudak R., red., Literatura polska w świecie, t. 5, Mapowanie, opisy, interpretacje, Katowice.
Van Heuckelom K., 2016, Współczesny polski film drogi w kontekście (trans)narodowym, w: Jagielski S., Podsiadło M., red., Kino polskie jako kino transnarodowe, Kraków.
Ziejka F., 1993, Paryż młodopolski, Warszawa.
prof. dr, Katholieke Universiteit Leuven, Belgia. Belgia
https://orcid.org/0000-0003-1188-916X
Polonista. Jego najnowsze książki to: (Un)masking Bruno Schulz. New Combinations, Further Fragmentations, Ultimate Reintegrations (2009, współred. Dieter De Bruyn), Polish Literature in Transformation (2013, red. Ursula Phillips, współpraca Knut Andreas Grimstad i Kris Van Heuckelom), European Cinema After the Wall. Screening EastWest Mobility (2014, współred. Leen Engelen).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
