Co było przed geopoetyką? Kategoria przestrzeni w literaturoznawstwie polskim – rekonesans
Abstrakt
The article presents Polish research on the category of ‘space’, which influenced the shaping of the concept of geopoetics in Polish literary studies. Geopoetics is understood, according to Elżbieta Rybicka’s guidelines, as ‘conceptinaction’. The author of the article begins with theoretical considerations, then presents contemporary foreign theories and finally analyses theoretical works of Michał Głowiński, Henryk Markiewicz, and Janusz Sławiński. He also discusses the concept of ‘new regional studies’ in the context of the spatial turn. Using Stefania Skwarczyńska’s works, the author of the article claims ‘new regional studies’ to be one of the crucial elements of geopoetics.
Słowa kluczowe
space; new regional studies; geopoetics
Bibliografia
Arystoteles, 2003a, Fizyka, w: tegoż, Dzieła wszystkie, t. 2, Warszawa.
Arystoteles, 2003b, Metafizyka, w: tegoż, Dzieła wszystkie, t. 2, Warszawa.
Bachelard G., 1975, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wyb. Chudak H., przeł. Chudak H., Tatarkiewicz A., Warszawa.
Bachtin M., 1982, Problemy literatury i estetyki, przeł. Grajewski W., Warszawa.
Błoński J, 1975, Przedmowa, w: Bachelard G., Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wyb. Chudak H., przeł. Chudak H., Tatarkiewicz A., Warszawa.
Błoński J., 1977, Przedmowa, w: Poulet G., Metamorfozy czasu, wyb. Błoński J., Głowiński M., przeł. Błońska W. i in., Warszawa.
Burzyńska A., 2009, Semiotyka, w: Burzyńska A., Markowski M.P., Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków.
Cassirer E., 1977, Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przeł. Staniewska A., Warszawa.
Descartes R., 2001, Zasady filozofii, przeł. Dąmbska I., Kęty.
Gęsina T., 2014, (Nie)zwykłe przymioty starych map w utworach Andrzeja Stasiuka, „Maska. Magazyn antropologicznospołecznokulturowy”, nr 21.
Głowiński M., 1978, Przestrzenne tematy i wariacje, w: Głowiński M., OkopieńSławińska A., red., Przestrzeń i literatura, Wrocław.
Głowiński M., OkopieńSławińska A., 1978, Od redaktorów, w: tychże, red., Przestrzeń i literatura, Wrocław.
Grzegorczykowa R., 1999, Pojęcie językowego obrazu świata, w: Bartmiński J., red., Językowy obraz świata, Lublin.
Kant I., 1957, Krytyka czystego rozumu, t. 1, przeł. Ingarden R., Warszawa.
Konończuk E., 2011, Mapa w interdyscyplinarnym dialogu geografii, historii i literatury, „Teksty Drugie”, nr 5.
Laertios D., 1984, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, przeł. Krońska I., Warszawa.
Łotman J., 1984, Struktura tekstu artystycznego, przeł. Tanalska A., Warszawa 1984.
Markiewicz H., 1996, Czas i przestrzeń w utworach narracyjnych, w: tegoż, Prace wybrane, t. 4, Wymiary dzieła literackiego, Kraków.
Markowski M.P., 2009, Bachtin, w: Burzyńska A., Markowski M.P., Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków.
Platon, 1986, Timajos, w: tegoż, Timajos. Kritias, przeł. Siwek P., Warszawa.
Poulet G., 1977, Metamorfozy czasu, wyb. Błoński J., Głowiński M., przeł. Błońska W. i in., Warszawa.
Rybicka E., 2012a, Zwrot topograficzny w badaniach literackich. Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca, w: Nycz R., Walas T., red., Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, Kraków.
Rybicka E., 2012b, Wprowadzenie. Region – rzeczywistość wyobrażona, w: Mikołajczak M., Rybicka E., Nowy regionalizm w badaniach literackich. Badawczy rekonesans i zarys perspektyw, t. 1, Kraków.
Rybicka E., 2014, Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków.
Skwarczyńska S., 2000, Regionalizm a główne kierunki teorii literatury (fragmenty), „Małopolska. Regiony – Regionalizmy – Małe ojczyzny”, t. 2.
Sławiński J., 1978, Przestrzeń w literaturze: elementarne rozróżnienia i wstępne oczywistości, w: Głowiński M., OkopieńSławińska A., red., Przestrzeń i literatura, Wrocław.
Tokarczuk O., 2005, Dom dzienny, dom nocny, Kraków.
Ulicka D., 2009, Powieść mą widzę ogromną… (wprowadzenie do antologii), w: tejże, red., Ja – inny. Wokół Bachtina. Antologia, t. 1, Kraków.
Woldan A., 2010, „Spatial turn” w literaturoznawstwie – perspektywy polonistyczne: poetyka miasta, w: Nycz R., Miodunka W., Kunz T., red., Polonistyka bez granic. IV Kongres Polonistyki Zagranicznej. Uniwersytet Jagielloński. 9–11 października 2008 r., t. 1, Wiedza o literaturze i kulturze, Kraków.
doktorant, Katedra Literatury Porównawczej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0002-7914-0764
Wykładowca w Szkole Języka i Kultury Polskiej Uniwersytetu Śląskiego. Interesuje się polską prozą XX i XXI wieku, teorią literatury (zwłaszcza badaniami nad kategorią przestrzeni) oraz nauczaniem języka polskiego jako obcego. Współredaktor (wraz ze Zbigniewem Kadłubkiem) książki Przestrzeń – literatura – doświadczenie. Z inspiracji Kennetha White’a, Katowice 2016 (w druku). Autor kilku artykułów naukowych, np. Geopoetyka. Nowe czytanie przestrzeni, „Opcje” 2014, nr 4; Wewnętrzny głos. Rozważania wokół mojego Śląska, „Borussia. Kultura. Historia. Literatura” 2015, nr 55.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
