Emancypowanie się słów. Nauczanie słownictwa a procesy leksykalizacyjne
Abstrakt
This article discusses the possibility of using the concept of lexicalization in teaching Polish as a foreign language. The author presents different views of lexicalization in the works of linguists and she advocates that there is a need for a broad understanding of this phenomenon. The suggested strategy refers to glottodidactic practice. The discussed examples prove that processes that are common (such as breaking ethymological and formative ties) lead to the emancipation of a lexical item, which is no longer regarded as belonging to a certain semantic field. A similar situation occurs when graphic conventions interfere – they can disguise the semantic or formal origin of a lexem. The aim of the strategies suggested in the article is to restore the awareness of the very existence of some ties between words. According to the author it makes the process of building vocabulary easier for foreigners.
Słowa kluczowe
ethymology in glottodidactics; word formation; lexicalization
Bibliografia
Bańko M., red., 2000, Inny słownik języka polskiego, Warszawa. (ISJP)
Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy”, nr 8.
Boryś W., 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków. (SBo)
Brinton L.J., Traugott E.C., 2005, Lexicalization and Language Change, Cambridge.
Busman H., 2006, Routledge Dictionary of language and linguistics, trans. and ed. Trauth G.P., Kazzazi K., London (wersja zdigitalizowana). (RDL)
Chlebda W., 2005, Szkice o skrzydlatych słowach, Opole.
Doroszewski W., red. 1958–1969, Słownik języka polskiego, Warszawa. (SDor)
Dubisz S., red., 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa. (USJP)
Grochowski M., 1982, Zarys leksykologii i leksykografii, Toruń.
Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M., 2014, Słownik gniazdowy partykuł polskich, Kraków. (SGPP)
Kleszczowa K., 2014, Przeszłość w teraźniejszości. Stare znaki i reguły językowe w strukturze wyrażeń funkcyjnych, w: Kleszczowa K., Szczepanek A., red., Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, Katowice.
Kleszczowa K., Od metatekstowego komentarza do partykuły, w druku.
Linde S.B., 1994, Słownik języka polskiego, Warszawa (reprint wydania drugiego, Lwów 1854). (SL)
Ożóg K., 1992, Leksykon metatekstowy współczesnej polszczyzny, Kraków.
Pajdzińska A., 1996, Znaczenie związku frazeologicznego, w: Krążyńska Z., Zagórski Z., red., Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. 1, Poznań.
Pastuch M., 2011, Grafia jako czynnik destabilizujący i porządkujący relacje między znakami, Annales Instituti Slavici Universitatis Debreceniensis „Slavica”, nr XXXIX–XL.
Pastuchowa M., 2008, Ukryte dziedzictwo. Ślady dawnej polszczyzny w słownictwie współczesnej polszczyzny, Katowice.
Polański K., red., 1993, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław–Warszawa–Kraków. (EJO)
Sobczykowa J., 1987, Studia z historii skrótów w polszczyźnie ogólnej do roku 1939 (na materiale języka prasy), Katowice.
Urbańczyk S., red., 1978, Encyklopedia wiedzy o języku polskim, Wrocław. (EJP)
Wielki słownik języka polskiego, http://www.wsjp.pl [dostęp: 26.01.2014]. (WSJP)
dr hab., prof. UŚ, Instytut Języka Polskiego, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0001-6960-7191
Dyrektor Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego i kierownik Zakładu Leksykologii i Semantyki tegoż Instytutu. Główne zainteresowania naukowe: semantyka historyczna, słowotwórstwo diachroniczne i synchroniczne, procesy leksykalizacyjne, glottodydaktyka. Najważniejsze publikacje: Zmiany semantyczne i strukturalne czasowników odrzeczownikowych w polszczyźnie (Katowice 2000) oraz Ukryte dziedzictwo. Ślady dawnej leksyki w słownictwie dawnej polszczyzny (Katowice 2008), Słowotwórstwo czasowników staropolskich (Kraków 2005 – współautorstwo). Redaktor naczelna „Forum Lingwistycznego”
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
