Europa Środkowa: kryzys koncepcji i terminu, resztki nadziei
Abstrakt
The article discusses a concept of Central Europe and its research implications, as seen within their importance to the Slavonic Studies in Brno. An essential element of any discussion about Central Europe (thus East and West) is a cultural dialogue. The author of the article understands such a dialogue as not only a gentle coexistence and peaceful supplementation but also – a creative confrontation of the participating parties. Under deliberations are also: a problem of evaluating some cultures against others, terms that reveal the offputting attitudes and stereotypes used by some researchers when cultures and literatures of Central Europe are written about. The author analyses the tradition of “CentralEuropeanness” and places it within a wide cultural context. The question about a future of this concept as well as the status of homo Europae centralis is also posited.
Słowa kluczowe
Central Europe; crisis of terminology; homo Europae centra
Bibliografia
CornisPope M., Neubauer J., red., 2010, History of the Literary Cultures of EastCentral Europe: Junctures and Disjunctures in the 19th and 20th Centuries, Amsterdam – Philadelphia.
Dolinar D., Juvan M., 2006, Writing Literary History. Selected Perspectives from Central Europe, Frankfurt am Main i in.
Hantos E., 1925a, Das Geldproblem in Mitteleuropa, Jena.
Hantos E., 1925b, Die Handelspolitik in Mitteleuropa, Jena.
Hantos E., 1926, Die Kulturpolitik in Mitteleuropa, Stuttgart.
Hantos E., 1928, Das Donauproblem, Wien.
Hantos E., 1929, Mitteleuropäische Eisenbahnpolitik. Zusammenschluß der Eisenbahnsysteme von Deutschland, Österreich, Ungarn, Tschechoslowakei, Polen, Rumänien und Jugoslawien, Wien.
Hantos E., 1931a, Das mitteleuropäische Agrarproblem und seine Lösung, Berlin.
Hantos E., 1931b, Mitteleuropäische Kartelle im Dienste des industriellen Zusammenschlusses, Berlin.
Hantos E., 1932a, L’Europe centrale. Une nouvelle organisation économique, Paris.
Hantos E., 1932b, Mitteleuropäische Wasserstraßenpolitik, Berlin.
Hodža M., 1995, Schicksal Donauraum. Erinnerungen. Mit einem Geleitwort von Dr. Otto von Habsburg, Wien – München – Berlin.
Hodža M., 1997, Federácia v strednej Európe a iné štúdie, Bratislava 1997.
Jeřábek M., 2008, Za silnou střední Evropu: středoevropské hnutí mezi Budapeští, Vídní a Brnem v letech 1925–1939, Praha.
Käfer I., Pospíšil I., red., 2012, Brněnská hungaroslavistika a československomaďarské vztahy, Segedín.
Moser M., Newerkla S.M., Pospíšil I., red., 2005, Litteraria Humanitas XIII. Austrian, Czech and Slovak Slavonic Studies in Their Central European Context, Brno.
Moser M., Pospíšil I., red., 2004, Comparative Cultural Studies in Central Europe, Brno.
Naumann F., 1915, Mitteleuropa, Berlin.
Pospíšil I., 2002a, My a oni: ve středu i na okraji. Poznámky k českoruským literárním vztahům, w: Richterek O., red., Dialog kultur I. Sborník příspěvků z odborného semináře – Hradec Králové 14.11.2001, Ústí nad Orlicí.
Pospíšil I., 2002b, red., Areál – sociální vědy – filologie, Brno.
Pospíšil I., 2005a, Genologie a žánrovost, w: Gluchman V., Rakús S., Sošková J., red., Významové a výrazové premeny v umení 20. storočia. Anotačný blok prihlásených referátov na medzinárodnú vedeckú konferenciu, „Acta Facultatis Philosophicae Universitatis Prešoviensis”.
Pospíšil I., 2005b, Kulturní dialog a areálová studia (několik poznámek o spojitosti pojmů), w: Richterek O., red., Dialog kultur III. Sborník příspěvků z vědecké konference s mezinárodní účastí pořádané ve spolupráci se Společností Franka Wollmana při FF MU v Brně a Českou asociací rusistů. Hradec Králové 26.10.2004, Ústí nad Orlicí.
Pospíšil I., 2005c, Problema slavizmov i njegov kontekst, „Primerjalna književnost”, nr 2.
Pospíšil I., 2006, Teoretická konstrukce a naplněnost kontextu (In margine „nové západní literárněvědné rusistiky”), „Opera Slavica”, nr 3.
Pospíšil I., 2007a, Dialog kultur v Hradci Králové jako tichá výzva, w: Richterek O., red., Dialog kultur IV. Sborník příspěvků z mezinárodní vědecké konference pořádané ve spolupráci se Slavistickou společností FrankaWollmana při FF MU v Brně a Českou asociací rusistů. Hradec Králové 23–24.1.2007, Ústí nad Orlicí.
Pospíšil I., 2007b, Literární věda a literatura, w: Žemberová V., red., Teória umeleckého diela. Literárnovedné a spoločenskovedné súvislosti, vzťahy a dotyky, Prešov.
Pospíšil I., 2007c, Literární věda mezi progresivismem a konzervatismem, w: Součková M., red., Z problematiky literárnej vedy. Zborník príspevkov z medzinárodnej konferencie organizovanej pri príležitosti životného jubilea prof. PhDr. Pavla Petrusa, DrSc. (26. október 2007), Prešov.
Pospíšil I., 2007d, Próza virtuální autenticity a existenciálního znejistění, „Slavica Litteraria”, nr 10.
Pospíšil I., 2007e, Trivialita a hledání virtuální autenticity jako nového dialogu, w: Richterek O., red., Dialog kultur IV. Sborník příspěvků z mezinárodní vědecké konference pořádané ve spolupráci se Slavistickou společností FrankaWollmana při FF MU v Brně a Českou asociací rusistů. Hradec Králové 23–24.1.2007, Ústí nad Orlicí.
Pospíšil I., 2008a, Primerjalna književnost, srednjeevropski kulturni prostor in teorija literarne zgodovine, „Primerjalna književnost” nr 1.
Pospíšil I., 2008b, Problém teorie literárních dějin a jeho interdisciplinární souvislosti, w: Sošková J., red., Filozofickoestetické reflexie posthistorického umenia, Prešov.
Pospíšil I., Zelenka M., red., 2003, Československé vztahy v slovanských a středoevropských souvislostech (Meziliterárnost a areál). Brněnské texty k slovakistice V, Brno.
Richterek O., red., 2003, Dialog kultur II. Sborník příspěvků z vědecké konference s mezinárodní účastí pořádané ve spolupráci se Společností Franka Wollmana při FF MU v Brně, Hradec Králové 12.11.2002, Ústí nad Orlicí.
Wellek R., 1936, The Theory of Literary History. Travaux de Cercle Linguistique du Prague 6, Praha.
prof. PhDr., DrSc., Instytut Slawistyki, Wydział Filozoficzny, Uniwersytet Masaryka w Brnie, Republika Czeska. Czechia
Literaturoznawca, pedagog i tłumacz. W swoich badaniach skupia się przede wszystkim na teorii i historii literatury, zajmuje się też genologią literacką, teorią studiów areałowych, komparatystyką literacką, teorią i historią literatur słowiańskich, a także krytyką literacką i publicystyką. Jako tłumacz z języków angielskiego i rosyjskiego przekłada głównie prozę artystyczną oraz literaturę naukową. Autor kilkuset artykułów i kilkunastu książek.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
