„Mamy początek tam, gdzie woda”: droga ku kobiecości w The Journey Eavan Boland
Abstrakt
Wiersz Eavan Boland „The Journey” przedstawia sen kobiety, która – podobnie jak Inanna, sumeryjska bogini – prowadzona przez Safonę wyrusza w tytułową podróż do podziemi. Początkowo nic nie widzi w ciemnościach, jednak oswoiwszy się z nimi, dostrzega matki i dzieci w czułych objęciach. Obraz ten zostaje natychmiast zakłócony przez przewodniczkę kobiety, która uświadamia jej, że ludzie ci są ofiarami bliżej nieokreślonej zarazy. W tym momencie kobieta, ogarnięta przerażeniem, dostrzega oznaki choroby i śmierci, między innymi widzi niemowlęta zatruwane podczas karmienia piersią. Safona podkreśla, że obserwowane matki mają wiele wspólnego z osobą mówiącą w wierszu – wszystkie są kochające i opiekuńcze, niezależnie od wykonywanego zawodu czy statusu oraz mimo tragedii, która stała się ich udziałem. W tej kobiecej transfiguracji Eneidy przerażony podmiot liryczny wyraża chęć złożenia świadectwa w imieniu cierpiących kobiet, jednak Safona zapewnia ją, że jest tu właśnie po to, by zdobyć wiedzę o swoich prapoczątkach. Kiedy kobieta w końcu wraca do rzeczywistości, wszystko jest takie, jakie było, ale mimo to odczuwa ona różnicę; jest głęboko dotknięta wydarzeniami, których była świadkiem.
Celem artykułu jest analiza ujęcia drogi ku kobiecości przez Eavan Boland w kontekście teorii matrycowej Brachy L. Ettinger. To, co proponuje Ettinger, jest uzupełnieniem freudowsko-lacanowskiego podejścia, które pozwala wyobrazić sobie nową, kobiecą, nie-binarną różnicę matrycową opartą na bliskości, gościnności i wymianie, a nie na separacji i opozycji mężczyzna/kobieta. Artykuł stara się dowieść, że psychoanaliza Ettinger i dzieło Boland mogą w połączeniu rozwinąć potencjał matrycowej podróży ku stawaniu się kobietą, opartej na takich pojęciach, jak: współczucie, kruchość, współbycie (wit(h)nessing), wymiana, łączność i transsubiektywne doświadczenie, które są nie do pomyślenia z perspektywy edypalnej.
Słowa kluczowe
Bracha L. Ettinger; teoria matrycowa; Eavan Boland; macierzyństwo; stawanie się kobietą; podmiotowość jako konfrontacja
Bibliografia
Boland E., 2005, New collected poems, Manchester: Carcanet Press.
Ettinger B.L., 1993, Woman-other-thing: A matrixial touch, in: Ettinger B.L., Matrix – borderlines, Oxford: Museum of Modern Art, 11–18.
Ettinger B.L., 2002, Trans-subjective transferential borderspace, in: Massumi B., ed., A shock to thought: Expression after Deleuze and Guattari, London and New York: Routledge, 215–239.
Ettinger B.L., 2006a, The matrixial gaze, in: Ettinger B.L., The matrixial borderspace, Massumi B., ed., Minneapolis and London: University of Minnesota Press, 41–90.
Ettinger B.L., 2006b, Weaving a woman artist with-in the matrixial encounter-event, in: Ettinger B.L., The matrixial borderspace, Massumi B., ed., Minneapolis and London: University of Minnesota Press, 173–198.
Ettinger B.L., 2006c, Wit(h)nessing trauma and the matrixial gaze, in: Ettinger B.L., The matrixial borderspace, Massumi B., ed., Minneapolis and London: University of Minnesota Press, 123–155.
Kisiel A., 2017, Dis-obedience to the father. Bracha L. Ettinger’s theory and installation confronted with Freud and Lacan, “Romanica Silesiana”, no 12, 53–63.
Kisiel A., 2016, Uraz – bliskość – nie-pamięć. Psychoanalityczny dyskurs traumy od Freuda do Ettinger, “Narracje o Zagładzie”, no 2, 115–132.
Laub D., 1992a, An event without a witness: Truth, testimony and survival, in: Felman S. and Laub D., Testimony: Crises of witnessing in literature, psychoanalysis, and history, New York and London: Routledge, 75–92.
Laub D., 1992b, Bearing witness, or the vicissitudes of listening, in: Felman S. and Laub D., Testimony: Crises of witnessing in literature, psychoanalysis, and history, New York and London: Routledge, 57–74.
Pollock G., 2006, Introduction. Femininity: Aporia or sexual difference?, in: Ettinger B.L., The matrixial borderspace, Massumi B., ed., Minneapolis and London: University of Minnesota Press, 1–38.
de Zegher, C., 2012, Drawing out voice and webwork, in: de Zegher C. and Pollock G., eds., Art as compassion: Bracha L. Ettinger, Brussels: ASA Publishers, 115–139.
Akademia WSB Polska
https://orcid.org/0000-0002-8803-0145
ANNA KISIEL – PhD, WSB University in Dąbrowa Górnicza, Poland.
Dr Anna Kisiel jest adiunktem na Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej. W swojej pracy doktorskiej badała etyczny potencjał ciała w teorii i sztuce Brachy L. Ettinger. Jej zainteresowania badawcze obejmują teorię matrycową, studia nad traumą, teorię fotografii oraz ciało i kobiecość w sztukach wizualnych i literaturze.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
