Strategie uwodzenia tekstem. O odpowiedzialnej lekturze literatury podczas zajęć na przykładzie języka polskiego jako rodzimego oraz jako języka obcego
Abstrakt
The article discusses problems for native speakers and foreigners when reading literary texts during Polish language classes. Two important books are presented here (K. Koziołek, 2006; A. Janus-Sitarz, 2009). It also refers to publications about the importance of literature in teaching and the role of the teacher (J. Kowalikowa 2004, B. Chrząstowska 1979, 2009). The author of the article also compares the theory of A. JanusSitarz (designed for teaching Polish as a mother tongue) with J. Spiro’s concept of 6 reading types (concerning the function of literary texts in teaching Polish as a foreign language). The author concentrates on the problem of responsible reading (as described by M.P. Markowski, 2000) and on teaching being understood as an invitation to a dialogue with text. K. Koziołek, A. Janus-Sitarz and C. Kramsch in glottodidactics recommend this kind of dialogic approach.
Słowa kluczowe
literary texts in teaching; reading process; types of reading; responsible reading; glottodidactics; third place culture
Bibliografia
Alderson J.Ch, Short M., 1989, Reading Literature, w: Short M., red., Reading, Analysing and Teaching Literature, London–New York.
Burzyńska A., 2000, Lekturografia. Filozofia czytania według Jacques’a Derridy, „Pamiętnik Literacki” 2000, z. 1.
Chrząstowska B., 2009, Autor – dzieło – poetyka. Problemy interpretacji w szkole, w: KwiatkowskaRatajczak M., Wantuch W., wybór i oprac., Przedmiot, podmiot, proces. Szkice z metodyki kształcenia polonistycznego, Poznań.
Cudak R., 2000, Interpretacja tekstu literackiego w edukacji studentów zaawansowanych, w: Mazur J., red., Polonistyka w świecie. Nauczanie języka i kultury polskiej studentów zaawansowanych, Lublin.
Czerkies T., 2012a, Kultura jako przestrzeń ścierających się dyskursów i negocjowania znaczeń. O nauczaniu języka polskiego jako obcego opartym na etnografii mówienia oraz filozofii konfliktu, w: Zarzycka G., red., Glottodydaktyka polonistyczna a lingwistyka kulturowa, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” nr 19, Łódź.
Czerkies T., 2012b, Tekst literacki w nauczaniu języka polskiego jako obcego (z elementami pedagogiki dyskursywnej), Kraków.
Janus-Sitarz A., 2009, Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze. O praktykach czytania literatury w szkole, Kraków.
Kapciak A., Korporowicz L., red., 1995, Komunikacja międzykulturowa. Zbliżenia i impresje, Warszawa.
Kowalikowa J., 2004, Tekst cudzy, tekst własny, w: Janus-Sitarz A., red., Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, Kraków.
Koziołek K., 2006, Czytanie z Innym. Etyka. Lektura. Dydaktyka, Katowice.
Kramsch C., 1993, Context and Culture in Language Teaching, Oxford.
Lazar G., 1993, Literature and Language Teaching. A Guide for Teachers and Trainers, Cambridge.
Lévinas E., 2002, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, przeł. Kowalska M., Warszawa.
Markowski M.P., 2000, Zwrot etyczny w badaniach literackich, „Pamiętnik Literacki”, z. 1.
Markowski M.P., 2008, Dekonstrukcja, w: Burzyńska A., Markowski M.P., red., Teorie literatury XX wieku, Kraków.
Pawłowska R., 1992, Lingwistyczna teoria nauki czytania, Gdańsk.
Spiro J., 1991, Assessing Literature: Four Papers, w: Brumfit Ch., red., Assessment in Literature Teaching, London–Basingstoke.
Ulicka D., 2005, Zwrot etyczny w badaniach literackich, w: Czermińska M. i in., red., Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów, Kraków 22–25 września 2004, t. 2, Kraków.
Wallace C., 1993, Reading, Oxford.
Wallace C., 1995, Reading with Suspicious Eyes. Critical Reading in Foreign Language Classroom, w: Cook G., Seidlhofer B., red., Principle and Practice in Applied Linguistic, Oxford.
Widdowson H., 1979, Reading with Suspicious Eyes. Critical Reading in Foreign Language Classroom, w: Cook G., Seidlhofer B., red., Principle and Practice in Applied Linguistic, Oxford.
Zarzycka G., 2008, Opis pedagogiki zorientowanej na rozwój kompetencji i wrażliwości kulturowej, w: Miodunka W., Seretny A., red., W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków.
dr, Centrum Języka i Kultury Polskiej w Świecie, Uniwersytet Jagieloński, Kraków, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0002-9572-9632
W 2011 roku doktoryzowała się w zakresie glottodydaktyki polonistycznej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Absolwentka filologii polskiej oraz studiów podyplomowych UJ – specjalność nauczanie języka polskiego jako obcego (2003–2004). W latach 2005–2007 pracowała w Uniwersytecie Trinity College w Dublinie, nauczając języka i kultury polskiej. W kręgu jej zainteresowań pozostaje literatura jako ważny element kształcenia cudzoziemców oraz tożsamość kulturowa wzmacniana przez kontakt z literaturą. Jest autorką monografii Tekst literacki w nauczaniu języka polskiego jako obcego (z elementami pedagogiki dyskursywnej) (2012) oraz artykułów dotyczących wykorzystania tekstów literackich w nauczaniu języka polskiego jako obcego.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
