Osoba i głos: postać w najnowszym polskim dramacie
Abstrakt
The disintegration of character in recent Polish drama is closely related to identity crisis and the ensuing negation of the basis and integrity of one's sense of self. A character can hardly be analysed as a person – more often than not, it resembles a linguistic or textual entity rather than a human being. The persona is replaced by a voice or a polyphonic collective body – a choir. In the dramatic works of contemporary Polish playwrights such as M. Koterski, M. Bieliński, M. Modzelewski, L. Amejko or D. Masłowska these forms can be realized as either a fragmented subject split into aspects that cannot be reconciled, or as the subject's external reality, which they perceive as fragmented, incomprehensible and hostile.
Słowa kluczowe
contemporary Polish drama; character; identity crisis; voice; choir
Bibliografia
Baluch W., Sugiera M., Zając J., 2002, Dyskurs, postać i płeć w dramacie, Kraków.
Bieliński M., 2002, Cicho, „Dialog”, nr 10.
Fuchs E., 1989, Śmierć postaci scenicznej, tłum. Konic P., „Dialog”, nr 11–12.
Giddens A., 2007, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. Szulżycka A., Warszawa.
Grabowski A., 2003, Fotodramat, „Dialog”, nr 11.
Jarząbek D., 2006, Słowo i głos. Problem rozmowy w dramacie w ujęciu teoretycznym i historycznym, Kraków.
Koterski M., 2000, Dzień świra, „Dialog”, nr 8.
Lehmann H.T., 2004, Teatr postdramatyczny, tłum. Sajewska D., Sugiera M., Kraków.
Lehmann H.T., 2006, Kryzys, tłum. Kopczyńska K., „Dialog”, nr 5–6.
Masłowska D., 2010, Między nami dobrze jest, w: Masłowska D., Dwa dramaty zebrane, Warszawa.
Modzelewski M., Koronacja, 2003, w: Sułek H., red., Pokolenie porno i inne niesmaczne utwory teatralne. Antologia najnowszego dramatu polskiego w wyborze Romana Pawłowskiego, Kraków.
Owsianko J., 2006, Tiramisu, w: Sułek H., red., Made in Poland: dziewięć sztuk teatralnych z Polski w wyborze Romana Pawłowskiego, Kraków.
Partyga E., 2008, Tożsamość dziś: narracyjna? dialogowa? performatywna?, „Przestrzenie Teorii”, nr 10.
Pfister M., 1988, The Theory and Analysis of Drama, transl. by Halliday J., Cambridge.
Ratajczakowa D., 2004, Reality drama, „Dialog”, nr 7.
Sarrazac J.P., red., 2007, Słownik dramatu nowoczesnego i najnowszego, tłum. Borowski M., Sugiera M., Kraków.
Szondi P., 1976, Teoria nowoczesnego dramatu, tłum. Misiołek E., Warszawa.
Ubersfeld A., 2002, Czytanie teatru I, tłum. Żurowska J., Warszawa.
Walczak M., 2003, Podróż do wnętrza pokoju, w: Sułek H., red., Pokolenie porno i inne niesmaczne utwory teatralne. Antologia najnowszego dramatu polskiego w wyborze Romana Pawłowskiego, Kraków.
Wąchocka E., 2009, Świat przez pryzmat „ja”. Dramat subiektywny po 1989 roku, w: Baluch W., red., Dramat made (in) Poland: współczesny dramat polski we współczesnej rzeczywistości, Kraków.
Welsch W., 1998, Nasza postmodernistyczna moderna, tłum. Kubicki. R., ZeidlerJaniszewska A., Warszawa.
prof. dr hab., Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. Polska
https://orcid.org/0000-0002-3321-0333
Zajmuje się dramatem i teatrem XX wieku oraz teorią dramatu, zwłaszcza ewolucją form we współczesnej dramaturgii. Opublikowała monografie Między sztuką a filozofią. O teorii krytyki artystycznej Stanisława Ignacego Witkiewicza (1992), Autor i dramat (1999), Współczesne metody badań teatralnych (2003), Milczenie w dwudziestowiecznym dramacie (2005). Jest także redaktorką lub współredaktorka prac zbiorowych Od symbolizmu do post-teatru (1996), Pohledy II – Punkty widzenia II (2004), Teatr – media – kultura (2006), Przestrzenie we współczesnym teatrze i dramacie (2009). Współredaguje witrynę internetową www.teatry.art.pl.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
