Zniewolony umysł – zmiana biegunów recepcji
Abstrakt
This article presents the changes through history in the reception of The Captive Mind by Czesław Miłosz. The book was published in 1953, first of all for the foreign readers. There were editions in English, French, German, Italian, Spanish, Swedish. However, it mainly evoked emotions of Poles at home and on emigration. After the 1989, with the first legal mass edition, we observed a decrease of interest in Poland for the Miłosz’s text. It has become a classical work, it kept up didactic function. On the other hand, the world response argues, through universal interpretations and new translations in 21th century (a Belorussian, Russian, Turkish, Catalan, Serbian), that the Miłosz’s propositions are current and attractive outside Poland, in other geopolitical conditions.
Słowa kluczowe
Czesław Miłosz; The Captive Mind; reception
Bibliografia
Calaforra G., 2004, Pokusa i więzienie, „Gazeta Wyborcza”, 4–5.09.
Escarpit R., 1980, Literatura i społeczeństwo, tłum. Lalewicz J., w: Mencwel A., red., W kręgu socjologii literatury. Antologia, Warszawa.
Gombrowicz W., 1997, Dziennik 1953–1956, Kraków.
Gorczyńska R. (Czarnecka E.), 1992, Podróżny świata. Rozmowy z Czesławem Miłoszem. Komentarze, Kraków.
Herling-Grudziński G., 1980, Dziennik pisany nocą. 1973–1979, Paryż.
Jaspers K., 1982, Préface, w: Miłosz C., La pensée captive. Essai sur les logocraties populaires, Paris.
Judt T., 2010, Zniewolone umysły dawniej i dziś, tłum. Witkowska K., „Gazeta Wyborcza”, 4–5.09.
Kosińska A., Błach J., Kasperek K., oprac., 2009, Czesław Miłosz. Bibliografia druków zwartych, Kraków–Warszawa.
Miłosz C., 1987, Zaczynając od moich ulic, Warszawa.
Niemczyńska M.I., 2009a, „Zniewolony umysł” i zniewolenie poezją, „Gazeta Wyborcza”, 27.10.
Niemczyńska M.I., 2009b, Co nam dziś mówi „Zniewolony umysł”? Teheranowi trzeba Miłosza, „Gazeta Wyborcza”, 7–8. 11.
Pawelec D., 1988, Zniewolony umysł jako parabola, „Res Publica”, nr 5.
Pawelec D., 1998, „Zniewolony umysł” Czesława Miłosza – fakt polityczny czy literacki, w: Pawelec D., Debiuty i powroty, Katowice 1998.
Strzelecki J., 1988a, Rekonstrukcja „sensu”, „Res Publica”, nr 10.
Strzelecki J., 1988b, Sprawy nadwiślańskiego umysłu. „W człowieku nie ma nic?”, „Res Publica”, nr 1.
Trznadel J., 1996, Hańba domowa, Warszawa.
Walicki A., 1993, Zniewolony umysł po latach, Warszawa.
Ziomek J., 1988, Beta kontra Mi, „Res Publica”, nr 5.
doktor habilitowany, profesor nadzwyczajny. Kierownik Zakładu Poetyki Historycznej i Sztuki Interpretacji w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Polska
https://orcid.org/0000-0002-1397-2082
Autor licznych prac z zakresu teorii i historii literatury (poezja XX w.) oraz krytyki literackiej, jak również kilku książek, m.in.: Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty (1992), Świat jako Ty. Poezja polska wobec adresata w drugiej połowie XX wieku (2003), Od kołysanki do trenów. Z hermeneutyki form literackich (2006) i antologii poetyckich: Powiedz prawdę. Antologia poezji Pokolenia 68 (1990), Martwe punkty. Antologia poezji „Na Dziko” (1994–2003) (2004), ogłoszonej także w języku słowackim: Mŕtve body. Antológia poézie zo Sliezska – „Nadivoko”. 1994–2003. Preklad Karel Chmel. (Bratislava 2004) i czeskim Mrtvé body. Antologie poezie „Na Divoko” (1994–2003). Přeložil Jan Faber (Ostrava 2006).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
