„Pasażerskość”: A Passenger to Teheran Vity Sackville-West a przewrót majowy w Polsce
Abstrakt
Dyskursy podróżnicze obfitują w różnego rodzaju anegdoty. Zdaniem Stephena Greenblatta pośredniczą one pomiędzy sekwencją podobnych do siebie chwil, a ogólniejszym schematem, na którego istnienie wskazują. Niniejsza analiza dowodzi, że anegdota zawarta w dzienniku podróży Passenger to Teheran Vity Sackville-West (1926) stanowi nie tyle odosobniony przypadek, ile wpisuje się w szersze ramy strategii dotyczących reprezentacji podróży. Vita Sackville-West odbyła podróż z Londynu do Egiptu, Indii, Persji, a następnie wróciła do Anglii przez Rosję, Polskę i Prusy. Autor szczegółowo analizuje tę część relacji, kiedy podróżni zostali zatrzymani na polsko-pruskiej granicy i zmuszeni do opuszczenia pociągu. Konsekwencje tego, co mogłoby być wyłącznie anegdotą o „nieprzyjemnym incydencie”, są dalekosiężne. Do zajść granicznych dochodzi bowiem zawsze na tle rzeczywistości społeczno-politycznej, geopolitycznej, militarnej i ideologicznej. Bez względu na to, czy tego typu wydarzenia przedstawia się jako przygody czy poważne incydenty, mają one konsekwencje wykraczające poza „lokalny moment”. Celem eseju jest ukazanie niektórych mniej oczywistych implikacji polsko-pruskiego fragmentu książki Vity Sackville-West.
Słowa kluczowe
podróżopisarstwo; Grajewo; „pasażerskość”; Vita Sackville-West; przewrót majowy
Bibliografia
Ashcroft B., Griffith B., Tiffin H., 1989, The empire writes back: Theory and practice in post-colonial literatures, London: Routledge.
Asher M., 1999, Lawrence: The uncrowned king of Arabia, Harmondsworth: Penguin.
Briggs J., 2006, Virginia Woolf: An inner life, Harmondsworth: Penguin.
Byron G.G., 1988, Poems, Glover A.S.B., ed., Harmondsworth: Penguin Books.
Caws M.A., 1990, Women of Bloomsbury, London: Routledge.
Curtis V., 2002, Virginia Woolf’s women, London: Robert Hale.
Gallop J., 2002, Anecdotal theory, Durham: Duke University Press.
Geniesse J.F., 2001, Passionate nomad: The life of Freya Stark, New York: The Modern Library.
Glendinning V., 1983, Vita: The life of V. Sackville-West, London: Weidenfeld & Nicolson.
Grant J., 2008, Modernism’s Middle East: Journeys to Barbary, London: Palgrave/Macmillan.
Greenblatt S., 1991, Marvellous possessions: The wonder of the New World, London: Clarendon Press.
James L., 1995, The golden warrior: The life and legend of Lawrence of Arabia, London: Abacus.
Lawrence T.E., 1997, Seven pillars of wisdom, Ware: Wordsworth Classics.
Licence A., 2016, Living in squares, loving in triangles: The lives and loves of Virginia Woolf and the Bloomsbury Group, Stroud: Amberley Publishing.
Nicolson N., 1990, New introduction, in: Sackville-West V., Passenger to Teheran, London.
Posmysz Z., 2019, Pasażerka, Warszawa: Axis Mundi.
Sackville-West V., 1926, Passenger to Teheran, London: The Hogarth Press.
Sackville-West V., 1928, Twelve days: Across the mountains with the Bakhtiari tribe, London: Hogarth Press.
Sackville-West V., 1990, Passenger to Teheran, Heathfield: Cockbird Press.
Sattin A., 2015, Young Lawrence: A portrait of the legend as a young man, London: John Murray.
Woolf V., 1981, The diary of Virginia Woolf, vol. 3: 1925–30, Bell A.O., ed., Boston: Mariner Books.
Woolf V., 1993, Orlando: A biography, London: Penguin Books.
Wolff L., 1994, Inventing Eastern Europe: The map of civilisation on the mind of the Enlightenment, Stanford: Stanford University Press.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0003-2100-1726
ZBIGNIEW BIAŁAS – prof., Institute of Literary Studies, University of Silesia in Katowice, Katowice, Poland.
Anglista, profesor nauk humanistycznych i autor pięciu powieści. Stypendysta Fundacji Humboldta, Rockefellera i Fulbrighta. Autor trzech anglojęzycznych monografii poświęconych literaturze afrykańskiej i podróżopisarstwu. Jego pierwsza powieść Korzeniec została nagrodzona Śląskim Wawrzynem Literackim i przeniesiona na deski teatralne. Zbigniew Białas tłumaczył na język polski literaturę angielską, amerykańską i nigeryjską.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
