Globtroterka w wersji slow. Vlog podróżniczy „Globstory” między pragmatyką nowych mediów a poetyką reportażu
Abstrakt
Artykuł ma na celu ukazanie specyfiki podróżnictwa w erze cyfrowej oraz dokonujących się rekonfiguracji w jego kobiecym nurcie. Z uwagi na reprezentatywne odzwierciedlenie obu procesów, na przedmiot rozważań został wybrany kanał podróżniczy „Globstory”, który powstał w serwisie YouTube z inicjatywy vlogerki Kai Kraskiej. Jako metodologię badania przyjęto analizę zawartości tego vloga i jego paratekstów: poświęconych mu kont na portalach społecznościowych oraz powiązanych z nim materiałów prasowych. Artykuł zawiera też liczne odniesienia do socjologii podróży i nauki o mediach.
Tak dookreślone studium, poprzedzone wprowadzeniem i przeglądem vlogów podróżniczych w Polsce, obejmuje trzy zagadnienia. Pierwszym jest charakterystyka wizerunku twórczyni „Globstory”, która realizując idee backpackingu i podróżowania wolnego, wzmacnia autentyzm swych relacji i dystansuje się wobec turystyki masowej. Następnie zostaje omówiona interakcja vlogerki z subskrybentami, zachodząca na poziomie zawartości vloga oraz zewnętrznej komunikacji w internetowych serwisach społecznościowych. Jako kontekst badania przyjęto w tej części rozpowszechnioną w dobie nowych mediów ideę tzw. kultury uczestnictwa. Ostatnim z poruszonych zagadnień są widoczne na vlogu Kraskiej nawiązania do poetyki reportażu, które wynikają z problemowego i transmedialnego ujmowania publikowanego materiału.
Artykuł finalizują rozważania o zastąpieniu mainstreamowej figury rozpoznawalnej medialnie podróżniczki przez postać niezależnej globtroterki obserwowanej w internecie. Kanał „Globstory” zostaje też uznany za inicjatywę komplementarną wobec przemian współczesnego reportażu, dokonujących się pod wpływem jego konwergencji z nowymi mediami.
Słowa kluczowe
„Globstory”; vlog podróżniczy; nowe media; reportaż
Bibliografia
Antoniewicz A., 2017, „Podróż za jeden sub” – vlogi jako współczesna forma dzienników podróżniczych, „Spotkania Polonistyk Trzech Krajów – Chiny, Korea, Japonia”, R. 2016/2017, s. 123–132.
Boorstin D.J., 1961, From Traveler to Tourist: The Lost Art of Travel, in: idem, The Image: A Guide to Pseudo-Events in America, New York: Atheneum, s. 77–117.
Brown D., Hayes N., 2008, Influencer Marketing: Who Really Influences Your Customers?, Amsterdam–Oxford: Elsevier/Butterworth-Heinemann.
Delwiche A., Jacobs Henderson J., 2013, Introduction: What is Participatory Culture?, in: Delwiche A., Jacobs Henderson J., eds., The Participatory Cultures Handbook, Routledge: New York–London, s. 3–9.
Dickinson J., Lumsdon L., 2010, Slow Travel and Tourism, Earthscan: London–Washington, DC.
Doktorowicz K., 2020, Dziennikarstwo cyfrowe. Koniec profesjonalizmu czy nowa misja dziennikarstwa dla każdego?, w: Hess A., Świerczyńska-Głownia W., red., Nie bądźmy obojętni. Człowiek, społeczeństwo, polityka. Prace ofiarowane prof. dr hab. Teresie Sasińskiej-Klas, Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 185–205.
Domingo D., Heinonen A., 2008, Weblogs and Journalism: A Typology to Explore the Blurring Boundaries, „Nordicom Review”, vol. 29, no. 1, s. 3–15.
Dowling D., Vogan T., 2014, Can We “Snowfall” This? Digital Longform and the Race for the Tablet Market, „Digital Journalism”, vol. 3, no. 2, s. 209–224.
Edensor T., 2000, Staging Tourism: Tourists as Performers, „Annals of Tourism Research”, vol. 27, no. 2, s. 322–344.
Goffman E., 1956, The Presentation of Self in Everyday Life, Edinburgh: University of Edinburgh.
Kapuściński R., 2007, Lapidarium VI, Warszawa: Czytelnik.
Koturbasz B., 2009, Multimedialne podróżopisarstwo czyli narodziny „travelebrity”, „Panoptikum”, nr 8, s. 117–124.
Kraska K., Mękarski M., 2020a, Diego – szaleniec z dżungli, „Kontynenty”, nr 1, s. 28–37.
Kraska K., Mękarski M., 2020b, Gra. Level: Bośnia, „Kontynenty”, nr 2, s. 60–69.
Leadbeater C., Miller P., 2004, The Pro-Am Revolution. How Enthusiasts Are Changing Our Economy and Society, London: Demos.
MacCannell D., 1999, The Tourist: A New Theory of the Leisure Class, Berkeley–Los Angeles: University of California Press.
Maj A., 2010, Media w podróży, Katowice: Wydawnictwo Naukowe ExMachina.
Majorek M., 2015, Kod YouTube. Od kultury partycypacji do kultury kreatywności, Kraków: Universitas.
Maryl M., 2013, Blog jako „dziennik elektroniczny”. Analiza genologiczna blogów pisarzy, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, t. 56, z. 2, s. 87–110.
Morozova I., 2016, Blog podróżniczy jako przestrzeń dla kreowania i komunikowania wzorców podróży, „Folia Turistica”, nr 40, s. 119–133.
Mosser J., 2012, What’s Gonzo about Gonzo Journalism, „Literary Journalism Studies”, vol. 4, no. 1, s. 85–90.
Pietrzyk B., 2017, Obraz w sieci – kreowanie wirtualnego wizerunku za pomocą wideoblogów, w: Kampka A., Kiryjow A., Sobczak K., red., Czy obrazy rządzą ludźmi?, Warszawa: Wydawnictwo SGGW, s. 298–311.
Robinson S., 2006, The Mission of the J-Blog: Recapturing Journalistic Authority Online, „Journalism”, vol. 7, no. 1, s. 65–83.
Sarzyńska A., 2019, Być jak Tony Halik. Społeczno-kulturowe determinanty wyłonienia się kategorii travelbrytów, „Kultura Popularna”, t. 59, nr 1, s. 30–42.
Skrendo A., 2013, Nieprofesjonalne świadectwa lektury, w: Werner A., Żukowski T., red., Obraz literatury w komunikacji społecznej po roku ’89, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, s. 190–212.
Szczepkowska E., 2011, Blogi podróżnicze jako przejaw współczesnego „nomadyzmu”, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna”, nr 7, s. 118–133.
Wolny-Zmorzyński K., 2004, Reportaż – jak go napisać? Poradnik dla słuchaczy studiów dziennikarskich, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Żyrek-Horodyska E., 2018, Reportaż intermedialny Jacka Hugo-Badera i Filipa Springera, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 372–391.
https://badaniepodroznikow.pl/wp-content/uploads/2020/07/OBP_2020_raport_web.pdf [dostęp: 28.03.2021].
https://globstory.pl/ [dostęp: 28.03.2021].
https://globstory.pl/amazonska-masakra-pila-mechaniczna/ [dostęp: 28.03.2021].
http://haloturcja.blogspot.com/ [dostęp: 28.03.2021].
https://patronite.pl/globstory [dostęp: 28.03.2021].
https://patronite.pl/globstory/description [dostęp: 28.03.2021].
https://www.facebook.com/globstory/ [dostęp: 28.03.2021].
https://www.instagram.com/globstory/ [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/channel/UC8uYStXS2ElBFLZVfuYzIxg [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/channel/UCcnATEeoZj__3e7JvdNWIpA [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/channel/UCgU8V4vSeu6zLO4ukOK3gmQ [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/channel/UCNu7GSRF7Y10OIWHQHpAx1g [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/user/BusemPrzezSwiat [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/channel/UC4ADK57DRGhb6aVOF0Y7GLg [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=8VOKUSfnriY [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=aS0PIcesepA&list=PL31D4YU4iAoTsD5nT Etq28dKq02a839B- [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=g_60op6X774 [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=iebOgSBw8Ec [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=nrrnu8aN2Nc [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=nssAMT5FNpk&list=PL31D4YU4iAoQ_MBxBnv kv2VsT2dZE2mHW&index=4 [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=OPIPp--4zAE [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=Oyxjlo0dp5U [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=QL7SVGe4wCg [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=QnyL6wbUhco [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=RoKuW3eWHeA [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=S7lmefV5zHQ [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=T8h_rKEtrdg [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=ty80C1Yzv5A [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=X7FDMZoNZNQ [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=YZLPn5Twz70 [dostęp: 28.03.2021].
https://www.youtube.com/watch?v=ZZrQUWkvLRc [dostęp: 28.03.2021].
http://wyborcza.pl/0,164792.html [dostęp: 28.03.2021].
https://wyborcza.pl/10,82983,20772964,oni-sobie-nie-pojda-pierwszy-w-polsce-report az-snapchatowy.html [dostęp: 28.03.2021].
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-2910-4554
KATARZYNA FRUKACZ – dr, Instytut Literaturoznawstwa, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska.
Literaturoznawczyni, badaczka reportażu i nowych mediów. Jej zainteresowania naukowe oscylują wokół problematyki reportażu literackiego, konwergencji mediów, komunikowania masowego, publicystyki prasowej i internetowej, genologii literackiej i dziennikarskiej. Autorka monografii Polski reportaż książkowy. Przemiany i adaptacje (Katowice 2019), 12. tomu z serii Czytaj po polsku. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego (Katowice 2016), artykułów w polskich i zagranicznych monografiach oraz czasopismach naukowych, a także tekstów publicystycznych i popularnonaukowych zamieszczanych w internetowych serwisach kulturalnych i recenzenckich.
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
