Półka literacka 2020
Abstrakt
Szkic prezentuje najciekawsze/najgłośniejsze polskie książki prozatorskie i poetyckie opublikowane w 2020 roku w celu swoistego podsumowania tego, co działo się na polskim rynku wydawniczym w minionym roku. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie, czy pandemia koronawirusa w jakiś sposób wpłynęła na pisarki/pisarzy, poetów/poetki i wydawców. Jej celem jest sprawdzenie, jakiego typu literaturę piękną najchętniej wydawano i jacy pisarze/pisarki, poeci/poetki cieszyli się największym zainteresowaniem recenzentów. Krótko analizuje i interpretuje dziesięć wybranych przez siebie książek prozatorskich i poetyckich, pokazując również, jak o nich pisali inni komentatorzy współczesnego życia literackiego.
Wybór książek do omówienia oparł się zatem nie tyle na subiektywnych odczuciach autorki, ile przede wszystkim na recepcji. Celem szkicu stało się ponadto zaprezentowanie różnorodności publikacyjnej oraz pokazanie najpopularniejszych tendencji twórczych. Wśród omówionych autorów znaleźli się: Joanna Bator, Konrad Góra, Wioletta Grzegorzewska, Hanna Krall, Natalia Malek, Krystyna Miłobędzka, Marta Podgórnik, Zyta Rudzka, Szczepan Twardoch, Patrycja Sikora, a zatem w większości przypadków autorzy doskonale znani polskiej publiczności czytającej, którzy albo ogłosili swoje nowe książki, albo zaproponowali wybory dotychczasowej swej twórczości. Z przygotowanego zestawienia wynika, że szczególnym uznaniem (także „zawodowych”) czytelników cieszyły się przede wszystkim te utwory, w których twórcy próbowali scalać rozbite tożsamości, powracali do traumatycznej przeszłości, próbując uporządkować „tu i teraz” lub dyskutowali problemy komunikacyjne, a także te opowieści, które określić można mianem zaangażowanych społecznie. Tekst mieści się w obrębie literaturoznawstwa i krytyki literackiej.
Słowa kluczowe
proza i poezja polska opublikowana w 2020 roku; zaangażowanie społeczne; preferencje czytelnicze; recepcja literatury polskiej 2020 roku; narracje tożsamościowe; traumatyczna przeszłość; specyfika pamięci; kryzys
Bibliografia
Budnik A., 2020, Rzeźbienie w marmurze, https://kulturaupodstaw.pl/rzezbienie-w-marmurze/ [dostęp: 29.12.2020].
Dunin K., 2020, Czy Twardoch jest queer?, https://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/kinga-dunin-czyta/czy-twardoch-jest-queer/ [dostęp: 20.12.2020].
„Gorzko, gorzko” Joanny Bator. Historia o rodzinnej traumie, głodzie miłości i tęsknocie za wolnością, 2020,
„Moje książki”, rozmowa Joanny Bator z Magdą Mikołajczuk, https://www.polskieradio.pl/7/173/Artykul/2635428,Gorzko-gorzko-Joanny-Bator-Historia- o-rodzinnej-traumie-glodzie-milosci-i-tesknocie-za-wolnoscia [dostęp: 28.12.2020].
Hanna Krall: Dlaczego jedni ratują, a inni chcą zabić? Myślę o tym coraz częściej, 2020, rozmowa Hanny Krall z Katarzyną Janowską, https://kultura.onet.pl/wywiady-i-artykuly/hanna-krall-wywiad-synapsy-marii-h-o-czym-jest-ksiazka/v671ybv [dostęp: 28. 12.2020].
Jakubowiak M., 2020a, Podsumowanie 2020 roku, „Dwutygodnik”, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9292-podsumowanie-2020-roku.html [dostęp: 28.12.2020].
Jakubowiak M., 2020b, Nieczuła narratorka, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9184-nieczula-narratorka.html [dostęp: 29.12.2020].
Marcin Sendecki: szukam w lekturze tego, że mnie zaintryguje, 2020, Literackie witaminy, rozmowa Marcina Sendeckiego z Dorotą Gacek, https://www.polskieradio.pl/8/8740/Artykul/2634924,Marcin-Sendecki-szukam-w-lekturze-tego-ze-mnie-zaintryguje [dostęp: 29.12.2020].
Mikołajec M., 2020, Gniew i godność, „artPAPIER” 2020, nr 21, http://www.artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=404&artykul=8127&kat=1 [dostęp: 20.12.2020].
Natalia Malek, LiteruFKA, spotkanie autorskie, 2020, https://youtu.be/kRroOyHkndk [dostęp: 29.12.2020].
Nominacja w kategorii Literatura: Patrycja Sikora, 2020, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/paszporty/1981900,1,nominacja-w-kategorii-literatura-patrycj a-sikora.read [dostęp: 29.12.2020].
Nowacki D., 2020a, Żywy trup chce być trupem martwym. Bo po co się męczyć? Nowa powieść Zyty Rudzkiej, https://wyborcza.pl/ksiazki/7,154165,26386920,nieprzyzwoita-ko nfesja-tkanki-miekkie-zyty-rudzkiej.html [dostęp: 20.12.2020].
Nowacki D., 2020b, Magnetyczne czytadło Szczepana Twardocha. Gdy pan Nikt chce zostać Kimś, https://wyborcza.pl/ksiazki/7,154165,26208894,magnetyczne-czytadlo-sz czepana-twardocha-gdy-pan-nikt-chce.html [dostęp: 29.12.2020].
Ochędowska M., 2020, Sytuacja pokusy, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9156- sytuacja-pokusy.html [dostęp: 28.12.2020].
Orska J., 2020, Módl się do zwierząt, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/modl-sie-do-zwierzat/ [dostęp: 29.12.2020].
Pielichowski J., 2020, „Literatura piękna jest” albo o sztuce wybierania wierszy, https://www.biuroliterackie.pl/biblioteka/recenzje/literatura-piekna-o-sztuce-wybierania-wi erszy/ [dostęp: 29.12.2020].
„pocałować się w Polskę”, 2020, rozmowa Patrycji Sikory z Agnieszką Budnik, https://kulturaupodstaw.pl/pocalowac-sie-w-polske/ [dostęp: 29.12.2020].
Sobolewska J., 2020a, Pustki i braki, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiaz ki/1980548,1,recenzja-ksiazki-joanna-bator-gorzko-gorzko.read [dostęp: 28.12.2020].
Sobolewska J., 2020b, „Pokora” – świetna powieść Twardocha o Górnym Śląsku, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/1971204,1,pokora--swietna-powiesc-tw ardocha-o-gornym-slasku.read [dostęp: 29.12.2020].
„Synapsy Marii H”. Hanna Krall: może ta książka przyda się matkom, 2020, rozmowa Hanny Krall z Dorotą Gacek, https://polskieradio24.pl/8/3664/Artykul/2592546,Synapsy- Marii-H-Hanna-Krall-moze-ta-ksiazka-przyda-sie-matkom [dostęp: 28.12.2020].
Szot W., 2020, Wioletta Grzegorzewska: „Dodatkowa dusza” [recenzja], https://zdaniem szota.pl/3459-recenzja-wioletta-grzegorzewska-dodatkowa-dusza [dostęp: 28.12.2020].
Śliczni chłopcy, garbate wampiry, 2020, rozmowa Niny Manel z Martą Podgórnik, https: //www.biuroliterackie.pl/biblioteka/wywiady/sliczni-chlopcy-garbate-wampiry/ [dostęp: 29.12.2020].
Winiarska A., 2020, Wioletta Grzegorzewska: „Dodatkowa dusza” [recenzja], https://kult uranacodzien.pl/2020/12/01/dodatkowa-dusza-wioletty-grzegorzewskiej-recenzja/ [dostęp: 28.12.2020].
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-0874-0295
AGNIESZKA NĘCKA-CZAPSKA – dr hab., Instytut Literaturoznawstwa, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, Polska.
Krytyk literacki, literaturoznawczyni, autorka książek: Granice przyzwoitości. Doświadczenie intymności w prozie najnowszej (Katowice 2006); Starsze, nowsze, najnowsze. Szkice o prozie polskiej XX i XXI wieku (Katowice 2010); Cielesne o(d)słony. Dyskursy erotyczne w polskiej prozie po 1989 roku (Katowice 2011); Co ważne i ważniejsze. Notatki o prozie polskiej XXI wieku (Mikołów 2012); Emigracje intymne. O współczesnych polskich narracjach autobiograficznych (Katowice 2013); Polifonia. Literatura polska początku XXI wieku (Katowice 2015). Redaktor działu krytyki literackiej w „Postscriptum Polonistycznym”. Stypendystka Marszałka Województwa Śląskiego w dziedzinie kultury (2009).
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).